Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }



Pdf көрінісі
бет153/342
Дата29.09.2022
өлшемі28,32 Mb.
#40834
түріОқулық
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   342
Байланысты:
Идрисов Ә.А. КЛИНИКАЛЫҚ АНАТОМИЯ

309
Қантамыр және нервтері:
Өңештің мойы н бөлім і төм енгі қ а л ң а н ш а без а р тер и я б үтаңтары
арқылы ңанмен ң ам там асы з етіледі.
Нервтенуі — көм ейдің қ а й т а р м а н ервтері (ң ай т ар м а н ер втің
бүтаңтары) арңы лы болады .
Өңештің л и м ф а там ы р л ар ы тереңдегі л и м ф а түй ін дерге ң ү яд ы . 
Өңештің тесілуі кезін д е он ы ң м аң ы н д ағы ү л п ан ы ң ңабы нуы
қайтарма нервтің төм енгі к ө м е й л ік б ү тағы н ы ң сал д ан у ы н а әкел ед і. 
Бүл кезде «дауыс ң арлы ғуы » сим птом ы ш ы ғад ы .
Өңеш тесілгенде болаты н белгілері:
— мойы нды бүрғанда, ж ү ты н ға н д а а уы рсы н у п ай д а болуы;
— тері асты ндағы эм ф и зем а болуы;
— кейбір н ауң астард а Горнер си м п то м ы н ы ң (птоз, м и оз, аноф ­
тальм) байңалуы ;
— басты тесілген ж а қ қ а игенде б ү л ш ы қ еттер д ің ң о рған ы ш ты ң
ж и ы ры луы .
5.9. Үйңы үшбүрышының хирургиялың 
анатомиясы
Үйңы ү ш бүры ш ы н да, б ір ін ш і ж ән е е к ін ш і ш ан д ы р л ар а р асы н ­
да, кеуде-бүғана-ем ізікш е б ү л ш ы қ ет тің ал д ы ң ғы беткей ін де сырт- 
қы мойы нды ры ң венасы н ы ң бастап ңы ж е р і о рн аласң ан .
Е кінш і ф асц и я ар ты н д ағы м ай л ы ү л п а тө р тін ш і ф ас ц и я н ы ң па- 
риеталды ж а п ы р а қ ш а сы н ж а у ы п ж а т ы р . А л ол ш ан д ы р д ы ң іш інде 
мойынның н егізгі ң ан там ы р-н ерв ш оғы ры о рн аласң ан .
Қ антамы р-нерв ш оғы р п р о ек ц и ясы — ү й ң ы ү ш б ү р ы ш ы н ы ң т. 
omohyoideus пен к еу де-б ү ған а-ем ізікш е б ү л ш ы қ ет ар асы н д ағы бү- 
рыш тың биссектрисасы на сәй кес келеді.
Қ антамы р-нерв ш о ғы р ы н ы ң өзара ң ар ы м -ң аты н асы : ж а л п ы үй- 
ңы артериясы м едиалды о р н ал асң ан , іш к і м ой ы н ды ры ң венасы ар- 
териядан латералды ж а тад ы , кеу де-б ү ған а-ем ізікш е б ү л ш ы ң еттің
іш кі ш етіне ж аң ы н ж атад ы ж ән е о л ар д ы ң ар асы н д а, сол ар тта к е з ­
бе нерв орналасңан. Осы ар ад а а р тер и я н ы ң ар ты н д а, бесінш і ф ас­
ция асты нда си м п а ти к ал ы қ баған о р н ал асқ ан . Ол ф асц и я асты н ан
көрініп түрады .
Қ антам ы р-нерв ш оғы ры —іш к і м о й ы н ды р ы қ вен асы н а қ ү я т ы н
бет, тіл, ж оғарғы ң а л қ а н ш а ж ән е ж ү т қ ы н ш а ң вен ал ар ы м ен ж а- 
былған (5.9 а, б; 5.10; 5.11 с ур ет т ер ). К ейде бүл вен ал ар әу ел і бір


310
5 бөлім. Мойынның клиникалық анатомиясы
ң ы сқ а баған құ р ады . К өрсетілген вен алар асты н да, ү й ң ы үш бүры - 
ш ы н ы ң ж о ғарғы бөлігінде — м ойы н тү за ғы н ы ң a n sa cervicales жо- 
ғарғы бөлігі ж ән е т іласты нерві өтеді.
А ртер и я н ы ң алды м ен , төмен қ а р а й тіл асты н ер в ін ің томендей- 
тін тарм ағы түседі.
Ж а л п ы ү й ң ы ар тер и я сы н ы ң сы р тң ы ж ән е іш к і а р т ер и я ғ а бөлі- 
нетін ж ері:
— 48% ж а ғд ай д а ң ал ң а н ш а ш е м ір ш ек тің ү стің гі ң ы ры н да;
— 40% ж а ғд ай д а тіл асты сү й ек деңгейінде;
— 12% ж а ғд ай д а ң ал ң а н ш а ш ем ір ш ек ортасы н да болады .
Үзын ж ән е ж ің іш к е м ойы нды адам дарда іш к і ж ән е сы р т қ ы үй- 
қы ар тер и ял ар ы ү зы н а бойы бір-біріне ти іп ж атад ы .
Қ ы сқ а ж ән е к е ң м ойы нды ад ам д ард а б и ф у р к а ц и я п іш ін і V-тө- 
різді.
Қ ал ң ан ш а бездің ж о ғар ғы а р тер и я сы н ы ң басталаты н ж ер л ер і 
әр тү р л і болуы м үм кін :
— 33% сы р тқы ү й ң ы ар тер и ясы н ан б и ф у р к ац и я м аң ы н ан ш ы - 
ғады ;
— 24% ж а л п ы ү й қ ы ар тер и ясы н ан б и ф у р к ац и яд ан ш ы ғад ы ;
— 43% ж ал п ы ү й қ ы артери ясы н ан би ф уркаци ядан томен ж ерден 
ш ы ғады .
Ү йқы ү ш б үры ш ы іш ін д е сы р тқ ы ү й ң ы ар тер и ясы н ан — ж о ғар ы
ң ал қ а н ш а ар тер и я, тіл ар тер и ясы ж ән е бет а р тер и ясы б асталады .
A . carotis e x te r n a -ньщ a. carotis in te rn a -дан е р ек ш ел ігі, ол тар- 
м ақ береді. Кейде a. carotis in te r n a -дам a. la ryn g ea su p erio r, a. occi­
p ita lis, тіл ар тер и ясы (a. lin g u a lis), ж ү т ң ы н ш аң а р тер и ясы (a. pha- 
ryngea) тарауы м ү м к ін . A. carotis e x te r n a -яъщ  т ар м аң т ан у реті: 1.
a. thyroidea superioi— ж а л п ы ү й ң ы ар тер и я с ы н ы ц бөлінетін ж ері- 
нен сәл ж о ғары ж ерде; 2. Т іласты сү й егін іц ж о ғар ы децгей ін де — a. 
lingualis. Ол алға, ж о ғар ы , м еди алды ж ү р іп , тіл асты сү й егін іц үл- 
кен м үйізш есім ен т. d ig a stricu s а р ал ы ғы ар ң ы л ы тіл үсті айм а- 
ғы н а (regio suprahyoidea) енеді. T rig o n u m ca ro ticu m -да сы р т қ ы үй- 
қ ы артери ясы н ан a. fa cia lis тар ай д ы . A. carotis e x te r n a -н ы ц  ар тң ы
бүйірінен — a. carotis in te rn a -н ы ц ң ап тал ы м ен ж аб ы л ған ж ә н е арт- 
қ а , ж о ғар ы б ағы тталған ш үйде а р тер и ясы (a. occipitalis) тү зіл ед і. 
A. carotis e x te r n a -я ьщ  іш к і бүй ірін ен ж ү т қ ы н ш а ң т ы ң өрлей тін а р ­
териясы (a. p h a ryn g ea a scendens) тар ай д ы . A . carotis e x te r n a -иъщ  
бүлай тар м аң тан у реті барлы ң у а ң ы тта бірдей болм айды . 1,6% a. 
m a xilla ris e x te rn a , a. lin g u a lis, a. th yro id ea  — ж а л п ы бір бағанадан 
тарайды . Кейде 8,5% тек қ а л қ а н ш а -т іл бағаны (tr u n c u s thyrolin- 
gualis) тү зіл ед і. Сондай-аң a. fa cia lis пен a. lin g u a lis — 0 ,6 % бірігіп 
таралуы м ү м кін .


Клиникалық анатомия
311
Ж ал п ы ұй ң ы а р тер и ясы н ы ң б и ф у р к ац и я деңгей ін де к ар о ти д тік
рефлексогенді ай м ақ о р н ал асқ ан . Ол ж а л п ы ж ән е ми қ а н айн алы - 
мын реттейді.
Реф лексогенді ай м аң — ұ й қ ы ш ум ағы (g lo m u s ca ro ticu m ) ж ән е 
іш кі үйңы ар тер и ясы н ы ң б асталған ж ер ін д егі ұ й ң ы ң ойн ауы , (si­
nus caroticum ) ж ән е ол арға ң осы латы н т іл -ж ү т ң ы н ш а ң н ерві, кезбе 
нерв ж әне си м п а т и к ал ы қ нервтерден түрады .
С инокаротидті а й м ақ т а хемо ж ән е барорецепторлар бар, олар 
ңозғанда ар тер и я лы ң ң ы сы м түседі.
Кейде атеросклероз дам у ы н а байланы сты реф лексоген ді айм аң- 
тың ң алы п тан ты с ңозуы кездеседі.
Рецепторларды ң тітір кен у ін е б ай лан ы сты а р т е р и я л ы қ қы сы м - 
ның төмендеуі м и ды ң ги п о к си я сы н а, кей ін н ен есінен тан у ға әке- 
леді.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   149   150   151   152   153   154   155   156   ...   342




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет