тұрмыстык жағдайды қайтарымсыз түрде өзгертуде. Осы түрғыда мэдениет көбінесе қоғамдық жаңару бастауы, шығармашылық өмірді калыптастыру факторы ретінде көрініс табады. Мэдениетті адамның өзін-өзі жүзеге асыру күралы ретінде қарастыру аркылы, ондағы тарих пен адамға айтарлықтай эсер ететін импульстарды аныктай аламыз. Әлемге жетудің эвристикалык кұралы идеология, экономика немесе саясат емес, мэдениет болып табылады. Жер жүзінде ѳзіндік мэдениет нұскасын калытастырмаган халык жок. Ѳзін-ѳзі сезіну, ѳзіндік сананы 332
түсіну мәдениетке әу бастан-ак тән, ол адам болмысының өлшемсіздігі мен терендігін білдіреді. Осының барлығын ескере отырып біз мынаны айтуымыз керек: "американдану", "еуропалану" да біздің жол емес, ескішіл, фанатик болып, кайтып келмес көшпенділікті аңсау да орынсыз. Біз екі бұрынғы рухани элитаның екі буынының да тәжірибесін, тәсілдерін ұштастырып колдануымыз кажет. Жаппай вестеризация, рухани азу ықпалы ьсүрт өскен жағдайда (өкінішке орай, бізде Батыстың биік мәдениетін, философиясын емес, азғындык жағын насихаттау басым), оған төтеп беру үшін руханият, өз дәстүріміз бізге корған. Сөйтіп кана зиялылары, басшылары ұлтты дағдарыстан алып шыға алады. Ендеше, XXI ғ. ұлттык мәдени трансформация кері жылжу емес, біреуді кайталау да емес, жаңа жағдайда творчестволык ізденіс (мумкін техногендік батыс Өркениетіне альтернатива ретінде рухани сипаттағы "еуразиялық" Өркениет кұру идеясы - егер де оны біз дұрыс түсіндіріп, айкындай алсак) біздің бүкіл аймақтык мэдени, әлеумет, саяси трансформация процестеріне үлкен өзгеріс, ілгері басу, гүлдену әкелер. Рухани кеңістікті күрайтын үлттык идеяның элементтері көп.
