Оқулық Ѳнделген ж әне толықтырылған 2-басылым Н. М. Жариков, Л. Г. Урсова
жүктеу/скачать 11,02 Mb. Pdf көрінісі
|
| XV Тарау
АЛКОГОЛИЗМ Алкоголизм — медициналык тілмен айтканда, созылмалы ауру, спирттік ішімдіктерді жиі және көп мөлшерде колдану және оларға деген дертті әуестік нәтижесінде дамиды. Алкоголизмнің әлеуметтік аныктамасы — денсаулыкка, тұрмыска, еңбекке ж әне коғамға зиянды әсер тигізумен жүретін спирттік ішімдіктерді шектен тыс пайдалану. Алкоголизм үдемелі ағыммен ж әне ішімдікке патологиялык әуестік, абстенентті синдром, мастану көрінісінің ж әне толеранттылыктың өзгеруі, өзіне тән тұлғалык өзгерістердің дамуы, токсикалык энцофалопатия тәрізді психикалык және соматикалык бұзылыстардың жиынтығымен сипатталады. Аурудың белгілі бір кезеңінен бастап психопатологиялык көріністер неврит- термен және ішкі мүшелердің ауруларымен (жүрек-кан тамыр жүйесі, асказан- ішек жолының ауруларымен) коса жүреді. Ішімдікгі шекген тыс колдануды суретгеу ежелгі заманнан бар және сакталып калған ескерткіш жазбалардан көруге болады. Аристотельдің еңбектерінде маскүнемдік — дерт екендігі көрсетілген. ХІХ ғ. ортасында К.М. Бриль-Крамер алғаш алкоголизм көріністерін жүйелі түрде суреттеген. Сол кезеңде алкоголизмнің әр түрлі формаларын бөліп, ажыратуға талпыныстар жасалған. Сонымен, маскүнемдік, «ойномания», «са- лынып ішу» аурудың ілкі белгісі деп карастырылды. Салынып ішумен жүретін кандай да бір психикалык ауру (шизофрения, эпилепсия және т.б.) фонында пайда болатын ерекше формасы — дипсомания — салдарлык маскүнемдік деп карастырылды. Сонымен, өткен ғасырдың ортасынан-ак созылмалы алкоголизм өзіне тән симптомдары бар жеке нозологиялык форма ретінде карастырылды. Кейінірек алкоголизмнің анык және нактылы түсінігі пайда болды. Сонымен бірге, көптеген авторлар алкоголизм көріністерінің әртүрлі ерекшеліктерін көрсетгі. XIX және XX ғғ. арасында маскүнемдікті ішімдікті шектен тыс пайдалану нәтижесінде дамитын психикалык және физикалык бұзылыстардың жиынтығы деп карастырды. Психикалык бұзылыстарына тітіркенгіштік, тұлғаның этикалык және интеллектуалды деңгейінің төмендеуін, патологиялык кызғанышты, өз жаман әдетін тастауға кабілетсіздікпен көрінетін ерік әлсіздігін жаткызды. С.С. Корсаков алкоголизмге түсінік бере отырып, «алкоголизм» мен «маскүнемдік» түсініктерін ажыраткан. Алкоголизм клиникасын ол динами- када карастырды. Шетелдік авторлар алкоголизм мәселесінің әлеуметтік-этикалык тарапына көп көңіл бөліп, алкоголизмнен зардап шегетін наукастарды ішкіліктің нәтижесінде өзіне, жанұясына және жалпы коғамға зиян келгіретін тұлғалар деп санады. 252 XV Тарау. Алкоголизм Д Ц ¥-ны ң алкоголизмге берген аныктамасына сүйенсек, алкоголизммен зардап шегетіндерге ішімдікке кұмарлык нәтижесінде айкы н психикалык бұзылыстарға ұш ы раған нем есе п си хи калы к ж ән е сом ати калы к та бұзылыстарпайда болған, ұжыммен катынасы өзгерген, коғамды к ж әне материалдык кызығушылыктарына зиян келген тұлғалар сәйкес келеді. Бұл аныктаманың күрделі медициналык талдауы ж ок ж әне алкоголизмге тән клиникалык сипаттаманы толык ашпайды. Шетелдік зерттеушілермен салыстырғанда, біздің ғалымдар алкоголизмнің биологиялык сипатына көп көңіл бөлген. И.В. Стрельчук, бір уакытта мөлшерлеу сезімін, спиртті ішімдікті кабылдауды бакылаудың жоғалуымен алкогольге дертті әуестікті созылмалы алкоголизм деп атауды ұсынды, бұл кезде спиртті ішімдіктерді ұзак колдану нәтижесінде әртүрлі интенсивтіліктегі бастапкыда кайтымды (функциялык), бірак біртіндеп кайтымсыз сипат алатын (органикалык) психикалык және соматикалык бұзылыстар пайда болады. Көптеген авторлар «созылмалы алкоголизм» терминін колдану дұрыс емес деп санайды, мұны Б ¥ ¥ 1955 ж. Алкоголизм проблемасы бойынша комитетінің сарапшылары да колдады. Олардың пікірінше, «алкоголизм» термині тек со- зылмалы жағдайды ғана сипаттайды. Сондыктан «алкоголизм» терминін «со- зылмалы» сөзінсіз колдану дұрыс деп санады. Алкоголизм — еңбекте тиімділіктің жоғалуына, отбасылык карым- катынастың және коғамдык өмірдің бұзылуына, физикалык және психикалык денсаулык бұзылыстарына алып келетін көп мөлшерде және жиілікге алкогольді ш ектен тыс колдану нәтижесінде дамитын ауру. Алкоголизм тұрмыстык маскүнемдікгің анык көріністерімен және биологиялык негізделген белгілерімен ерекшеленеді. Алкоголизм әркашан тұрмыстык маскүнемдіктен басталады. Тұрмыстык маскүнемдік, алкогольді әдетгегі шекген тыс колдану — бұл әркашан әлеуметтік-этикалык ережені бұзу болып табылады. Сондыктан, маскүнемдік профилактикасы әкімшілік-кұқыктык және тәрбиелік сипаттағы шаралардан тұруы керек. Маскүнемдікпен салыстырғанда, алкоголизм ауру болып табыла ды, ол әркаш ан медициналык сипаттағы белсенді іс-ш араларды, емдік- реабилитациялык шаралар кешенін кажет етеді. жүктеу/скачать 11,02 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|