Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011 ббк 74. 00 Б 29
жүктеу/скачать 1,04 Mb.
|
ворд турде bahisheva-ped-jobalau
| үдерісін жоспарлау және шешімді жүзеге асыру кезеңдерінен тұрады.
Бүгінгі инновациялық үдерістер білім берудің құзыреттілік нәтижелерін қалыптастыру үдерісін жобалау қызметі арқылы мазмұндық және технологиялық қамтамасыз етуді қарастыруда. Бұлар білім беру ұйымдарындағы нақты ӛзгерістерді қажет ететіндіктен, педагогикалық жүйелерді басқару болашақ ӛзгерістердің алдын – ала отырып жүргізілуі тиіс. Атап айтқанда, басқарудағы жобалау қызметі негізінде белгілі бір жүйені дамытудағы нақты жаңа ӛзгерістерді қамтамасыз етуге қажетті құзыреттіліктерді анықтап алу; басқару субъектілерінің ӛзгерістерді жүзеге асыруға қажетті құзыреттіліктерін жобалау бағдарламасы негізінде қалыптастыру. Осылайша, жүйені дамытудағы алдын ала белгіленген жаңа ӛзгерістерін мақсатты бағдарлы жобалар арқылы жүзеге асыру орындалады. Жобалау қызметі негізінде педагогикалық жүйенің жалпы мақсаты мен оған сәйкес барлық құрылымдардың белгілі бір мәселені шешудегі мақсаттарын біріктіріп, күтілетін нәтижені мазмұндық, әдіс-тәсілдік, ресурстық тұрғыдан қамтамасыз ететін мақсаттық - бағдарлы дамыту жобалары жасалады. Аталған жобалар жүйенің құрылымдық компонентіндегі адам ресурстарын ӛзіндік дамыту арқылы жүйенің тұтас дамуын қамтамасыз ете алатын жобалау субъектісі ретінде алады. Жобалау қызметі негізінде педагогикалық жүйенің жалпы мақсаты мен оған сәйкес барлық құрылымдардың белгілі бір мәселені шешудегі мақсаттарын біріктіріп, күтілетін нәтижені мазмұндық, әдіс-тәсілдік, ресурстық тұрғыдан қамтамасыз ететін мақсаттық – бағдарлы дамыту жобалары жасалады. Біздің зерттеуімізде бұл жобалар жүйенің тұтас дамуын қамтамасыз ете алатын басты қызмет ретінде алынып отыр. Жобалау қызметін ұйымдастыру педагогикалық жүйенің барлық деңгейлердегі басқарушылардың жоба жетекшілері ретіндегі арнайы құзыреттілігін дамытуды қажет ететін болғандықтан, оларды ұйым ішінде оқыту мен тәжірибені ұштастыру арқылы жүргізілуі тиіс. Ол үшін мақсаттық – бағдарлы жобалар ретінде оқу-тәжірибелік алаңдар мен зертханалар ұйымдастырылады. Субъектаралық және іс-әрекет барысында жүзеге асырылатын оқыту жобалары нәтижесінде оған қатысушылар – әр деңгейдегі жүйе басшылары, педагогтар, білім алушылар ӛзіндік білім алу мақсатын қоя алатын, ӛзінің мүмкіндіктерін дамытуды кӛздейтін деңгейге жете алады. Мақсаттық - бағдарлы дамыту жобаларының күтілетін нәтижесі түрлі деңгейлердегі басқарушылардың, педагогтардың құзыреттілігін дамыту болуы жалпы жүйе дамуының стратегиялық мақсаты–білім алушылардың күтілетін нәтижелерін қамтамасыз ету мақсатын жүзеге асыруға мүмкіндік береді. Педагогикалық жүйелерді дамыту үдерісінің құрылымдық толықтығын қамтамасыз ету ӛзгерілетін компоненттің процедураларын реттеп отыруды қажет етеді. Мақсаттық - бағдарлы жобалау барысындағы аралық нәтижелерді бағалаудың кӛрсеткіштерін құрастыру аса маңызды, ӛйткені, бұл параметрлерді жасау әр кезеңнен нақты не күтілетінін анықтауға, оның мақсатқа сәйкестігін бағалауға, түзетіп отыруға, сӛйтіп, күтілетін ӛзгерістерді тиімді жүзеге асыруға мүмкіндік алады. Педагогикалық жүйедегі ұйымдастырушылық, сапалық ӛзгерістер жасалуына мүмкіндік беретін маңызды факторлар–оларды басқарушылардың құзыреттіліктерінің дамуы болып табылады. Жоба жетекшілері ретінде басқарушылар құзыреттіктерін арнайы дамыту, ӛз кезегінде, жүйенің қызметтік және құрылымдық компоненттеріне белгілі бір ӛзгерістер ендіріп, оның мазмұндық, құрылымдық, стратегиялық дамуындағы жаңа сапалық ӛзгерістерді қамтамасыз ететіні анықталды. Тӛмендегі суретте ӛзгерістердің жүзеге асырылу кезеңдері берілген. 5 - кезең - КН -5 4 - кезең - КН -4 3- кезең - КН -3 2 – кезең - КН -2 1 - кезең - КН -1 Сурет 12 − Ӛзгерістердің жүзеге асырылу кезеңдері Бірінші кезеңде, жобалау нәтижесінде жүйені басқарушылардың құзыреттілік сапаларын дамыту деңгейі. Онда жүйенің түрлі деңгейлеріндегі басқарушылар мен педагогтардың жоба жетекшілері ретіндегі құзыреттіліктері қалыптасып, одан әрі дамытыла бастайды. Бұл кезеңде олардың жобалау барысындағы әлеуметтік–педагогикалық, тұлғааралық қарым-қатынастар негізінде ӛз әрекетінің мақсатын айқындай алушылық, құндылықтық, ӛзін–ӛзі дамытушылық кӛзқарастары ӛзгеріп, жаңа сапалары қалыптаса бастайды. Жаңа құзыреттілік сапалары ӛзара қарым – қатынастың жаңа түрлерін қалыптастырып, нәтижесінде жүйедегі педагогтардың ӛз әрекеттерін ұйымдастырудағы құндылықтық мақсаттары ӛзгере бастайды. Екінші кезең, білім беру үдерісінде, педагогикалық жүйе ретіндегі білім беру ұйымдарында қалыптасқан іс– әрекеттерді, қарым-қатынастарды ӛзгере бастауы, дамуы. Онда түрлі деңгейлердегі жүйелерде басқарушылық іс- әрекеттер мазмұнында, ӛзара қарым - қатынаста ӛзгерістер пайда болды. Бұл алдыңғыға қарағанда күрделірек, ӛйткені, мұндағы әрекеттер бір адамға емес, адамдар тобына немесе басқарылушы субъектілерге қатысты. Іс-әрекеттерді, қарымқатынастар мен әдіс - тәсілдерді ӛзгерту тәжірибеде нормаға айналып кеткенше қадағалау мен қалыптастыруды қажет етеді және жаңа стандарттық жағдайлар тудырады. Бұл жағдайда негізінен қалыптасқан әрекет түрлерін ӛзгерту жүзеге асырылып, топтар мен адамдар кӛзқарастары түбегейлі болмағанымен ішінара ӛзгере бастайды. Үшінші кезеңде, ұйымдағы басқару субъектілері (педагогтар, білім алушылар, ата - аналар бірлестіктері, т.б.) ұжымды басқаруға қатыстырылып, түрлі деңгейлердегі жүйелерде ұйымдастырушылық - құрылымдық ӛзгерістер пайда болады, педагогикалық әрекеттердің мазмұны мен әдістері жаңарып, педагогтар тарапынан білім беру үдерісінде, сабақтардың құрылымына ӛзгерістер енгізіле бастайды. Бұл күрделі міндет, ӛйткені ол қосымша құрылымдар енгізу емес, қалыптасқан құрылым мазмұнына ӛзгеріс енгізуге байланысты. Соған орай, ӛкілеттіктерді, міндеттер мен жауапкершіліктерді, құрылымдық бағыныштылықты қайта бӛлісу, оны талқылау мен реттеп отыру нәтижесіндегі ӛзгерістер ұйым мүшелерінің, жалпы ұжымның, білім алушылар мен педагогтардың іс–әрекеттік тәртіптері мен кӛзқарастарының, ӛзара қарым- қатынастарының жаңа сапасын әкеледі. Тӛртінші кезеңде, білім беру үдерісінде, педагогикалық жүйе ретіндегі білім беру ұйымдарында қалыптасқан басқару қызметтері – мақсат қою, міндеттер мен күтілетін нәтижелерді жаңаша нақтылау жүзеге асырылады. Бұл жағдайда түрлі деңгейлердегі жүйелерді басқарудың стратегиялық мақсатына бағдарлы ӛзгерістері, яғни, жүйені әрбір компоненті нәтижелерінің жалпы жүйе мақсатына, күтілетін нәтижелеріне сәйкестігі қамтамасыз етілді. Осылайша, басқарушылар мен педагогтардың ӛзіндік мақсаттарын анықтау арқылы құндылықтық бағыттарының қалыптасуына, ӛзін–ӛзі дамытушылық кӛзқарастары ғана емес, жалпы білім беру ұйымының, білім беру үдерісін ұйымдастыру мақсатына сай ұйымның даму стратегиясын ӛзгертуге ықпал етуге мүдделі болуы қамтамасыз етіледі. Бесінші кезеңде, жүйенің ұйымдастырушылық ӛзгерістері, жаңа сапаға ӛтуі–педагогикалық жүйенің мақсатқа сәйкес даму ӛзгерістері жүзеге асырылады. Осы деңгейде педагогикалық жүйе ретіндегі білім беру ұйымдарында, білім беру үдерісін басқаруда жаңа бағыттар, тұжырымдамалық ӛзгерістер пайда болады. Мұндай түбегейлі ӛзгерістер біртіндеп дамытуды қажет ететіндіктен, әрқайсысының орындалуы ӛзінің алдындағы деңгейдің орындалуына тікелей байланысты болып келеді. Сондықтан, жаңа стратегиялық міндеттерді орындау қалыптасқан басқару құрылым жағдайында мүмкін емес. Педагогикалық жүйені мақсат қою арқылы ӛзгерту, дамыту әдетте белгілі бір деңгейде ықпал ету әрекеттерін қажет етеді. Мысалы, педагогикалық жүйелерде бірінші және екінші деңгейдегі ӛзгерістер үнемі жүргізіліп отыратын үдерістер, тіпті стартегиялық ӛзгерістер де жоспарланып жатады. Бірақ ӛзгерістерді дәл жоспарлау мүмкін емес. Стратегиялық ӛзгерістер мен дамуды дәл жоспарлау, есептеу арқылы басқару мүмкін емес. Ӛйткені, ӛзгерістер жоспардың жақсы болуынан емес, ұйымдағы күрделі қарым қатынастардың тиімді, қолайлылығы нәтижесінде пайда болады. Сӛйтіп, педагогикалық жүйені даму логикасында қарастыру басқарудағы жобалау қызметінің жаңа мүмкіндіктерін айқындап отыр. Педагогикалық жүйенің ӛзгерістерін жобалау арқылы қамтамасыз ету педагогтар мен білім беру ұйымдары басшыларының құзыреттіліктерін арнайы дамытумен қатар, ұйымды дамытуға сыртқы ықпалдар нәтижесінде байланысты ішкі ресурстарды тиімді пайдалану нәтижесінде мүмкін болады. Жобалау негізінде ұжымның ӛзгерістерін қамтамасыз ете алатын ресурстар және оны пайдалану мүмкіндіктерін тӛмендегідей белгілейміз: педагогикалық ұжымның құзыреттілігін дамыту, оның ұйым ішілік түрлерін жаңарту, педагогтардың шығармашылық белсенділігін арттыру ресурстары немесе педагогтарды негізгі адам ресурстары ретінде басқару ресурсы; білім беру мекемелері жүйесін пайдалана отырып жеке білім алу бағдарламаларын құрастыру және жүзеге асыру ресурстары немесе ұйымдастырушылық–педагогикалық ресурстар; білім беру мақсаттары мен педагогтар сұраныстарына сай келетін білім беру технологияларыны игеру, пайдалану ресурстары немесе ғылыми–әдістемелік ресурстар; педагогикалық жетістіктер мониторингін жасау және пайдалану негізінде білім беру үдерісін жетілдіру ресурстары немесе ақпараттық ресурстар; әлеуметтік ортаның ерекшеліктерін ескере отырып, ұйымның білім беру бағдарламасын жетілдіру немесе әлеуметтік–педагогикалық ресурстар; Бұл басқарудағы жобалау қызметін жүйені даму логикасында қарастыру арқылы жаңа мүмкіндіктерін айқындайды. Осыған сай, басқарудағы жобалау қызметі құрылымдық және мазмұндық ӛзгерістер механизмі ретінде педагогикалық жүйелердің барлық бӛліктері мен құрылымдарындағы мақсат қою мен оны орындау жолдарын талаптарға сай жаңарта алады. жүктеу/скачать 1,04 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|