Оқулық-атлас Алматы 0 е І £. W ( O m ) ' и и г }

Клиникалық анатомия
575
А сқазанн ы ң ск ел ето то п и я сы . А сң азан н ы ң ү л к ен бөлігі сол 
жақ қабы рға асты нда, ал қ а л ған к іш і бөлігі қ ү р саң үсті ай м аң та 
орналасңан. А сң азан н ы ң орн аласуы тү р л іш е, ол он ы ң толуы на, 
адамның ж асы н а, кеуде ң аң ң асы н ы ң п іш ін ін е бай л ан ы сты (10.15 
а, б, в суреттер). А сқазан ш ар тты түрде ү ш к е бөлінеді: бастапңы
бөлім— pars cardiaca, ө ң еш ке ж а ң ы н ж ерде, асң азан денесі — cor­
pus ventriculae — о ртаң ғы бөлім і ж ән е ң а л т қ ы ға ж а ң ы н ж е р і p a rs 
pylorica. А сқазан н ы ң p a rs cardiac а-дан сол ж а ғы — күм без (немесе 
түбі) деп аталады . А сқ азан қ ы р л а р ы : ж о ғар ғы сы — к іш і и ін {сиг- 
vatura m inor) ж ән е төм енгісі — ү л к ен и ін і (c u rv a tu ra m ajor) деп 
аталады. А сң азан н ы ң бастапңы бөлігі сол ж а қ VII ң аб ы р ған ы ң
шеміршегінің арты нда, төс ң ы р ы н ан 2,5-см к е й ін ір е к т е орна- 
ласңан. Оның п р о ек ц и ясы ар ты н ан X I кеуде о м ы р тқ асы н а сәйкес 
келеді. А сқазан н ы ң күм безі, сол ж а ң т а ғы ем ізік ш е ар ң ы л ы өтетін 
сызың бойынш а, V қ аб ы р ған ы ң төм енгі қ ы р ы н д а ж а т ад ы . А сңа- 
зан бос кезде, оны ң ң ал тң ы сы о р таң ғы сы зы ң бойы нда немесе одан 
аздап оңға ң арай (1,5 — 2 см), оң ж а ң V III қ аб ы р ған ы ң ш ем ірш е- 
гі түсында ж атад ы . А сңазан толған да, ол о р таң ғы сы зы қ та н 3 ,5 см 
оңға ығысады.
Рентгенологиялы қ зерттеуде, а с қ а зан н ы ң ж е к е өзгер гіш тік түр- 
лерін ескеру керек:
1) «ш үлы қ тәр ізд і а с қ а з а н » —долихом орф ты д енелілерде кез- 
деседі. В ер ти кал д ы , том енгі ш еті IV бел о м ы р тң а деңгейінде 
орналасңан;
2) «мүйіз тәр ізд і а с қ а з а н » —о м ы р тң аға көлден ең ж а т ад ы . То- 
менгі ш еті II бел о м ы р тң аға ж етед і. Б ү н д ай тү р і брахим орф- 
ты денелілерде кездеседі;
3) «ілмек тәр ізд і а с ң а з а н » —долихом орф ты д енелілерде ж и і 
кездеседі. А с қ азан н ы ң том енгі қ ы р ы III бел о м ы р тң аға ж е- 
теді.
А сқазан син топ и ясы . А сқ а за н н ы ң ал д ы ң ғы қаб ы р ғасы іш т ің
алдыңғы ң абы рғасы н ы ң а р тқ ы б еткей ім ен ж ан асад ы . А сң азан н ы ң
алдыңғы бетінің оң ж а ғы бауы рм ен, сол ж а ғы д и аф р агм ан ы ң қа- 
бырғалық бөлігімен ж ан асад ы . Ж о ғар ы д а к іш і и ін ін е бауы рды ц
сол бөлігі тиіп ж атад ы , ү л к ен и ін і — көлден ең тоқ іш ек п ен ш екте- 
леді. А сңазанны ң ар тқ ы қабы р ғасы ш арбы м ай ң ал та с ы н а қар а- 
ған, оныц арты нда үй ң ы безі ж атад ы .
А сқазанн ы ң б ай л ам д ар ы : Іш перде асң азан д ы алд ы н ан ж ән е а р ­
тынан ж ауы п, ү л к ен ж ән е к іш і и ін дерін ен к ө р ш і а ғзал а р ға өтіп, 
ағзалардың бекітілуінде м аң ы зы бар бірнеш е б айлам дар тү зей д і 
(10.16. сур ет ).

576
10 бөлім. Құрсак; қуысы агзаларының клиникалық анатомиясы
А сңазан н ы ң бекуі беткей ж ән е терең дегі б айлам дар а р қ ы л ы бо­
лады .
1. Б еткей байлам дар, іш п ер д ен ің е к і ж а п ы р а ғы н ан ф ронтал- 
ды бағы тта асқ а зан н ы ң ж о ғар ғы ж ән е том енгі ң ы р л ар ы н ан
ж ел п еу іш к е үң сап тар ай д ы . О ларға к елесі б айлам дар ж а т а ­
ды:
1) а сқ азан — тоқ іш ек байлам ы ;
2) а сқ азан — ко к б ау ы р байлам ы ;
3) сол ж а ң асң азан — д и аф р а гм а л ы қ байлам ;
4) бауыр — асң азан байлам ы ;
5) бауыр — ң ал тң ы байлам ы .
А сқазан н ы ң к іш і и ін іне б еки тін ү ш б айлам (бауы р-ди аф рагм ал- 
дьщ , бауы р-асқазан , бауы р-12-елі іш е к т ік байлам дар) к іш і ш арбы
м ай деп аталад ы .
2. А сқазан н ы ң тереңдегі б ай лам д ары асң азан н ы ң а р тқ ы қа- 
бы рғасы н ү й қ ы безінің ал д ы ң ғы бетімен ж а л ғ ай т ы н іш перде 
қ ы р ты стар ы н ан түрады .
Ж о ғар ғы (немесе сол ж аң ) асң азан — ү й ң ы без б айлам ы — ү й ң ы
бездің ж о ғар ғы ң ы ры м ен а сқ а зан н ы ң ар тң ы бетін қосады . Б ай лам - 
да сол ж а ң асң азан там ы р л ар ы ж атад ы .
Томенгі (немесе оң ж а қ ) қ а л т ң ы — ү й қ ы без б ай л ам ы , асқазан - 
н ы ң п и л о р и к а л ы қ болім і мен ү й қ ы бездің оң ж а ң ар асы н д а орна- 
ласңан.
Д и аф р агм а —о ң еш тік қ ап тал д ы ң б ай лам д ары о ң еш тің ңабы р- 
ғалары н д и аф р агм ан ы ң аяң ш а л а р ы м е н байл ан ы сты р ады .
А сң азан а р т е р и я л а р ы . А сңазан ар тер и я л а р ы к іш і ж ә н е ү л к ен
иінм ен ж ү р ед і (1 0 .1 7 ,1 0 .1 8 . с ур ет т ер ).
К іш і и ін ар тер и ял ар ы — сол ж ән е оң а сқ азан а р тер и я л ар ы ;
Үлкен и ін ар тер и я л ар ы — сол асң азан — ш арбы м ай ар тер и ясы ; 
оң асңазан — ш арбы м ай ар тер и ясы ж ән е а сқ а зан н ы ң қ ы сң а ар те­
ри ясы .
Сол ж аң асқ азан ар тер и ясы , кобінесе қ ү р саң б аған ы н ан (7 5 % ) 
басталады . С ирегірек, о л ж а л п ы бағанм ен басталады (ж а л п ы бауы р, 
т а л ақ , д и аф р агм аасты л ьщ ар тер и я л ар д ан (3 % ); 2,7% ж а гд ай д а со л
асқ азан ар тер и ясы , сол бауы р ар тер и ям ен (сол бауы рды ц ң осы м ш а 
артери ясы ) бірге басталады . Б ү н д ай кезд е, сол а сқ азан ар тер и ясы н
сол бауы р ар тер и ясы тар ай ты н ж ерден п р о к си м ал д ы бай л аган д а 
бауы рды ц сол болігі оліеттенеді.
Сол қ ар ы н ар тер и ясы , кобінесе, бір бағанды , ал 2 — 7 бағанды
болуы оте сирек кездеседі.
Сол қар ы н а р тер и ясы н ы ң ү ш болігі болады :
1) іш перде ар ты н д ағы — қ аб ы р ғал ы қ ;

Клиникалық анатомия
577
2) байлам іш іл ік ;
3) шарбы м айлы ң.
Сол асқазан ар тер и ясы н ы ң іш перде ар ты н д ағы ң аб ы р ғал ы қ бө- 
лігінің үзы нды ғы 1,5 — 4 см. Б ү л бөлік д и аф р агм ан ы ң сол ая қ ш а - 
сы мен ш арбы м ай ды ң ар тң ы қ аб ы р ғасы н ы ң п ар и еталд ы іш пердесі 
арасында ж атады .
Асңазан сол ар тер и ясы н ы ң (байлам іш іл ік ) бөлігін ің ү зы н д ы ғы
1 — 3,5 см-дей, асң азан — ү й қ ы без б ай л ам ы н да о р н ал асң ан . Сол ас- 
ңазан артериясы к іш і и ін ге, к а р д и я а й м ағы н а ж етед і. Б ү д ан к ей ін
асңазанның сол ар тер и ясы ш арбы м ай ға к ір ед і. А сң азан н ы ң сол 
артериясы асқ азан ға ж а қ ы н д а ға н д а өрлей тін ж ән е төм ендейтін 
тармаңтарға бөлінеді.
А сңазанны ң он, ар тер и ясы бауы рды ц м е н ш ік ті ар тер и ясы н ан
(70%), сирек —ж а л п ы бауы р ар тер и ясы н ан (15 — 2 0 % ), өте си- 
рек— асқазан -12-елі іш ек ар тер и ясы н ан (4 — 8 % ) басталады . Арте- 
рияның үзы нды ғы 2 — 5 см, д и ам етр і 1 — 2 мм.
А сңазанны ң оц ар тер и ясы , асқ азан -1 2 -ел і іш ек нем есе бауыр- 
12-елі іш ек б айлам ы іш ім ен ң а л т қ ы н ы ң ш ы ға берісіндегі (a n tr u m  

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: