fibrosae ) болады.
С ақи н а тәр ізд і бөлікте ф иброзды өзек тар ы л ған , он ы ң ңабы р-
ғал ар ы ң ал ы ң д аған . Ө зек іш ін д егі сің ір лер корін бей ді. К рест тәріз-
ді айқасң ан болікте, ф иброзды өзек кеңдеу. К оллаген оз сал д ар ы н ан
озектің крест тәр ізд і ж ән е саң и н а тәр ізд і ж ер л ер і ң ал ы ң д ап , бүк-
кіш тер сің ір і ж ы л ж у ы н а кедергі ж асап , «саусаңты ң сы рты лдауы »
сим птом ы , «сақина тәр ізд і б ай л ам н ы ң тар ы л у ы н а байланы сты »
ш ы ғуы н ы ң себебі болады .
Симптом үш саты дан түрады :
1) саусаңтарды ң б у н ақтар ы арасы н д ағы буы ндарда ауы рсы н у
сезім ін ің п ай да болуы;
2) саусақты бүгу ж ән е ж а зу кезін д е ф иброзды ө зек т ің сақ и н а
тәр ізд і ж эн е крест тәр ізд і б өліктері том п аяд ы ;
3) саусақ бүгілм ейді де, ж а зы л м а й д ы да, «сырт» етіп бекіген
ң ал п ы н д а ң ал ад ы .
Ф иброзды өзек іш інде, б ү к к іш те р сің ір л ер і син ови алды ң ы нап-
пен ң орш алған (2.28 сурет). С иновиалды ң ы н ап 2 ң аб аттан түрады .
Клиникалық анатомия
55
С ы ртңы ңабат —p e riten o n деп атал ад ы , ол ф иброзды ө зек к е тиіп
ж атад ы . Іш к і сің ір д і қ а п тай ты н д ы , ерііепоп деп атал ад ы . С іңір
ш аж ы р ң ай ы ( m eso ten o n ) д еп-сің ірді қ ан д ан д ы р аты н ң ан там ы р-
нерв өтетін ж ерді атай ды . С иновиалды ң аб ы ң ты ң е к і ж ап ы р ағы -
н ы ң (p eritenon, e p ite n o n ) арасы ңуы с ж ән е ж аб ы ң . Іш ін де с и
новиалды сү й ы қ болғанд ы қтан сің ір ж а қ с ы ң озғалад ы .
Б еткей б ү к к іш тер с ің ір і, п р о к си м ал д ы бунақ түбінде ек іге бө-
л ін іп , ортаңғы бун аң ты ң ортасы н а б еки ді (2 .2 9 сурет). Тереңдегі
б ү к к іш сің ір і, оны ң а я ң ш а л а р ы н ы ң ар асы н ан өтіп, ди сталды бу-
н аң ты ң негізіне бекиді.
Б у н аң тар арасы ндағы ф иброзды ң ы н ап ты ң крест тәр ізд і ж ән е
сақ и н а тәр ізд і б өліктері бу н ақ ты б үккен д е ш ы ғы р (блок) қ ы зм ет ін
атқ ар ад ы . Б ү л ж ерде кесулер ж ү р гізу -қ ы н а п т ы бүзы п, сің ір лер д і
тері асты н а ш ы ғар ы п , саусаң қ ы зм ет ін бүзады .
Б ү к к іш сің ір лер д ің ф иброзды қ ы н аб ы н ы ң т а р л ы ғ ы , оны ң іш ін е
ір ің д ік (эксудат) ж и н а л с а, сің ір лер ш а ж ы р ң ай ы н ң ы сы п , ондағы
қанд ан у бүзы лы п сің ір д ің н ек р о зы н а әк ел ед і. С онды қтан , тен-
довагинит д ам ы ған д а, сау сақтар д ы ң син ови алды қ ы н а п та р ы н
ір ің д ік тен тез босату к е р ек . Т ен доваги н и т к езін д егі к есулер томен-
дегі ереж елерге сәйкес ж ү р г ізіл у кер ек :
— ңан там ы р-н ервтерді заң ы м д ам ау ү ш ін , кесулер саусаңтар-
ды ң алды ң ғы -б үй ір беттерінде ж ү р гізіл е д і;
— кесулер қ ы с қ а болуы к е р ек . О ларды н егізгі ж ән е ортаң ғы
б ун ақтар бойым ен ж ән е а л а қ а н сү й ек тер ін ің бастары нда
ж ү р гізіл ед і;
— кесулер, ф иброзды қ ы н а п ты ң крест тәр ізд і ж ән е саң и н а тә-
р ізді ж ер лер ін заң ы м д ам ау к ер ек .
U -тәрізді ф легм он ага к елесідей кесулер ж ү р гізед і:
— I ж эн е V саусаңтард а кесуді әр б у н ақ ты ң қ ап та л д ар ы н а н ж ән е
алаң ан д ағы ү зы н б ү к к іш тер сің ір л ер і бойы м ен (К ан авелд ы ң
қ ау іп т і ай м ағы н ескере оты ры п) к еск ен дүры с;
— егер ір ің д ік ш ы н таң ты ң син ови алды ң абы н а өткен болса,
д ренаж ж асау д ы , ш ы б ы қ -б іл езік буы ны нан ж о ғар ы ж ерде,
саусақтард ы ң беткей б ү к к іш те р ін ің с ің ір л е р ін ің қ а п тал д ар ы
бойымен кесіп аш у ға болады;
— егер ір ің д ік П ирогов к ең істігін е ж и н а л ға н болса, д р ен аж ж а
сауды , саусаңтарды ң тереңдегі б ү к к іш ім ен , ш ар ш ы прона-
торды ң е к і ж а ғы н ан кесіп ж ү р гізу қ а ж е т .
Б ү л ү ш ін терін і, теріасты ү л п ан ы ж ән е м е н ш ік т і ф ас ц и я н ы кес-
кеннен соң, беткей ж ән е терең сау сақтар б ү к к іш і б ү л ш ы қ еттер ін ,
сіңірлерін ілм екп ен бары н ш а алд ы ға кө тер іп , ір ің д ік те н то л ы қ та-
зартады .
56
2 бөлім. Қолдың клиникалық анатомиясы
2.22 кесте. Қ олды ң ірі а р т е р и я л а р ы н ы ң н ы с а н а л ы ң ж әне
п р о ек ц и ал ы қ ан ато м и ясы
Артериялар
Нысаналың және проекциялық анатомиясы
А. axillaris-тщ
ңолтық шүңқы-
рында орнала-
суы.
1. Қолтың шүңңырының алдыңғы және ортаңғы
1/3 бөлігінің арасы(Лисфранк бойынша)
2. Қолтық түгінің алдыңғы шекарасы (Н. И. Пиро
гов)
3. Sulcus bicipitalis medialis-ті жоғары созған сызық
бойы (Лангенбек бойынша)
Иық артериясы-
ның, иың айма-
ғында орнала-
суы.
Ңолтық шүңңырының төбесінен, sulcus bicipitalis
medialis бойымен иыңтың іш кі айдаршығы мен екі
басты бүлшыңеттің сіңірінің арасын ңосатын сызың
бойы.
Иық артерия -
сының шынтаң
шүңқырындағы
орналасуы.
Иық сүйегінің іш кі айдаршығынан 2 см жоғарыда
шынтаң иіні мен білектің сыртқы шетінің 1 /3
қосатын сызың.
Шыбық артерия-
сының білек
аймағындағы
бағыты.
Екі басты бүлшықеттің медиалды шетін немесе
шынтақ шүңңырының ортасын, шыбың сүйегінің
біз тәрізді өсіндісінен 0,5см іш кері жерін қосатын
сызық.
Шынтақ
артериясының
білектегі
бағыты.
Иыңтың іш кі айдаршығын, бүршақ тәрізді сүйектің
сыртымен қосатын сызьщ бойы.
Шынтаң арте-
риясының, шын-
тақтың жоғарғы
1/3 бөлігі.
Шынтаң шүңңырының ортасын, шынтақтың
жоғарғы медиалды 1/3 ңосатын сызың бойы.
Алақанның бет
кей догасы.
Бүршаң тәрізді сүйектің латералды шеті мен II
жэне III саусақтар арасындағы ңыртысты ңосатын
сызың бойы.
Алаңандағы
Канавелдың
«ңауіпті айма-
РЫ»
Білезік-ңолбасы ш екаралық сызыңтан екі саусақ
еніндей төмен жер.
Клиникалық анатомия
57
2.23 кесте Қ олды ң н ервтерін ің н ы с а н а л ы қ ж әне
п р о ек ц и я л ы қ ан ато м и ясы
Нервтер
Н ысаналық және проекциялық анатомиясы
Иық өрімін бүға-
на сүйек үстінде
ашу
Теріні m. sternocleidomastoideus артынан, жоғарғы
1/3 бастап, төмен ңарай бүғана сүйектің ортасын
қиып өтетін сызьщ бойымен кеседі.
N. radialis-ті
иықтың ортаңғы
1/3 ашу
Дельта тәрізді бүлшыңеттің артқы ңырының
ортасындағы нүктеден sulcus bicipitalis lateralis-кв
10 —12 см сызық жүргізеді.
N. axillaris-ті
ашу
Ж ауырын ңырының ортасынан бастап, дельта
тәрізді бүлшыңет артымен, оның иы ққа бекіген
жерін қосатын сызың бойы.
N. medianus-ты
иық ортасында
ашу
Екі басты бүлшыңеттің медиалды шетімен
үзындығы 8 —10 см жүргізілген сызық бойы
N. medianus-ты
білектің төменгі
1/3-інде ашу
М. flexor carpi radialis сіңірінің медиалды ңырымен
жүретін сызық бойы.
Шынтаң нервін
білекте ашу
Иық сүйегінің іш кі айдаршығын, бүршақ тәрізді
сүйектің латералды бетіне жүргізілген сызың бойы.
2.24 кесте. Қ ол б у ы н д ар ы н ы ң әлсіз ж ерлерін ен ір ің д ік
тарау б ағы ты
Іріндік
жиналған
орны
Таралу
бағыты
Анатомиялық жол
Ж иналу айм ақтары
Иық буынының әлсіз жерлерінен іріңдік тарау жолдары
Recessus axil
laris
Төмен
қарай
Foramen trilaterum
Foramen quadrilat
erum
Қолтың шүңңыры
Caput longum
m. tricipitis
Иықтың артқы фасци-
алды қүндағы
Bursa sub
scapularis
Медиал
ды жэне
артңы
m. subscapularis
Ж ауырын асты сүй-
ек — фиброзды қүнда-
ғына
58
2 белім. Қолдың клиникалық анатомиясы
Іріңдік
жиналған
орны
Таралу
бағыты
Анатомиялық жол
Ж иналу айм ақтары
vagina syno-
vialis intertu-
bercularis
Төмен
ңарай
т. bicipitis brachi-
ДІҢ сің ір і
Дельта тәрізді
бүлшыңет астындағы
кеңістік және иыңтың
алдыңғы фасциалды
ңүндағына
Шынтаң буынының әлсіз жерлерінен іріндік тарау бағыты
Буын
қабының
артқы-
жоғарғы беті
Буынның
екі
ңапталы
Olecranon және т.
triceps ftrac/гі-дің,
іш кі және сыртқы
ңапталдары
Шынтаң буынының
латералды жэне меди
алды ңапталдарының
тері астына
Шыбық
сүйегінің
мойны
Төмен
ңарай
Буынның
ңапталдары. Си
новиалды қаптың-
қапшық тәрізді
ңатпары— recessus
sacciformis
Білектегі membrana
interossea алдына.
Іріңдік буынның алды
на және артына жина-
лады.
Достарыңызбен бөлісу: |