Оқулық Алматы, 2014 Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 28,1 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Дрейфтік ығу мұздары
|
Мұздық жағдайлар. Гидротехникалық ғимараттарға мұз жүктемелері үлкен әсер етеді. Сондықтан мұз жағдайлары туралы (мұз түрлері, олардың сипатта- малары, қозғалғыштығы және басқалары) нақты ақпараттар болу керек. Құрылысы бойынша мұздардың түрлері: – ине тәрізді (берік, мөлдір); – кеуекті губкалы (түбінде қоспасы көп, кристалдары бағытталмаған); – түйіршікті (қардан түзілістегі). а) мұздардың бастапқы түрлері . Оларға мыналар жатады: ине мұздары; шарбымұз (сұр түсті); көксоқта – жауған қардан кесек түзетін тұтқырлы мас- са; анжыр – кеуекті; бозғылттау кесектер; түсі сұр, диаметрі 30 см-3 м және қалыңдығы 10-15 см дейін болатын құймақ мұздар және қалыңдығы 10 см дейін болатын нилас; шынылы – сынғыш мұз қабатшасы. ә) жас мұздар. Қалыңдығы 15 см дейін сұр түсті мұз, 15-30 см дейін ақшыл- сұр түсті мұздар. б) бір жылдық мұздар. Қалыңдығы 30-70 см жұқа мұздар, 70-120 см – орта- ша және 120 см жоғары қарлы мұздары. в) ескі мұздар. Қалыңдығы 60-180 см қалдықтық біржылдық және қалыңдығы 3 м дейін немесе одан да жоғары көпжылдық мұздар. Припай – жүздеген километрлерге созылған, тұтас, жағасы немесе түбі біріккен мықты мұздар. Қалыңдығы 2-3 м. Айлақтарда және биік кеңістіктерде көпжылдық припай пайда болады. Оның мықтылығы сондай, кейде ол грунтта жатуы мүмкін. Егер қалыңдығы 2 м-ден көп болса, оны қайраңдық деп атайды. Стамуха – қайраңға отырған сеңді мұз шоғырлы түзілімдері. Солтүстік Сібір теңіздерінде припай теңіздің 25 м тереңдігіне дейін созылған. Припайдан соң ығу мұздары түзіледі. Дрейфтік ығу мұздары мынадай болады: құймақты (припайдан), мұз жазықтығы – 20 км-ден көп припайдан түзілген мұздың жазық кесегі. Көлденеңінде 20 км-ден көп болатын мұз жазықтығын алып деп атайды, ал 2-10 км – кең немесе байтақ , 0,5-2 км – үлкен , 20-100 м – сынықтар , 20 м-ден төмен – ұсақсынықты мұз , ал 2 м-ден төмен – ұнтақталған мұз деп атайды. жүктеу/скачать 28,1 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|