Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
Панфилова Қарым-қатынас-психологиясы.-Оқулық
| Тапсырманы орындаңыз
Тапсырманы орындай отырып, Сіз бір уақытта сӛз қорыңызды кеңейте аласыз және синонимдер мен антонимдерді табу қабілетіңізді жетілдіре аласыз. Кҥнделікті ӛзіңіз ҥшін 15 сӛзден тҧратын тізімді қҧрастырып отырыңыз. Осы сӛздің әрбіреуі ҥшін екі синоним және екі антоним табыңыз. Ол кӛп уақытты алмайды, ал Сіз тіліңізді байытасыз. Анаграммалар қҧрастырыңых. Тӛрт-сегіз әріпті сӛздерді таңдаңыз ( сұрып, автор, лашын, апельсин және т.б.) және олардан қанша жаңа 152 сӛз қҧрай алатыныңызды тексеріңіз. Ӛзіңізге 10 минуттық шек қойыңыз. ВЕРБАЛДЫ ҚАТЫНАСУ ҚҦРАЛДАРЫ Ӛзара әрекеттесу мазмҧнының сипаты ең алдымен, коммуникацияда айтарлықтай логикалық-мағыналық желіні қҧратын вербалды қҧралдарға, қатынасу техникаларына байланысты. Қатынасудың заманауи іскерлік стилінің жетекші сипаттамасы сӛз орамының қысқалығы мен қҧрылу қарапайымдылығы, кәсіби лексиканы, ӛзіндік клише және орамдарды пайдалану болып табылады. Сӛйлесудің коммуникативтік аспектілеріне сҧхбаттастың назарын аудару және сақтау тәсілдерін, сонымен қатар, таңдалған қатынасудың жылы шырайлы немесе ресми, қамқор немесе қҧрметті ҥні жатады. Коммуникацияда болжамды нәтижелерге жету ҥшін белгілі сӛйлесу стилін белгілейтін әр тҥрлі п с и х о т е х н и к а л ы қ т ә с і л д е р д і пайдаланады. Оларға келесілер жатады: ■ ойдағы сұхбаттау — әлеуетті сҧхбатқа, сҧхбат жағдайларына еліктеу, ол сҧхбаттасты жаңылыстырады; ■ сұрақ-жауап тәсілі — қатынасу субъектісі ӛзіне сҧрақ қойып, оған ӛзі жауап береді, мысалы сҧхбаттас назарын аударып, сақтауға және сонымен бірге ӛз «елеусіз желісін» жҥргізуге мҥмкіндік беретін риторикалық сҧрақ; ■ эмоциялық лептеу — ӛзара әрекеттесу пәніне қатысты назарды кҥшейтеді, сҧхбаттастың әңгімеге кірістірілуін ынталандырады; ■ эвфемизмдер (гр. euphеmismos: eu— жақсы + phеmi— сӛйлеймін) — байланыстың тілектес атмосферасын сақтауға мҥмкіндік беретін, әдетте теріс эмоциялар тудыратын «қызыл жалаушаларға» эмоциялардың жағымсыз байқалуын тӛмендететін қатты сӛздердің жҧмсағырақ баламалары (мысалы: «сіз тиіссіз» орнына «жақсы болушы еді»; «сәтсіздік» орнына — «толық емес жеңіс»; «ӛтірік айтпаңыз» орнына — «ойдан шығармаңыз» және басқа); ■ инверсия (лат. inversio— аудару, орнын ауыстыру), яғни сӛздер тәртібін саналы бҧзу, сҧхбаттас мағынасын осы тәсілді пайдаланатын сҧхбаттас ниетіне қарай керіден жағымдыға және жағымдыдан керіге ауыстыру; ■ «аффинити» — психологиялық қосу, нақты жағдайда қажетті эмоциялық реакцияларды білдіру, келісімді және сәйкес келетін мҥдделерді іздеу арқылы конструктивтілік пен ӛзара тҥсіністікке септігін тигізетін қатынасудың эмоциялық фонын тудыру (сҧхбаттастардың ҧнатуы, әуестігі); ■ алшақлау — сҧхбаттастың жағдайлары мен уайымдарына терең |