Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
| 79
автоматты тҥрде ауыстырып отырады; ■ ойын түрінде — бҧл деңгей мазмҧнының нәзіктігімен және реңктерінің байлығымен сипатталады. Серіктеспен ойын бір- бірінің кӛрінісінде кӛрінеді; ■ рухани — адамдар қарым-қатынасының жоғарғы деңгейі. Серіктес рухани бастаманың тасымалдаушысы ретінде қабылданады. Руханият жеке тҧлғалардың ӛзара байланысы, бірауыздылыққа ҧмтылуымен жҥзеге асады. Адамдарға нақты ӛзара әрекеттесу тәжірибесінде қарым- қатынастың әр тҥрлі деңгейін қолдануға тура келеді, себебі олар қойған мақсаттарға, сол сәттің және сіз сӛйлесіп отырған адамның ерекшеліктеріне, сондай-ақ қарым-қатынас тҥріне байланысты, әлеуметтік-рӛлдік немесе интимдік-жекелік пе, соған байланысты серіктеспен ӛзара әрекеттесудің тікелей жағдайында жақсы бағдарлауға кӛмектеседі. Қарым-қатынас ҥрдісін ӛзара әрекеттесу тиімділігі тарапынан бағалау ҥшін іскерлік қарым-қатынас қатысушыларының ӛзара ықпал етуін де классификациялауға болады. Ӛзара қарым-қатынас бойынша әдебиеттерде ӛзара ықпал етудің алты типі қарастырылады: ■ ӛзара жеңілдету — қарым-қатынас бойынша серіктестердің іс-әрекеттері олардың бір-біріне оң әсер етуіне орай нәтижелі болады; ■ ӛзара қиындату — ӛзара әрекеттесу тиімсіз, серіктестердің іс-әрекеттері қарым-қатынас нәтижелеріне жетуді қиындатады; ■ біржақты жеңілдету — ӛзара әрекеттесу серіктестердің біреуінің іс-әрекеттерінің тиімділігін арттыруға кӛмектеседі; ■ біржақты қиындату — серіктестердің біреуіне әдейі немесе кездейсоқ кедергілер туындайды; ■ асимметриялық жеңілдету — серіктестердің біреуі қарым- қатынас жағдайында екіншісінің іс-әрекеттерін жеңілдететіндігінен қиындықтар кӛреді; ■ тәуелсіз — серіктестердің мінез-қҧлқы бір-бірінің іс- әрекеттерінің тиімділігінің дәрежесіне әсер етпейді. Ӛзара әрекеттесу ҥдерісі – нақты тҧлғалардың, іскерлік серіктестердің бір-біріне жҥгінуі. Олардың арасында қандай да бір байланыстың пайда болуы ҥшін адам туралы ӛзара байқау және қабылдау ҥрдісі кезінде туатын тҧжырымдамасының негізінде қҧрылатын бір-бірінің тиісті кӛрінісі қажет. Қабылдау (кейіп қҧру) негізінде адам қарым-қатынас бойынша серіктесіне мінез-қҧлық және қатынас қалыптастырады. Тҧлға аралық қарым-қатынас |