Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

324
5 бөлім. Мойынның клиникалық анатомиясы
Ж а қ ас т ы л и м ф а тү й ін д ер і (nodi ly m p a tic i su b m a n d ib u la res) ж ән е 
ж аң ү сті л и м ф а бездері (ly m p h o g la n d u la e s u b m a x illa ris ) сан ы 4 — 6 
(кейде одан да коп), ж а қ а с т ы сілекей безінің ф асц и ал д ы қүн д ағы - 
ны ң іш інде орн аласады . О лар беттің ж ү м саң тін д ерін ен , ң аб ақ ты ң
м едиалды бөлігінен, ерін нен , м үры н мен ау ы зд ы ң кіреберіс кіле- 
гейінен, ж о ғар ғы ж ән е төм енгі тістер мен қ ы зы л и ек тен , тіл д ің
ортаң ғы болігі мен ауы з ң уы сы түбінен л и м ф ан ы ж и н а й д ы . Олар- 
д ы ң тар м ақ тар ы м ой ы н н ы ң тереңдегі л и м ф а тү й ін д ер ін е бары п 
ж алғасад ы (5.19 а сур ет т і қ а р а ң ы з ).
И екасты л и м ф а тү й ін д ер і ( nodi ly m p a tic i su b m e n ta le s) саны
2 — 3, ңос ң ар ы н ш ал ы б ү л ш ы ң еттің ал д ы ң ғы қ а р ы н ш асы мен то- 
м енгі ж а ң ж ән е тіласты сүйегі ар асы н д ағы е к ін ш і ф асц и я асты н да 
орналасады . Оған и ек асты н ан , ал д ы ң ғы төм енгі тістерден , тіл д ің
ү ш ы н ан , кобінесе төм енгі еріннен к елетін л и м ф а ң ү я д ы . О ларға ңа- 
ты сты там ы р л ар ж а қ а с т ы тү й ін д ер ін е немесе тереңде ж а т ң ан жо- 
ғары түйіндерге ж ал ғасад ы . И е к асты н а м етастаз тар ал у ы м ү м к ін .
А лды ң ғы м ойы н л и м ф а тү й ін д ер і м о й ы н н ы ң о р таң ғы бөлімінде 
тіласты сүйегін ің асты ң ғы ай м ағы н д а ( regio in fr a h y o id e a ) о р н ал а­
сады. О ларды ал д ы ң ғы м ой ы н ды ры ң венасы м ен бірге ж ү р е т ін бет­
кей ж ән е ю кстависц ералды терең түй ін дер деп бөледі. С оңғы тобы 
көм ейдің алды н да, ң ал ң ан ш а безінің м о й н ағы н ы ң алд ы н д а (тү- 
рақсы з түй ін ш е), к ең ір д ек алд ы н д а, к е ң ір д е к ң ап тал ы н д а (пара- 
трахеалды — қ а й та р м а н ервтің бойы нда), ор н ал асаты н түйіндерден 
ң үралады . Осы атал ған түй ін дер м ойы н м үш елерін ен л и м ф а к а ­
бы лдап, оларды ң там ы р л ар ы іш к і м о й ы н д ы р ы қ тү й ін ін ің тізбегіне 
немесе м ой ы н ды ры ң л и м ф а баған асы н а б ағы тталад ы .
Л атералды л и м ф а топ тары н сы р тқы м ой ы н ды ры ң веналары
бойында орн аласаты н бірнеш е беткей түй ін дер қ ү р ай д ы , оларды
әкелетін там ы р л ар қ ү л а қ м ац ы л и м ф а түй ін д ерім ен бай лан ы сты .
М ойын л и м ф а тү й ін д ер ін ің н егізін 3 тізб ек ш е түрін де кө р ін етін
терең түйіндер түзеді. Іш к і м ой ы н ды ры ң венасы бойы м ен, қ о сал қ ы
нервтің бойым ен ж ән е м ой ы н н ы ң көлд ен ең ар тер и ясы бойымен 
ж үред і, яғн и үш б үры ш ф игурасы н ң ү р ай д ы .
М ойы нны ң көлден ең ар тер и ясы бойы м ен ж ү р етін тізбек көп 
ж ағд ай д а тү й ін н ің б ү ған аү стіл ік тобы деп атал ад ы ; осы топ ты ң
түй ін і сол ж а қ венозды бүры ш ң а ж а қ ы н д а ға н д а (Т руазье-В ирхов 
түйіні) асқ азан мен ө ң еш тің төм енгі бөлігін ің ісігін де заң ы м д ал а- 
ды. Осы ж ағд ай д а оны сол ж а ң тос-бүған а-ем ізік б ү л ш ы ң еті мен 
бүғана арасы ндағы бүры ш та сипап сезуге болады .
М ойы нны ц терең түй ін д ері бас пен м о й ы н н ы ц б ар лы қ л и м ф а 
тү й ін дерін іц там ы р л ар ы н қ абы л д ай д ы . О сы лай ш а, м о й ы н н ы ц те­
рец түйіндері м ой ы н н ы ц іш к і м ү ш ел ер ін іц л и м ф ал ар ы н ж и н ау ш ы

Клиникалық анатомия
325
және бас пен м ой ы н н ы ң барлы ң л и м ф а ж о л д ар ы н ы ң ңосы латы н
орны болып табы лады . Одан басңа, кейбір м ү ш ел ер д ің л и м ф а та- 
м ы рлары ны ң бөлігі тереңдегі түй ін дерге ж ал ғасад ы (тіл, көм ей, 
таңдай бадам ш а безі, ж ү тң ы н ш аң , ң ал ң а н ш а безі, м ойы н бүлш ы қ- 
еті).
Терең түй ін дер іш ін д е тә ж ір и б ел ік м аң ы зд ы л ар ы ж а л п ы ү й ң ы
артериясы ны ң ек іге ай р ы л ған түсы нд ағы тү й ін болы п табы лады . 
Ол ауы з қуы сы м ү ш ел ер ін ің , көп ж а ғд ай д а тіл д ің а р т қ ы бөлігін ің
ісігі к езінде заң ы м д ан ад ы , соны м ен бірге аң ң а н ы ң ңабы н у аурула- 
рында «аденофлегмона» к ө зі болы п таб ы лад ы . Ж а у ы р ы н — тіласты
бүлш ыңеті сің ір і мен іш к і м ой ы н ды ры ң венасы ң и ы л ы сң ан ж ерін - 
де ж атқ ан түй ін (nodus ly m p a tic u s juguloom ohyoideus) тіл ісігінде 
заңы мданады .
М ойы нның терең түй ін д ерін ен л и м ф а әр і ң ар ай м ойы нды - 
рық ли м ф а баған ы н а (tr u n c u s ly m p a tic u s ju g u la r is) б ағы тталад ы . 
М ойынның соңғы сол ж а ң ж ар ты сы н д а көп ж а гд ай д а кеуде өзегіне 
(ductus thoracicus) ж ал ғасад ы . Б ас пен м о й ы н н ы ц оң ж а қ ж ар ты сы - 
ның бас л и м ф а ж о л д ар ы , оң ж а қ қ о л мен оң ж а қ кеуде ң уы сы н ы ң
лимфа ж о л д ар ы е к і л и м ф а т и к а л ы қ сағаға бөлініп а я қ т а л а д ы (tr u n ­
cus ju g u la ris d e x te r  ж ән е tr u n c u s su b cla viu s d e xte r). О лар ж а л п ы
лимфа өзегін қ ү р ам ай , өздігінен венаға ң ү яд ы .
Ж аң асты сілекей безі қү н д ағы н д а, безді ң орш ап ж а т қ а н м ай ше- 
лінде лим ф а түй ін д ері орн аласады . Ж а ң ас т ы аденоф легм онасы — 
көп ж ағдай да ш іріген тістер мен заң ы м д ал ған ж а ң т ы ң сү й ек қа- 
бығы ар қ ы л ы ж а қ ас ты л и м ф а түй ін д ерін е и н ф е к ц и я тар ал ған д а 
дамиды (5 .1 7 сур е т ). И ек асты л ы қ ф легм о н ал ар ерін нем есе и ек 
асты ж ағы н ан и н ф е к ц и я түсуі н әти ж есін д е д ам и д ы . Ж а ң ас т ы ж оне 
иек асты лы ң л и м ф а тү й ін д ер і мен ш елдері ір ің д і процеске, ауы з 
қуысы түбінің ф легм онасы к езін д е де д уш ар болуы м ү м к ін . Б ү л
флегмоналарда ір іц ауы з қу ы сы түбінен ж а ң а с т ы ай м ағы н а т т . 
hyoglossus et m ylohyoideus арасы н д а ж а ң а с ты безініц өзегі ж ү р етін
саңы лау ар қы л ы өтеді.
Т амы рлар қы н аб ы н ы ц ф легм онасы — ж а қ а с т ы ф легм он асы н ы ң
әрі қарай таралуы н әти ж есін д е тү зіл ед і. Б ү л тар ал у л ар ж а қ а с т ы
түйіндерін м ой ы н ны ц терец тү й ін д ер ін іц ж о ғар ғы тобы мен коса- 
тын лим ф а там ы р л ар ы бойы м ен іске асады . Т ам ы р л ар бойы ндагы
шелдегі ір іц кеуде қ у ы сы н ы ц ал д ы н а тар ал ад ы , ал л и м ф а т а м ы р ­
лары бойымен и н ф е к ц и я б үған аүсті ш ү ң ң ы р ы н ы ң м ай ш елін е отуі 
м үмкін. Осы ж ерде ір ің болы п, н әти ж есін д е там ы р л ы ң қ ы н а п ты ң
бүзылуына әкеледі. Ж о ғар ғы қ а р а й ір іц д ік — ж а ң а с ты ш ү ц қ ы р ы
мен параф арингеалды к е ц іс т ік к е ж а й ы л у ы м ү м к ін .

326
5 бөлім. Мойынның клиникалық анатомиясы
S p a tiu m p retra ch ea le-дв ір ің д і п роцестің д ам уы н д а осы к ең істік - 
ті алды ң ғы кеуде ң уы сы н ан бөліп тұ р аты н ф асц и ал д ы перде ірің - 
деуі м ү м к ін . П реви сц иалды к е ң іс тік ф легм он асы , көп ж а ғд ай д а
көм ей мен к е ң ір д е к тің , соны м ен ң атар ң а л ң а н ш а безінің ір ің д і ңа- 
бы нуы н әтиж есінде дам иды .
А л д ы ң ғы (ретровисцералды ) к е ң іс т ік ф легм онасы өңеш те бөгде 
дене болуы мен ж а р аң а т т а н у ы н ы ң асқ ы н у ы ретінде д ам и ды . Ір ің
еш ңандай бөгетсіз кеу ден ің ар тң ы ң у ы сы н а оңай тар ау ы м ү м к ін . 
Ірің д і процестің осы түрін е м ой н ы нда ж ү т ң ы н ш а қ ар ты ір ің д ігі 
ж атад ы , ол көбіне к іш к е н т а й б ал ал ар д а ж ү т ң ы н ш аң ар ты л и м ф а 
түй ін д ерін ің заң ы м д ал у ы н д а кездеседі. Ір ің м о й ы н н ы ң ар тң ы вис- 
ц ералды к ең істігін д е (sp a tiu m retroviscelare) ң осы лы п , к е ң ір д ек , 
ж ү тң ы н ш аң , өңеш ң аб ы р ғал ар ы н ерітіп ж ібереді.
О м ы ртқа алды ф асц и я сы н ы ң ар ты н д а дам и ты н ір ің д ік т е р не- 
гізін ен , мойы н о м ы р тң ал ар ы н ы ң туберкулез үрдісін де болады , бүл 
ір ің д іктер о м ы р тқ а алды — ф ас ц и я н ы ң ж а п ы р а ң ш а л а р ы н бүзы п, 
сы ртңы м ойы н ү ш б ү р ы ш ы н а бары п, содан соң бүғанасты там ы р ы
мен и ы қ өрім і бойым ен қ о л ты ң ш ү ң қ ы р ы н а өтеді.

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: