Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және әылым министрлігі бекіткен алматы, 011 £

тан жасушалық технологиями жасаудағы басты мақсаттың бірі -
жасушаларды өсіру үшін қажетті жарықтың сапасы мен қарқын- 
дьшығын анықтау.
Жасушалардьщ өсуіне 
аэрацияныц
әсері зор (бүл түрғыда ар- 
найы суспензияға қажет). Аэрация болмаса, жалпы алғанда, сус- 
пензияның өсуі мүмкін емес. 
Клеткалар суспензиясы
(лат. 
зшреп- 
5іоп
— асып қою) —. жеке жасушаларды немесе кішігірім жасуша­
лар топтарын аппаратура арқылы ауамен қамтамасыз етіп және 
араластыра отырып сүйық қоректік ортада өсіру. Жасушаларды 
өсіргенде қоректік ортаның осмос қысымын да ескеру керек. 
Жоғары 
осмос қысымы
қоректік заттарды жасушалардың сіңіруін 
қиындатады. Экспланттан пайда болган морфогенді каллус үлпа- 
ларды әрбір 3-4 апта сайын жаңа қоректік ортаға көшіріліп отыр- 
са, олар шексіз үзақ өсе береді. Осындай морфогенді каллусты
жарықта, 27°С температурада өсіргенде регенерант-өсімдік дами 
бастайды. 
8 
? ^ I Ң Н
Жасушаларды
және сыртцы факторлар
факторларга
пролиферативтік
Ф
қоректік ортаның қүрамы, рН көрсеткіші, оттегінің мөлшері, тем­
пература, жасушалар тыгыздығын қарастырамыз. Жасушалар 
өскен сайын оларды жаңа ортага көшіру керек, ягңи пассаждау 
(фр. 
раззаф -
егу) - жасушаларды жаңадан дайындаған қоректік 
ортасы бар шыны ыдысқа ауыстырып отырғызу керек. Транс- 
плантты немесе сүйық қоректік ортада өскен жасушалардың бөлі- 
гін (инокулюмды) жаңа қоректік ортага отырғызғаннан бастап 
келесі жаңа қоректік ортага ауыстырғанға дейінгі өсу кезеңін -
өсіру циклі
(гр. 
кукіоз-
дөңгелек, шеңбер) деп атайды.
Биореакторлар ішіндегі заттар нысана жасушаларынан, мета- 
болизмнің жасушадан тыс өнімдерінен, организмдер тіршілігі ба- 
рысында түзілген жасуша ішілік өнімдерден, сонымен қатар өзге- 
ріске үшырай қоймаған субстрат компоненттері сияқты күрделі 
қоспалардан түрады. Заттарды бөліп алу тәсілдеріне қойылатын 
талаптар әртүрлі болып келеді және олар өсіру ортасының баста- 
пқы қасиетіне, яғни оның температурасына, түтқырлыгына, рН 
көрсеткішіне, иондық күшіне, өнім концентрациясына, қоспаның 
түріне байланысты болады. Биотехнологиялық препараттарды 
бөліп алу мен тазарту бірнеше тәсілдермен атқарылады, мысалы 
жүйенің ерімейтін компоненттерін ертіндіден сүзу, центрифуга-
34

лау, түндыру, декантациялау жэне диализ арқылы белуге болады. 
Бұл бөлшектерді бөліп алуды 10-100 есе шапшаңдатуға, оларды 
алдымен жоғары температурада флокулянттар және т.б. жолмен 
өндеу арқылы іске жаратуға болады. Центрифугалау биомассаны 
қоюландырып, паста күйінде алуға көмектеседі. Оның қүрамын- 
да биомасса бойынша 15 пайызға дейін қатты заттар болады. 
Минералдық сулы суспензиясынан ұсақ бөлшектерді бөліп шы- 
ғару үшін, флотация әдісін қолданады. Бүл тәсіл ауаның жоғары 
қарай көтерілетін ағынымен ерімеген қатты бөлшектермен бірге 
көтерілуін пайдалана отырып, сулы суспензиядан қатты бөлшек- 
терді бөліп алуға көмектеседі. Жоғары концентрациялы көбігі, 
түрақты ақуыздардан еріген күйіндегілерін бөліп алу үшін, флота- 
цияны қолданады.

жүктеу/скачать 16,47 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: