Оқулық «Білім беруді дамыту федералдық институты»
жүктеу/скачать 8,62 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Шешімі. R 6
|
123 4.7-і сурет. Қарапайым параметрлік тұрақтандырғыштың сызбасы: а — бір стабилитроны бар; б —стабилитрондардың тізбекті тізбегімен; R 6 , R H — тиісінше балансттық және жүктемелік резисторлар; 1 б , I h , 1 ст — тиісінше балансттық және жүктемелік резисторлардың және стабилитронның тоқтары; U кір — кіретін орын кернеуі. R дин = 𝛥𝑈ст 𝛥𝐼ст = 𝑈ст max − 𝑈ст m𝑖𝑛 Іст max − Іст m𝑖𝑛 ; U CТ стабилитрондағы кернеу, ВАС сәйкес І стmin –нен I Ctmax аралығында болғандықтан, стабилитрон тоғына тәуелді емес, бірақ 𝛥𝑈 кір кіріс кернеуінің артуы, R 6 резистордағы 𝛥𝑈 б кернеудің үстемеленуіне тең. Жүктеме тоғы: І н = 𝑈н 𝐑 н = 𝑈ст 𝐑 н ; осылай өзгеріссіз қалады, және жазуға болады ΔU кір = ΔU ст = ΔІ ст R дин яғни, балласттық резистор арқылы ұлғайған тоқ, жүктемеге емес, стабилитрон арқылы өтеді. Осыны ескере отырып, ΔU кір = ΔU б = ΔІ ст = ΔІ б тұрақтындырғыш коэффициенті үшін жазып алуға болады К ст = ( 𝛥Іст 𝐑𝟔 𝑈кір )/ ( 𝛥Іст 𝐑дин 𝑈н ) = 𝑈н 𝐑𝟔 𝑈кір 𝐑дин ; (4.22) R 6 балласттық резисторы шамасын анықтаймыз. Балласттық резисторы шамасын (4.21) формула бойынша анықтау үшін келесідей етіп қайтадан жазамыз U б = U кір − 𝑈н осыдан төмендегіні аламыз (4.23) R б = 𝑈кір−𝑈н Іст−Ін ; (4.20) шартты назарға ала отырып, қорытындыға қол жеткіземіз R б = 𝑈кір−𝑈н Іст+Ін ; 4.3-мысал. Балласттық кедергі R 6 шамасын анықтау және келесі ұсынылған шығыс деректері болған жағдайда стабилитронды таңдау: кіру орны кернеуі — 15 В, шығатын орын кернеуі (жүктемедегі кернеу) — 9 В, жүктеме тоғы — 30 мА. Мұндай шығыс деректері, мысалы, автомобильдің борттық желісінен қуат алатын қандай да бір құрылғының қуатына сәйкес келеді. Шешімі. R 6 кедергісін формула бойынша есептейміз (4.23). Бұл үшін тоқты стабилитрон арқылы табу (немесе ұсыну) қажет. Стабилитронның қалыпты жұмыс істеуі үшін, стабилитрон арқылы өтетін номиналды тоқ, жүктеме резисторы арқылы өтетін тоқтан кем болмауы қажет екендігі белгілі. Қабылдаймыз І ст = І н = 0,03 А. Онда R б = 𝑈кір−𝑈н 𝐼ст+𝐼н = 15−9 0,03+0,03 = 100 Ом; Стабилитрон арқылы өтетін максималды тоқ сыртқы жүктеме сөнген жағдайда (үзілген) келесіні құрайды: І ст = 𝑈кір−𝑈н Rб = 15−9 100 = 0,06 А; Осылайша, біз ол жұмысқа қабілеттілігін сақтауы қажет, стабилитрон арқылы өтетін тоқтың жоғарғы шекарасын анықтадық. Енді, резистор арқылы өтетін, тоққа резистордың кернеуінің төмендеуінің туындауы ретінде, балласттық резистордың қуаттылығын табамыз: Р б = (U кір - U н )(І ст + І н ) = (15 - 9)(0,03 + 0,03) = 0,36 Вт. Жақын маңдағы номиналды қатар бойынша резистор қуаттылығын 0,5 Вт таңдаймыз. Енді алынған параметрлер бойынша стабилитронды таңдап алу қажет: ■ тұрақтандырудың номиналды кернеуі — U ст = 9 В; |