Оқулық Алматы, 014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
Гипокинезия, гиподинамия жəне олардың адам организміне
жүктеу/скачать 9,2 Mb. Pdf көрінісі
|
О улы Алматы, 2014 2 аза стан Республикасы Білім ж не ылым ми
- Бұл бет үшін навигация:
- Гипокинезия жəне гиподинамия
| Гипокинезия, гиподинамия жəне олардың адам организміне
ықпалы Қазіргі заман жағдайында дене жүктемелерінің азаюы адам организмі түрлі қызметтерінің нашарлауына əкеледі. Гипокинезия жəне гиподинамия Адам организмі қалыпты қызмет етуі үшін қаңқа бұлшық еттерінің жеткілікті белсенділігі қажет. Бұлшық ет аппаратының жұмысы мидың дамуына жəне ми орталықтары аралық пен сенсор аралық өзара байланыстардың түзілуіне əкеледі. Қозғалыс əрекеті энергия өнімі мен жылу түзілуді жоғарылатады, организмнің ты- ныс алу, жүрек-тамыр жəне т.б. жүйелерінің қызметін жақсартады. Қозғалыстың жеткіліксіз болуы барлық жүйелердің қалыпты қызметінің бұзылуына əкеледі жəне нəтижесінде гипокинезия мен гиподинамия күйі туындайды. Гиподинамия (грек. гипо – төмен, динамос – күш) күштің аза- юы, дененің іс-қимылының төмендеуі. Жүріп-тұру, қозғалыс-қимыл азайған сайын бұлшық еттер босаңсиды, жүрек еті, басқа ішкі мүшелердің жалпақ еттері əлсірейді. Гиподинамияны «гипокине- зия» (гипо – төмен, кинезис – қимыл, қозғалу) деп те атайды. Бірақ бұл толық мəнді синоним емес. Гипокинезияны, яғни дененің неме- се оның кейбір мүшелерінің қимылдамай қалуы не əлсіз қимылын тудыратын себептердің бірі – ортаңғы ми мен жұлындағы қимыл рефлекстерінің орталығының істен шығуы. Гиподинамия ұзақ отырып, қызмет ететін адамдарда жиі байқалады немесе гипстелген аяқ-қол біраз уақыт қозғалмауына байланысты, ғарышта ұзақ болғанда пайда болады. Мысалы, 442 ғарышкерлер жерге қайтып келіп қонғанда аяғын баса алмай қалады. Оларды сүйемелдеп жүргізіп жаттықтырғаннан кейін жүруі қалпына келеді. Аз уақытқа созылған гиподинамия дене жаттығуынан кейін басылып, жойылады, дене қимылы, аяқ-қол қозғалыстары қалпына келеді. Күнделікті жасайтын таңертеңгілік денешынықтыру жаттығулары, спорт, қара жұмыс, серуендеп жүру, үй шаруасы жəне мал шаруасымен айналысу – гиподинамияның алдын алу шарасы. Өз еркімен белсенді жұмыс істеп жүрген адамда гиподинамия бол- майды. Атақты генетик Н. П. Дубинин «Мəңгілік қозғалыс» (Вечное движение) атты кітабында: «өмір – үздіксіз мəңгілік қозғалыс», – де- ген. Жануарларға жүргізілген көптеген тəжірибелер оларға қозғалыстың аздығы аса ауыр тиетінін көрсеткен. Мысалы, егеуқұйрықтарды 1 ай бойына акинезия жағдайында ұстағанда жануарлардың 60%,-ы ал гипокинезия жағдайында – 80%-ы тірі қалған. Тар торларда қамалып өсірілген балапандарды кейін еркін қоя бергенде аулада кішкене жүгіріп өткеннен-ақ өліп қалған. Қозғалыс белсенділігінің төмендеуі адамда да ауыр өтеді. Сүңгуір-теңізшілерді зерттеу нəтижелері теңізде 1,5 ай болған соң оларда кеуде мен қол-аяқ бұлшық еттері күшінің бастапқыдан 20- 40%-ға, ал 4 айдан кейін 40-50%-ға кемитінін көрсеткен. Бұдан басқа да бұзылулардың орын алғаны байқалған. жүктеу/скачать 9,2 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|