Оқулық «Білім беру және педагогика» мамандықтарының «Қарым-қатынас психологиясы»
жүктеу/скачать 3,57 Mb. Pdf көрінісі
|
| 69
жақсы болып қарым-қатынас тақырыбына қатысы бар немесе белгілі бір жағдайда шиеленісті жоюға және жағдайды жайластыру ҥшін кӛмектесетін әзілдер есептеледі. Бірақ белгілі бір адамға қатысы болмаса, ешкімге зиян келтірмесе ғана, кҥлкі зиянсыз екендігін атап ӛту керек. Әзіл-сықақ сезімі әлеуметтік. Белгілі бір тҧлғаны, ҧлтты, салт-дәстҥрді немесе мамандықты кҥлкі қылу қатты эмоционалдық реакция, наразылық ӛршітуі мҥмкін, тіпті тӛбелестің себебі болуы мҥмкін. Сонымен қатар имидж ҥшін ӛзіңе ӛзіңң кҥлу де пайдалы. Әртҥрлі қҧралдардың (дене тілі, киім, аксессуарлар, косметика және т.б.) кӛмегімен сыртқы келбеті жақсарту әдістерін пайдаланумен қатар, ӛзін-ӛзі таныстыру және тҥрлі коммуникациялық стратегиялар қолданылады. Э. Джонс және Т. Питман 1982 жылы адамдардың кҥнделікті ӛмірде қолданатын ӛ з і н - ӛ з і т а н ы с т ы р у т е х н и к а с ы н ы ң кейбір стратегиялық тәсілдерін сипаттады. Оларға жатады: ■ инграциация — боямалау, ӛзін-ӛзі мақтау, ӛзін-ӛзі тартымды етуге тырысу, әсіресе жоғары мәртебеге ие тҧлғалар ҥшін; ■ ӛзін-ӛзі қолдау — ӛз дарындарын және біртуар білімдерін кӛрсетіп, жақсы әсер қалдыруға тырысу; ■ «біреудің даңқында шомылу» — сәтті, танымал адамдармен тығыз байланысты кӛрсету арқылы ӛз бейнесін қҧру; ■ табыстар мен қателіктерді теңдестіру — бӛгеттер жасау және нашар нәтижелер мен сәтсіздіктер ҥшін ақталу (мысалы, жеңілген жағдайда: «толық емес жеңіс» эвфемизмін пайдалану). Жағымды жеке имиджді қолдау ҥшін тек қҧзырлы ғана болу емес, сыртқы тҥрі тартымды, кӛрнекі болу, басқалармен сӛз табысу, және де мінсіз абырой қҧру ҥшін ӛзіндік э т и к а л ы қ е р е ж е л е р жинағын жасау керек: ■ ҥнемі қҧпиялылық сақтау, берген сӛзінде тҧру; ■ сҥйемелдейтін және болысатын жҧмыс ортасын, беделін қалыптастыру ҥшін жҧмыс істеу; ■ ӛзара әрекеттесу барысында қол жеткізген жетістіктер мен табыстарды мҥмкіндігінше жиірек қолдап отыру; ■ жаңа шешімдер мен іс-қимыл жолдарын ҥнемі іздестіруге ҧмтылуға және әр тҥрлі тәсіл қолдануға дайын болу; ■ вербалды емес сигналдарға және сҧхбаттастың қиындықтары туындағанын кӛрсететін кез келген басқа белгілерге назар аудару, икемділікті кӛрсете отырып, дҧрыс «бейімделу». Табысқа жету ҥшін, кез келген адамға ӛз әлеуетін тҥсіну және «Мен кіммін?» деген сҧраққа жауап беру маңызды. Осы мақсатта оған коммуникативтік практикум жҥргізу (ӛз еңбегін тексеріп, кемшіліктерін тексеріп), ӛзінің кәсіби профилін талдау қажет. |