жэне белгіленген бұл субстанцияның олар затгай түрін іздеуге үмтылды. Егер вайшешика субстанцияның он түрін (төртеуі атомдардан түратын физикалык, үшеуі - сезіммен кабьшдайтын, екеуі - созылмайтын) 103
айырса, ал санкхья екі бастауды (пуруши жэне пракрита) ғана мойындайды. Чарвактар мен джайналыктар болса, өздерінің субстраттык-заттык концепциясын усынады. Чарвактар материалдык элем нашз болмысты білдіреді, ол нағыз және тугае деп есептесе, джайндар субстанцияның тұрактылык, үнемілік жэне созылмайтын касиеттерін мойындайды. Субстанцияның бар екендігін онын болмысы мен козғапысы, көп кырлы атрибуттары аркылы аңғаруға болады. Субстанцияны жэне оны кұрайтындарды, оның атрибуттарын білу адамға рухани парасаттылыкка жету барысында дұрыс өмір сүруге септігін тигізеді. Егер чарвактар бул парасаттылыкты бірігуден, адамгершілік пен материалдылык үйлесімділігінен, адамгершілік жэне сезімдік гедонизмге жетуден, өз болмысында өзіңді толық айкындаудан көрсе, ал джайндар өлімді болымсыздык ретінде толық карсы алуды да ұмытпау керек деп санайды, себебі бұл дүниедегі өз болмысың ертелі-кеш болымсызға да айналады. Өлім туралы ұмытпаудың кажеттілігі бұл өмірдің кызыкшылығына еніп кеткен адамның кенетген келген болымсыздык алдында дайын болуынан көрінеді. Индивид өлімді өзінің болмысына тэн емес нэрсе ретінде емес, болымсыздык о баста өзінің болмысына тэн нэрсе ретінде адамгершілік турғыда кабылдауға дайын болуы тиіс, өйткені адам болмысының шынайылығы болумен де,
