Ішперде астындағы қабаттың ш елді май кеңістігі

676
11 белім. Жамбас пен шат аралықгьщ клиникалық анатомиясы
1) ж о ғар ы ң ар ай , іш тің ал д ы ң ғы ң аб ы рғасы н д ағы ш елді май- 
мен (өрлейтін З и н гер абсцессі) ңаты н асуы ;
2) ң үрсақ ң уы сы н а өтуі, қ у ы ң ж а р ы л у ы немесе к ін д ік т ің п ар и ­
еталды іш пердесі ж ы р ты л ған д а кездеседі;
3) төмен ң ар ай , сан өзегі ар ң ы л ы өтуі;
4) ж ам бас бүйірлеріне ңуы ң там ы р л ар ы бойы м ен өтуі;
5) ңуы ң айн ал асы н д ағы ш елді м ай к ең істігін е к у ы ң алды нда- 
ғы ш ан ды р ж ы р ты л ған д а тар ал ад ы .
11.6.3. Ж а м б а сты ң бүйіріндегі ж ү п (қ а б ы р ғал ы қ ) ш елді 
м ай кеңістігі
Ш екарасы :
—л атералд ы ж а ғы н а н — ж ам б асты ң п ар и еталд ы ш ан д ы р ы (іш - 
к і ж а п қ ы ш ж ән е алм ү р т тәр ізд і бүлш ы ңет);
— медиалды ж а ғы н ан ерлерде — саги талд ы б ағы ттағы б ай л ам ­
дар (ж ам басты ң а ғзал а р ы н ы ң ң ап тал д ар ы м ен , ң асаға сүйек- 
тен сегізкөзге ж ү р ед і — lig. pubo p ro sta tica et lig. sacrovesicalis 
немесе әйелдерде lig. pubovesicalis, lig. vesico u terin u m et lig. sa- 
c ro u te rin u m );
— төменде — ар тң ы өтісті көтеретін б ү л ш ы қ ет тің п ар и еталд ы
ф асц иясы ж ау ы п ж атад ы .
Ж ам б асты ң бүйірдегі ш елді м ай к е ң істік тер ін ен ір ің д ік т е р д ің
таралу бағы ттары :
1) м ы ң ы н ң ан там ы р л ар ы бойы м ен, сан н ы ң іш к і с ақ и н асы н а 
ж о ғар ы ға ж ән е алд ы н а қ а р ай ағу;
2) м ы қ ы н ш ү ң қ ы р ы н а (ж о ғар ы ға ж ән е қ а п т а л ғ а ң ар ай ағу);
3) м ы қы н —сегізкө з буы ны на;
4) ңасаға ар ты н а (ң у ы қ алд ы н а) ң ар ай (ар ты н а ж ән е төменге 
қ ар ай ағу);
5) ш онданай —т ік іш ек ш ү ң ң ы р ы (а р т қ а ж ән е төм енге қ ар ай
ағу);
6) боксе а й м ағы н ы ң ш ел д і м ай к е ң істігін е (бөксеге ағу).
Б үй ірд егі қ а б ы р ғал ы қ ш елді м ай к е ң іс тігі — ж а т ы р м аң ы ш елді
маймен ж ән е қ у ы қ пен тік іш е к т ің ви сц ералды ш ел д і м ай к ең істік - 
терімен тік ел ей б айланы сты .

Клиникалық анатомия
677
11.6.4. Ж ам басты ң т ік іш ек а р ты н д а ғы ш ел д і м ай кеңістігі
Ш екаралары:
1) алдынан —т ік іш ек т ің ви сц ералды ш ан д ы ры ;
2) артынан —сегізкө зд ің алд ы н ғы п ар и еталд ы ш ан д ы ры ;
3) төменде — артң ы өтісті көтеретін бүлш ы ң ет;
4) бүйірлерінде — м ы ң ы н н ы ң ви сц ералды т ам ы р л ар ы н ы ң ш ан- 
дырлы ңы нап тары .
Тік іш ектің арты ндағы ф легм он алар к ө р ш і а й м ақ т а р ға тарауы
мүмкін:
1) ж оғарғы ңабат — іш перде ар ты н д ағы ш елді м ай ға;
2) латералды ж ән е ар тң а — ү л к ен ж ән е к іш і ш он д анай тесік- 
тері ар қы л ы боксе ай м ағы н а;
3) төмен қар ай -ш о н д ан ай -тік іш ек ш ү ң қ ы р л ар ы н а;
4) артына ң арай -сегізкөз ар ты н д ағы ш елді м ай ға өтуі м ү м к ін .
11.6.5. Ж ам б асты ң ви сц ер ал д ы ш елді м а й кеңістігі
Ж амбастыц ви сц ералды ш елді м ай лар ы ағзал ар д ы ңорш ап ж а ­
тады;
— ңуы қ м ац ы н дағы ш елді м ай — қ у ы қ т ы әр тү р л і қ алы ц д ы ң п ен
ңорш айды;
— ңуы қ асты без (простата) м ац ы н д ағы ш ел д і м ай ж ү ң а;
— ж аты р м ац ы н д ағы (п арам етралды ) ш елді м ай , ж а т ы р д ы ц
төменгі бөліктерінде ң ал ы ц д ау болады ;
— тік іш ек м ац ы н д ағы ш елді м ай т ік іш е к т іц ф асц и ал д ы қа- 
батында о р н аласқан .
Қуың м ац ы н дағы ш елді м ай , ж ам б асты ц ңуы ң алды ж ән е ң у ы қ
артындағы висцералды ш ан ды рм ен ш ек тел ген . Б ү л ш елді м ай ке- 
лесі кецістіктерм ен байланы сты :
— ңуы қ м ацы ш елді м ай дан ір іц д ік ж о ғар ы к ө тер іл іп , ң ү р сақ ты ц
алды цғы қ абы р ғасы н д ағы ү л п ам ен к ін д ік к е ;
— қу ы қ ты ц там ы р л ар ы бойы м ен ж ам б асты ц қ а п тал д ар ы арқы - 
лы ж ү р іп , к ей ін н ен іш перде алды ш елді м ай ға ж ету і м ү м к ін .
Қ уы қасты безі {p ro sta ta ) м ац ы н д ағы ш елді м ай — бездіц ш ан- 
дырлы ңабы іш інде орналасңан:
—үстінен — ш елді м айды а р тқ ы өтісті котеретін б ү л ш ы қ ет ш ан- 
д ы ры ны ц , қ у ы қ ас ты безіне өтетін ж е р і ж а у ы п түрады ;
— төменде — ш елді м ай ң абы рғасы болы п, н есеп-ж ы н ы с диа- 
ф рагм асы ны ц ж о ғар ғы ш ан д ы р ы есептеледі;
— бүйірінен — ң у ы қасты безі {prostata) — lig. p u b o p ro sta tica -мен 
толы қты ры л ғ а н ;

678
11 бөлім. Жамбас пен шат аралықтың клиникалық анатомиясы
— арты нан —үры ң к ө п ір ш ік т е р і мен үры ң ш ы ғар у ш ы өзектер- 
д ің ң ы н ап тар ы қо р ш ап түрады .
П ростата м аң ы н ан ір ің д ік те р тар ал у ж о л д ар ы :
— алд ы ға — ң асаға ар ты н а (ң у ы қ алд ы н а) ң арай ;
— ар тқ а —ш о н д ан ай -тік іш ек ш ү ң қ ы р ы н а;
— қ ап тал д ар ы н а —ж ам б асты ң бүйірдегі ш елді м ай л а р ы н а ж ән е 
де простата м аң ы н ан -н есеп ағар ға ж ән е т ік іш е к іш ін е (ңабыр- 
ғасы іріген кезде) өтуі м ү м к ін .
Ж аты р м аң ы н дағы ү л п ал а р (p a ra m etriu m ) к елесі бөліктерден 
түрады :
— ж аты р ң ап тал д ар ы н д ағы ү л п ал а р к ең істігі;
— мойы н алды н дағы ш елді м ай;
— мойы н ар ты н д ағы ш елді май;
— ңы нап м аң ы н д ағы ш елді м ай.
М ойын алды н дағы ж ән е м ойы н ар ты н д ағы ш елді м ай қо сы л ы п , 
м ойы н айн ал асы н д ағы ш елді м ай д ы -п ар ац ер в и к сті ң ү р ад ы .
1. Ж аты р д ы ң ң ап тал д ар ы н д ағы ш елді м ай к е ң іс т іг ін ің ш ек ар ал а-
ры:
— алды н ан — ж а ты р д ы ң ж а л п а ң б ай л ам ы н ы ң ал д ы ң ғы іш пер- 
д елік ж ап ы р ағы ;
— арты нан — ж а т ы р д ы ң ж а л п а ң бай л ам ы н ы ң ар тң ы іш п ер д ел ік
ж ап ы р ағы ;
—л атералд ы — ж а ты р түтігі;
— төменде — ж ам б асты ц п ар и еталд ы ф асц и я сы н ы ң ж о ғар ғы
ж ап ы р ағы .
Ж аты р м аң ы н д ағы ң ап та л д ы қ ш елді м ай , к елесі ш елді м ай 
кеңістігім ен байланы сты :
— алды нан — ж а т ы р д ы ң ж ү м ы р б айлам ы бойы м ен, іш т ің ал- 
ды ңғы қ абы р ғасы н ы ң ш елді м ай ы м ен ;
— арты нан — алм ү р т үсті ж ән е асты н д ағы тесіктер м ен , бөксе ай- 
м ағы м ен байланы сты ;
— ж оғары д а —іш перде ар ты н д ағы ш елді м айм ен;
— ж аты р д ы ң ж а л п а ң байлам дары б ой ы м ен -ж ам басты ң ңапта- 
л ы н д ағы ш елді м ай к ең істік тер ім ен б айланы сты .
2. Ж аты р д ы ң м ойны алд ы н д ағы ш елді м ай д ы ң ш ектел у і:
— үстінен — ң у ы қ пен ж а т ы р арасы ндағы о й ы ң ты ң іш пердесі- 
мен;
— төменде — ң у ы ң -ж аты р байлам ы ;
— арты нан — ж а ты р м ойны м ен;
— алды нан — м ойы н алд ы н д ағы ш елді м ай ң у ы қ м аң ы ш елді 
м ай ды ң ар ты н а өтеді.

Клиникалық анатомия
679
Мойын алды н дағы ш елді м ай дан ір іц д ік — ж о ғар ы д ағы ңуы ң 
маңындағы ш елді м ай ға өтеді.
3. Мойын арты ндағы ш елді м ай к е ң іс т іг і төм енгі а ғзал а р ға тиіп 
жатады:
— алды нан — ж аты р м ой н ы ны ң а р тқ ы ң абы рғасы н а;
— артынан — т ік іш ек т ің ш ан д ы р лы қабы н а;
—үстінде —т ік іш ек -ж а т ы р ой ы ғы н ж а п ң а н іш пердеге;
— төменде — қ ы н ап ты ң ар тң ы ң абы рғасы н а.
Мойын арты ндағы үлп ад ан ір ің д ік , т ік іш е к -ж а т ы р ой ы гы н а 
өтеді.
4. Қынап м аң ы н дағы ш елді м ай -тік іш ек м аң ы н д ағы ш елді м а й ­
дан іш перде ш ат а р ал ы қ ш ан ды рм ен бөлінген. Қ ы н ап ш а н д ы р ­
лы сауыт іш інде ор н ал асқ ан ш елді м ай , к елесі ш елді м ай кеңіс- 
тіктермен байланы сңан:
— алды нан —қ у ы ң м аң ы ш елді м айм ен;
—үстінде — ж а ты р м аңы ш елді м айм ен;
— ңап талдары н да — ж ам б асты ц ң аб ы р ғал ы қ ш ел д і м ай ы н ы ң
латералды бөліктерім ен.
Тік іш ек м аң ы н дағы ви сц ералды ш ел д і м ай — т ік іш е к т ің ортаң- 
ғы артериялары м ен ек іге бөлінген:
1) тік іш ек т ің ви сц ералды ш ел д і м ай ы н ы ц ал д ы ц ғы бөлігі бол- 
быр, кейде ф асц и я өсіндісім ен оц ж а қ ж ән е сол ж а қ қ а бө- 
лінеді;
2) тік іш ек м ац ы ш елді м ай д ы ц ар тң ы бөлігі әр у аң ы тта саги- 
талды өсіндім ен оц ж а ң ж ән е сол ж а қ ң а бөлінген.
Ж амбас ағзал ар ы н ы ц ш ан д ы р лы ң ап тар ы ж ән е ар тң ы өтісті 
көтеретін ң ү р ы лы м ы б ү зы лған д а, т ік іш е к т іц ви сц ералд ы ш елді 
майынан ір іц д ік тер д іц тар ал у бағы ттары :
— тік іш ек тіц арты н д ағы к е ц іс т ік к е ;
— ж ам басты ц қ ап тал д ар ы н д ағы ш елді м ай лар га;
— сигм а тәрізд і іш е к т іц ш а ж ы р ң ай ы н ы ц ш ел д і м ай ы н а;
— ш он данай -тік іш ек ш ү ц қ ы р ы н д ағы ш елді м ай а р қ ы л ы ж а м ­
басты ц теріасты м ай ы н а тар ал ад ы .
— 11.15-ші кест еде ж ам бас ң уы сы ір іц д ік т е р ін іц бастапңы
оры ндары н, тар ал у б ағы ттары н ж ән е ж и н а л у а й м ақ та р ы н та- 
буға болады.

жүктеу/скачать 28,32 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: