126
ПРОЕКТ
Материялық нүкте
v
> 0 жылдамдығымен қозғалатын
болса, онда оның импульсі үнемі нөлден үлкен шама бо-
лып табылады (
p
>0). Ал егер денені материялық нүкте
ретінде қарастыруға болмайтын болса, онда оның импульсі
кейде нөлге теңелуі мүмкін. Мұны айналып тұрған біртекті
дөңгелек (сурет 4.2) мысалында дәлелдеңдер.
Теориялық зерттеу
Сурет 4.2.
Біртекті дөңгелек
А
В
v
v
§23.
ИМпуЛЬСтің САҚтАЛу ЗАңЫ
1. Табиғаттағы денелер үнемі бір-бірімен әрекеттеседі. Әрекеттесуші
денелердің арасынан өз әрекеттеріне қарағанда басқа денелердің
әрекеттерін елемеуге болатын денелер жүйесін бөліп алуға болады. Мы-
салы, Күн жүйесіндегі планеталардың өзара әрекеттесулеріне қарағанда
олардың басқа жұлдыздармен өте әлсіз әрекеттесулерін елемеуге бола-
ды. Міне, осындай жағдайлар үшін физикада
тұйық жүйе
деген ұғым
енгізіледі.
Тұйық жүйедегі денелердің өзара әрекеттесу күшін
ішкі күш
,
ал тұйық жүйенің сыртындағы денелердің әрекет күштерін
сыртқы күш
деп атайды.
Тұйық жүйе
деп сыртқы күштердің әрекеттерін елемейтін, тек
бір-бірімен ішкі күштер арқылы ғана әрекеттесетін денелердің жүйе-
сін айтады.
2. Тұйық жүйеге енетін денелер өзара әрекеттескенде біріне-бірі
импульстерін бере алады. Сөйтіп, біреуінің импульсі өссе, екіншісінікі
кемиді. Алайда тұйық жүйедегі денелердің импульстерінің қосындысы
бастапқы шамаларын өзгертпей тұрақты сақтайды. Тұйық жүйенің өз
импульсін өзгертпей тұрақты сақтау қасиеті физикада
Достарыңызбен бөлісу: 
