Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
| 64
қолданылады, бірақ келтіру және калибрлеу ең таралған. Келтіру — бұл ӛз мінезінде басқа адамдардың кілтті мінез- құлық сигналдарын пайдалану. Вербалды деңгейде бҧл сҧхбаттастың қолайлы кӛрнекі жҥйесін әңгімелесуге оған тән тиісті сӛздерді қосуды білдіреді. Мысалы, егер серіктес: «Сіздің бҧл мәселеге тереңірек енуіңіз қажет екенін сезіп отырмын» (кинестетикалық арна) десе, онда сіз жауап бере аласыз: «Иә, мен тҥсінемін, біздің бҧл мәселе бойынша жҧмыс істеуіміз қажет екендігі туралы сіздің сезіміңіз бар» — және де былай айтпау: «Бҧл мәселені тереңірек қарастырайық» (визуалды арна). Бірінші жағдай сҧхбаттас серіктестің сенсорлық арнасын терең тҥсінеді және оған еліктейді. Келтіру әрі вербалды, әрі вербалды емес болуы мҥмкін. Вербалды емес келтіру қайталау деп аталады. Қайталау қабілеті кез келген адаммен санадан тыс сенім орнатуға мҥмкіндік береді — раппорт (фр. rapport — бірігу). Осы байланысты орнату ҥшін бірнеше амлдарды игеру керек: позаға келтіру (яғни серіктестің позасына ҧқсас поза қабылдау); тынысқа келтіру (сҧхбаттастың тынысына еліктеу). Еліктеу кез келген жағады. «Қайталау — ең жоғарғы сый», — дейді американдықтар. Калибрлеу — бҧл айналадағыларды «оқу», кӛздердің қозғалысының, мимканың, тыныс ырғағының және вербалды емес сигналдардың басқа формаларының мағынасын түсіндіру. Жҥйкелингвистикалық бағдарламалау (ЖЛБ) мамандары калибрлеу тиімді қарым-қатынас кілті болып табылады деп тҧжырымдайды. Сҧхбаттастың кӛрсеткен барлық сигналдарын пайдаланып, басқа адамның сезімдерін және қарым-қатынас тиімділігін бағалауға мҥмкіндік береді.Әрбір ӛзара әрекеттесу басқаларға ҧқсамайды. Калибрлеуге жататын сигналдарды байқау ҥшін сҧхбаттастар қарым-қатынас барысында барлық байқау дағдыларын пайдалану керек. Тапсырманы орындаңыз Ӛзіне деген сенімділікті арттыру ҥшін келесі әрекеттерді орындаңыз: топтың қатысуымен ӛзіңіз туралы жағымды жағдайды еске тҥсіріңіз. Жаттығу кезінде барлық қатысушылар кезектесіп «ыстық орындыққа» отырып шығу керек. Олардың біреуі осы позицияда отырғанда, басқа қатысушылар оның тҧлғалық ерекшеліктері немесе оның қабылдайтын әрекеттері туралы оң пікірлерді айтады, және де бҧл пікірлер екі мағыналы немесе анық емес болмау керек. олар, мысалы, мынадай болу керек: |