Тарау 3
Физикалық даму
“Баланың
физикалық
дамуы”
термині
балалық
кезеңдерде
динамикалық өсу үрдісін түсіндіреді. Физикалық
даму - организімнің
физикалық іс-әрекеттілігінің шартты өлшемі, ол өмірлік күшінің қорын,
физикалық энергия потенциалын анықтайды. Ол морфофункционалды
кешенді
белгілермен сипатталады, біріншіден дене көлемі қарым-
қатынасыменен (бойы, дене массасы, кеуде, бас шеңберлері.)
Балалардың
физикалық даму деңгейі және оның қарқыны көптеген факторларға тәуелді
(кесте 3-1).
Кесте 3-1.
Баланың өсуі мен дамуына әсер ететін факторлар
Генетикалық факторлар
100 геннен аса факторлар және
өсу гормондарын синтездейді
Өсу
қарқынын,
соңғы
өсу
шегін
анықтайды
Гормоналды факторлар
СТГ
Басқа гормондар (тиреоидты,
жыныстық, инсулин)
СТГ- негізгі өсу гормоны
Пубертаттық кезеңде СТГ-ге жыныстық
гормондардың әсері маңызды
Қоршаған орта факторлары
Алиментарлық фактор
Нәруыз-каллориялық
жеткіліксіздік,
дәрумендер,
аминқышқылдары, кальций
дефициті өсу үрдісін бұзады
Климаттық және географиялық
жағдайлар
Ыстық
климат және таулы аймақ өсу
үрдісін
тежейді
және
жетілуді
жеделдетеді
Өмір жағдайы
Эмоционалдық
және
физикалық
күштеменің ережесін сақтау, жеткілікті
ұйқы –
баланың жақсы өсу жағдайы
Аурушаңдық
Созылмалы және ауыр жедел аурулар
баланың өсуін тежейді
Физикалық дамуды бағалау үшін төменгі әдістер қолданылады.
Соматоскопиялық – конституция түрін, дене құрылымының
пропорционалдығын визуалды бағалау.
Соматометриалық (антрометриалық)
- физикалық дамудың негізгі
параметрлерді: дене массасы, дене ұзындығы,
бас шеңбері, кеуде шеңбері
өлшеу және бағалау.
44
Физиометриялық – арнайы аппаратура қолданып өкпенің өмірлік
сыйымдылығын анықтау, динамометрмен күш көлемін өлшеу және т.б.
Достарыңызбен бөлісу: 
