Оқулық ретінде «Білім беруді дамыту федералдық институты»
Қоңыржай белдеудің қылқанды ормандары
жүктеу/скачать 8,53 Mb. Pdf көрінісі
|
| Қоңыржай белдеудің қылқанды ормандары. Қоңыржай белдеудің
қылқанды ормандарының аймағы Солтүстік жарты шарда, Солтүстік Америкада және Еуразияда кездеседі. Оңтүстік жарты шарға қылқанды ормандардың басқа түрі – тропиктік ормандар тән. Температуралық режим : орташа жылдық температура -3-тен +3 °С-ге дейін. Шілде айының орташа температурасы +12-ден +18 °С-ге дейін, қаңтар айының орташа температурасы -12-ден -50 °С-ге дейін жетеді. Жауын-шашын режимі : жылына 400 — 800 мм (ерекшелік 1 000 мм дейін —Скандинавияның тайгасы, Қиыр Шығыстың оңтүстігі). Ылғалдандыру коэффициенті : іс жүзінде барлық тайгада 1-ден көп. Топырақ — құрамында қарашірік аз (1-ден 4 %-ға дейін) ақшыл сұрғылт түсті топырақ, әдетте, pH < 7 (қышқыл орта). Өсімдік ерекшеліктері . Тайгаға қылқан жапырақты ағаштардың үстемдігі тән. Ағаш ярусы – монодоминантты. Әдетте майда ағаштар ( арша, таңқурай, орман бөріжидегі ) нашар дамыған. Әсіресе бұташық-шөп ярусы қалың (кейде аршагүл, итбүлдірген, қаражидек, терістік линнея, сібір уширмауық ). Әрқашан дерлік мүкті-қыналы жамылғысы бар. Ағаш діңдерінде – эпифиттік қыналар. Ресейде тайгалар күңгіртқылқанды және ақшылқылқанды тайгалар деп бөлінеді. Күңгіртқылқанды тайга – Майқарағай ( Abies ), Шырша ( Pi- cea ) тұқымдарының түрлерінен түзілген. Кейде күңгіртқылқанды тайга Еуразияда қарағай тұқымының түрлері – сібір қарағайдан (сібір балқарағайы); Қиыр Шығыста – кәріс (маньчжур) балқарағайынан түзіледі. Ақшылқылқанды тайга Балқарағай , Қарағай тұқымдарының түрлерінен түзілді. Еуразияда ақшылқылқанды түрлер (климаттың континенттілігіне байланысты), Америкада – күңгіртқылқанды түрлер мол. Қылқанды ормандар өсімдіктерінің жарықтың жетіспеушілігіне бейімделуінің ерекшелігі мынада: ■ қоректенудің микотрофтық тәсілі; ■ саңырауқұлақтарда паразиттік өкілдер ( шыршақұлақ, ұяшөп, жапырақсыз орашық ) бар; ■ көп мәңгі жасыл түрлер ( жылдық сушырмауық, итбүлдірген, аршагүл, баранец, аюқұлақ, алмұртшөп ); 156 ■ жазғы-қысқы жасыл түрлер (өсімдіктер әрқашан жасыл, бірақ бір жылдан артық өмір сүрмейді); ■ споралы өсімдіктер (солтүстік шоқшабас, Линнея жалаңтұқым, аналық таға; Усасыр, Фегоптерис тұқымдарының түлері (оңтүстік аудандарда); Эльб сабақжапырағы және Қыранот; орман Қырықбуыны және жайылма Қырықбуыны; ■ өсімдіктердің гүлдері ақ (жәндіктер аз және жарық жетіспеушілік), тұқымдармен емес, жерасты жерсабақтармен (еуропа жылқышөбі), не өрмелеуші тамыр сабақтармен (қарға көзі, меруертгүл, шолпанкебіс); түйнектермен (қосжапырақты жұпаршөп, клобукты неоттианта) көбейеді. 11.2.4. Полярлық климаттың өсімдік аймақтары жүктеу/скачать 8,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|