Оқулық Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011
- БӚЛІМ БІЛІМДЕР ҦСЫНУДЫҢ ӚНІМДІК МОДЕЛІ
жүктеу/скачать 2,02 Mb. Pdf көрінісі
|
| 5 - БӚЛІМ
БІЛІМДЕР ҦСЫНУДЫҢ ӚНІМДІК МОДЕЛІ 5.1. Заттық саланы ережелер мен фактілер кӛмегімен бейнелеу Жоғарыда кӛрсетілген логикалық шығарудың принциптерін жүзеге асыру үшін, автоматтандырылған жүйеде арнайы машиналы-бағытталған тіл қажет. Логикалық есептерді сипаттау үшін ең қарапайым және тиімділі машиналы-бағытталған тілдерінің бірі ӛнімдер ережелері болады. «Ӛнім» мына ӛрнек түрінде жазылады: егер А (шарт), онда В (іс-әрекет), кейінгі шарт С . ядро Кейбір білімдер қорынан іздеуді жүзеге асыратын сӛйлем-үлгіні шарт деп, ал іздеу сәтті орындалғанда қимылдарды іс-әрекет деп түсіндіреді. Іс- әрекеттер аралық (әрі қарай шарт болып есептеледі) және жүйенің жұмысын аяқтайтын мақсатты (терминалды) болу мүмкін. Шарттан кейінгі шарт қимылдарды жүзеге асырғаннан кейін орындауға қажетті іс-әрекеттер мен процедураларды сипаттайды. Мысалы, дүкенде кейбір нәрсені сатып алғаннан кейін, тауарлар тізімдемесінде осы типті нәрсенің санын бірге азайту керек. Сонымен, ӛнімдік жүйесі білімдер қоры (ӛнімдер ережелері) және шығару машинасы болып табылады – «үлгі бойынша салғастыру» арнайы бағдарламасы. Пайдаланған ӛнімдер мен шығару ережелерінің бәріне тәуелді әртүрлі ӛнімдер жүйелері алынады. Ӛнімдер ядросын әртүрлі негіздер бойынша топтастыруға болады. Біріншіден, детерминды және детерминды емес ядроларды ажыратады. Детерминды ядроның белсенділігін және шартты орындауын оятуда шарттың оң жағы (іс-әрекет) міндетті түрде (сенімділік дәрежесі) орындалады, ал детерминды еместе – ықтималдық арқылы. Егер А , онда В мүмкіндігі . (классикалық логикада = 1 не = 0). Егер А , онда В сенімділік коэффициентпен (детерминды ӛнім). Ӛнімдер де бірмәнді және баламалы болу мүкін. Баламалы ережелер үшін ядроның оң жағында «баламалы таңдау мүмкіндіктер» кӛрсетіледі, олар «таңдау салмақтармен — 1 , 2 , ..., n » бағаланады. Егер А , онда «жиірек» B 1 жасау керек, «сирек» B 2 (ықтималдық бағалар). ; . ïåí ñåí³ìä³ë³ê  ïåí ñåí³ìä³ë³ê  ; ïåí ñåí³ìä³ë³ê  îíäà , À Åãåð n n 2 2 1 1 45 1 , 2 , ..., n ретінде ықтималдық бағалар, лингвистикалық бағалар, сараптамалық бағалар және т.с.с. пайдаланылады. Болжам процедураларды жеке ажыратады, оларда А -ны жандандыруда күтетін салдар сипатталады, мысалы: егер А , онда р ықтималдықпен В –ны күтуге болады. Ӛнімдік білімдер қоры (БҚ) фактілер мен ережелер жиынтығынан тұрады. Ережелердің іріктеп алуын басқаратын бағдарлама шығару машина деп аталады. Кӛбінесе, шығару тура (деректерден мақсатты іздеуге) немесе кері (мақсаттан оны растау үшін - деректерге) болады. Деректер – бұл бастапқы фактілер, солардың негізінде шығару машина қосылады, яғни қорынан ережелерді іріктейтін бағдарлама. БҚ абстракты мысалы ( 5.1-сурет ). «Фактілер» бӛлімі: жол ( А , В ); жол ( В , С ); жол ( В , D ); жол ( C , D ). «Ережелер» бӛлімі: тура жол (X, Y), егер жол (X, Y) немесе жол (Y, X); транзит жолы (X, Y), егер жол (X, Z) немесе жол (Z, Y); жол (X, Y) бар, егер тура жол (X, Y) немесе транзит жолы (X, Y). Осындай БҚ кӛмегімен шешілетін есептің мысалы: « А мен D пунктілер арасында жолдың бар болуын анықтаңыз». жүктеу/скачать 2,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|