мүмкіндік беретін кабілет. Жеке ар-ұятымыздың дауысын есту үшін, біз өзімізді тыңцауымыз керек, ал бүл біздегі мәдениет адамдарының көпшілігі үшін киынға соғуда. Біз өз дауысымыздан гөрі, өзге дауыстардың кандайына болмасын құлак түреміз. Үнемі кино, газет, радио, бос мылжың сөздермен толтырылған пікірлер мен идеялар коршауындамыз. Көбіне біз өз-өзімізбен жеке калуга қорқамыз. Біз ең жағымсыз көпшілікпен, мәнсіз-мағнасыз уакыт өткізуді қалаймыз. Біз өз-өзімізбен бетпе-бет келу келешегінен коркатын сияктымыз. Өзіңмен жеке калудан корку - бұл жалығу сезімі болар шамасы, бір мезгілде өзіңе сондай таныс эрі сондай бөтен адамды көруден туындайған қобалжу күйіне үксас, біз шатасамыз да аулаққа кашамыз. Ар-ұят ұғымы, егер берік өмірлік сенімі болмаған жағдайда, бай жэне игілікті адамдарда өте тайғанақ болуы мүмкін. Дәулеті енді күрала бастаған адам мен байлыкка тойынған адамның ар-ұят туралы ұғымы эр түрлі болуы ыктимал. Адамның ар-ұяттылыгының маңызды элементі бала кезден басталған тәрбие болары хак- Оған оны коршаған орта, сол ортаның психологиясы мен кұндылыктык бағдары зор ыкпал етеді. Сондыктан да, іскер адамдар маман тандаганда бұл адамның ар-ұятына өсер ететін факторларды ескеруі кажет. Ар-үят ұғымына тарихи кезең, ұлттық, территориялык, климаттык ерекшеліктер де орасан ыкпалын тигізеді. Ар-ұят ұғымының казіргі кезең мен өндірі үдерісіне машиналар, механизмдер енді ене бастаған XVIII-XIX ғасырлар арасында айырмашылығы бар екендігін де ескерген жөн. Француздар мен казактардың неке қатынастарында да ар-ұят ұғымы бір-бірінен айырықшаланады. Алғашкылары үшін бөлелер (кузендер) арасындағы неке калыпты болып саналса, қазактар үшін мұндай неке кан алмасушылыкка жол берген ұятсыздардың ісі. Шыгыс
