Оқулық «Білім беруді дамытудың федералды институты»
жүктеу/скачать 4,05 Mb. Pdf көрінісі
|
| бағалау.
Пайдаланушының жүйемен жұмыс тиімділігін бағалау үшін мынандай сапа көрсеткіштері пайдаланылады: [16]: тезəрекеттік; оператор жұмысының қауырттылығы, экономикалық тиімділік, оператордың сенімділігі. Оператордың жауап əрекетін — жүйемен жұмыс істеген кездегі тезәрекеттілігін бағалау үшін мынандай тəуелділік енгізіледі: Т ц = Т оп + ∑ 𝑇 3 (𝑡) 𝑛 𝑖=1 онда Т ц — жұмыс уақытының циклі; Т оп — жұмыс құрамындағы операцияны орындау уақыты; Т з — кешігу уақыты, яғни ағымдағы операцияның аяқталу жəне келесі операцияның басталу уақыты. Операцияны орындау уақыты мынандай құрастырушылардан тұрады: T оп = T ож + T р , онда Т ож — əрекеттің орындалуын күту уақыты; Т р — операцияны орындаудың жұмыс уақыты. Операцияны орындаудың жұмыс уақытын анықтау үшін мынандай тəуелділік пайдаланылады: T р = а +1/R о. а коэффициенті 0,2 с тең болып қабылданады; сол жүйеде опеарцияны орындаған кезде кешігуді сипаттайды. R о коэффициенті жүйе операторының өнімділігін көрсетеді; ол 0,15... 0,35 с/бит тең болып қабылданады. Оператор жұмысының қауырттылығын бағалау мынандай формула бойынша орындалады онда у, у, тах —нақты жəне экстремалдық жағдайда i-ші операцияны орындаған кездегі оператор жұмысы қауырттылығының физиологиялық санды көрсеткіштері. Адамды жүйенің операторы ретінде пайдаланудың экономикалық тиімділігі оның жұмысының сандық нəтижесінің ұйымның операторды оқытуға жəне оның біліктілігін арттыруға жұмсаған шығындарына қатысы ретінде белгіленеді. Оператордың сенімділігі — бұл оның белгілі бір уақыт аралығында өз функцияларын орындау мүмкіндігін бағалауға мүмкіндік беретін қасиеті. Оператор жұмысы үдерісінде іркілістер пайда болуы мүмкін. Іркілістер 160 жалпы кездейсоқ сипатқа ие жəне тұрақты жəне уақытшы іркілістерге бөлінеді. Тұрақты іркілістер — биологиялық, уақытша — психологиялық. Биологиялық іркілістер оператордың шаршауымен, ауруымен байланысты болады, психологиялық іркілістер кездейсоқ сипатқа ие. Психологиялық іркілістер зейінсіздігімен, өзінің жүйедегі негізгі функциясын орындауда алаң болуымен қоздырылуы мүмкін. Оператордың іркіліссіз жұмыс істеу ықтималдығын анықтау үшін мынандай тəуелділіктер пайдаланылады: P оп (t) = K оп P б (t) + P п (t); K оп =1 – T о /T, онда K оп — оператордың дайындығы коэффициенті; P б — биологиялық сенімділік ықтималдығы; P n — психологиялық сенімділік ықтималдығы; T о — оператордың жұмыс орнында болмау уақыты; T— оператордың жалпы жұмыс уақыты. ААЖ іркіліссіз жұмыс істеу ықтималдығы техникалық құралдарды жəне адами факторды ескере отырып мынандай формула бойынша анықталады. P(t) = P техн (t) P оп (t) + P св (t), онда P техн — жүйенің техникалық құралдарының (ЭЕМ жəне перифериялық жабдық) іркіліссіз жұмыс істеу ықтималдығы; P св — жұмыстарды уақтылы орындау ықтималдығы. Осы көреткіштерді талдау жүйенің операторлары мен пайдаланушыларының белгілі бір дайындық деңгейін қамтамасыз ету; ақпараттық жүйенің аппараттық қамсыздандыруын инженерлік психология талаптарына сəйкес таңдау; жүйе операторларының жəне оның пайдаланушыларының əрекеттерін бақылау; жүйе операторларының демалсыны ұйымдастыру жəне олардың жұмысындағы бұзушылықтардың алдын алу; операторлардың ақпараттық артық жүктелуін жою немесе барынша азайту үшін қажетті шешімдерді қабылдауға мүмкіндік береді. |