Оқулық Ѳнделген ж әне толықтырылған 2-басылым Н. М. Жариков, Л. Г. Урсова
Көңіл-күйді тұрақтандыратын препараттар (нормотимиктер)
жүктеу/скачать 11,02 Mb. Pdf көрінісі
|
| Көңіл-күйді тұрақтандыратын препараттар (нормотимиктер)
Көбінесе литий карбонаты, кейде оксибутират және т.б. колданылады. Негізгі көрсетілімдері — маниакальды козуды басу, және маниакальды-депрессивті психозбен ауыратын наукастардағы аффективті ж әне ш изоаффективті ұстамалардың профилактикасында, рекуррентті немесе тон тәрізді шизофре- ниямен ауыратын наукастарда колданылады. Литий тұздары баска ем түрлері нәтижесіз болған кезде эффект береді. Наукас канының сарысуындағы литий кұрамына бакылау жүргізген жағдайда тәулігіне 0,3—2 г болуы керек. Литий концентрациясы 1 мэкв/л жеткенде, бірак 1,6 мэкв/л жоғары болмағанда, ем тиімді болады. Ем ұзак уакыт жүргізілуі кажет — айлар, жылдарға созылады. Жоғары шөлдегіштік және тремор — препараттың шамадан тыс кабылданғанының алғашкы клиникалык белгілері. Шамадан тыс дозасын кабылдағанда полиурия, кол треморы, диспепсия, ауыздағы жағымсыз дәм, ұйкышылдык, бас ауырулары, калканша безі кызметінің бұзылысы жылдам дамиды. Сондыктан, литий мөлшерін апта сайын бакылап отыру кажет (кан плазмасындағы кұрамын). Аффективті фазалардың профи- лактикасы үшін әдетте 0,6—0,9 ммоль/л жеткілікті. Жедел манияны емдеуде концентрациясын 1,2 ммоль/л дейін жеткізуге болады, дегенмен, соңғы жыл- Психотропты препараттардың терапиялық тиімділік шегі 199 дарда мания еміне нейролептиктер жиі колданылады (галоперидол). Литий кабылдау кезінде тұз бен сұйыктык кабылдануын, диурезді катаң кадағалау керек (препарат концентрациясының тербелістерін болдырмас үшін). Литий тәріздес әсер бірнеше жылдар бұрын кейбір тырысуга карсы заттар- дан да табылған — карбамазепиннен (тегретол, финлепсин) және вальпроат кы ш кы лы ны ң тұздарынан (депакин, конвулекс). Бұл препараттардың терапиялык шеңбері кең, седативті әсер етеді, бірак олардың литий тұзымен салыстырғандағы тиімділігі әлі толык шешімін таппады. Тырысуға царсы заттар. Бұл заттар дәстүрлі түрде психотропты препараттарға жаткызылмайды, бірак, психиатрияда жиі колданылады. Олардың көпшілігінің психотропты әсері бар (седативті, транквилизаторлык). Тырысулык ұсатамалар кезінде артыкшылык танытатын, тырысусыз пароксизмдер кезінде колданылатын (кіші ұсатамалар, амбулаторды автоматизмдер) және әмбебап әсерлі препарат- тарды ажыратамыз. 11.6 -кесте. Тырысуға кырсы заттардың негізгі кластары (Н.М . Ж ариков, Ю.Г. Тюль- пин, 2000) Тырысулық ұстамалардың алдын алу үшін қолданылатын препараттар Барбитураттар. • Фенобарбитал. • Бензонал. • Гексамидин (примидон) Гидантоин туындылары. • Дифенин (фенитоин) Баскалар. • Хлоракон (бекламид). • Метиндион. • Вигабатрин. • Габапентин Тырысусыз пароксизмдердің алдын алу үшін қолданылатын препараттар Сукцинимидтер. • Этосуксимид (суксилеп, пикнолепсин). • Пуфемид Оксазолидиндік. Триметин Бензодиазепиндік. • Клоназепам (антелепсин). • Клобазам (фризиум). • Клоразепат (транксен) Әмбебап әсерлі препараттар Иминостильбендер. Карбамазепин1 (финлеп син, тегретол). • Окскарбазепин (трилеп- тал) Вальпроат кышкылының тұздары. • Ацедипрол • Депакин • Конвулекс Фенилтриазиндер. • Ламотриджин (ламиктал) Тырысуға карсы терапия жүргізгендегі негізгі принцип фармакологиялык заттарды ұзак және үздіксіз кабылдау болып табылады. Үзак уакыт пароксизм- дер бакыланбағанда (3 жылдан кем емес) препаратты біртіндеп алып тастау керек (бірнеше ай деңгейінде), карсы жағдайда ауру күрт өршуі мүмкін. Жиі кездесетін жанама әсері седативті әсер болып табылады, оны азайту үшін барбитураттар ынталандырушы заттармен бірге колданылады (мысалы, фенобарбиталды бромизовалмен, кофеинмен және кальций глюконатымен, олар мына препараттар түрінде болады: глюферал, паглюферал, Серейский коспасы, немесе кұрамында фенобарбитал ж әне норпсевдоэфедрині бар фа- ли-лепсин препараты). Бензонал, ламиктал және дифениннің седативті әсері 200 XI Тарау. Психикалық науқастар терапиясының негіздері аз. Эпилепсияға карсы терапияда жиі әлсіздік, бас ауырулары, жүрек айну байкалады. Тырысуға карсы препараттардың көпшілігі фоль кышкылының алмасуын бұзады, макроцитарлы анемия осымен байланысты. Ж иі терілік бөртпелер бакыланады. Д ифенин колданғанда, кызыл иек гиперплазиясы ж әне гирсутизм бакыланады. Карбамазепин, этосуксимид ж әне триметин кейде лейкопения ж әне агранулоцитоз шакырады. Этосуксимид ж әне три- метин үлкен тырысулык ұстамаларға әкелуі мүмкін. Тырысуға карсы препа- раттар өзара жаксы әсерлесе бермейді: соның ішінде, карбамазепин ж әне барбитураттар д иф енин тиімділігін төмендетеді, вальпроаттардьщ гепа- тотоксикалык әсері барбитураттармен, карбамазепинмен, антелепсинмен ж әне диф енинм ен бірге колданғанда артады. Осыған байланысты соңғы жылдарда бір препаратпен монотерапия жүргізу артыкшылығы көрінуде. Кез келген тырысуға карсы препаратты колданғанда, бауыр кы зметін үнемі бакылап отыру кажет. жүктеу/скачать 11,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|