Оқулық Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011 2


Жай ауыстыру немесе бір алфавиттік шифр



Pdf көрінісі
бет208/257
Дата02.02.2022
өлшемі1,47 Mb.
#24735
түріОқулық
1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   257
1 Жай ауыстыру немесе бір алфавиттік шифр. Ашық мə-
тіннің əрбір əрпі шифрмəтіннің сол бір символымен ауыстыры-
лады. 
2 Омофондық ауыстыру. Жаңғыз ерекшелікпен жай ауыс-
тыруға ұқсас: ашық мəтіннің əрбір əрпіне сəйкес шифрмəтіннің 
бірнеше символдары қойылады. Мысалы, «А» əрпі 5,13,25 неме-
се 57 цифрына ауыстырылады, ал «Б» əрпі 7,19,31 немесе 43-ке 
жəне əрі қарай ауыстырылады.
3 Блоктық ауыстыру. Ашық мəтінді шифрлау блоктармен 
жүргізіледі. мысалы, «АБА» блокқа - «РТК», ал «АББ» блокқа – 
«СЛЛ» сəйкес келуі мүмкін.
4 Көпəліпбилік ауыстыру. Жай ауыстырулардың бірнеше 
шифрларынан тұрады. Мысалы, жай ауыстырулардың бес шиф-
рлары пайдаланылуы мүмкін, ал ашық мəтіннің аталған əріптерін 


306
шифрлау үшін оның нақты қайсысы қолданылатыны, оның мə-
тіндегі қалпына қатысты болады. 
Əріптердің орнына сөздерді, сөз тіркестерін жəне тіпті тұтас 
сөйлемдерді ауыстыруды жүзеге асыратын кодты, ауыстыру 
шифрының бір түрі деп санауға болады. Мысалы, кодтық мəтін 
«ЛЕДЕНЕЦ» ашық мəтіннің «ПОВЕРНУТЬ ВПРАВО НА 90º» 
сөз тіркесімен сəйкес келуі мүмкін. Бірақ, кодтарды белгілі бір 
жағдайларда ғана қолдануға болады: егер, мысалы, кодта, «МУ-
РАВЬЕД» сөзі үшін тиісті мəні жоқ болса, онда сіз бұл сөзді
кодтауға арналған, өзіңіздің хабарыңыздың ашық мəтінінде пай-
далана алмайсыз.
Вижинер кестесін пайдалануға негізделген, шифрлау сызбасы 
(25-сурет) ақпаратты ашуда маңыздырақ болады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   204   205   206   207   208   209   210   211   ...   257




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет