Маусымдық тропикалық ормандар

148 
Жартылай мәңгі жасыл ағаш ылғалының одан әрі төмендеуінен 
қоңыр күз тропикалық ормандары алмасады, оның арасында 
тропикалық ылғалды қоңыр күз ормандары және тропикалық құрғақ 
қоңыр күз ормандары ажыратады.
Құрғақ қоңыр күз кейде ішінара тікенекті, құрғақ климаттың 
артуына байланысты сирек тоғай және тікенекті бұтақ қоғамы 
жанасады. 
Тропикалық жаңбырлы жартылай мәңгі жасыл ағашы Индостан 
облысында, Бирм, Таиланд, Малакка түбегінде де көп өседі, мұнда 
жаңбырлы тропикалық ағаштармен тікелей байланысады, өйткені олар 
оның құрылымына жақын, олар аздығымен ерекшеленеді.. 
Мұнда жылына жауын-шашын 1 300-3 000 мм құрайды. Жалпы 
алғанда лиан мен эпифиттің әртүрлілігінде өмірлік форма жиынтығы 
сақталады. 
Жоғары қабатқа қоңыр күз тұқымы (3 пайызға дейін) қосылады. 
Төменгі қабатта мәңгі жасыл түрлері қалады. Эпифиттерден 
Дендробиум (Dendrobium), Бульбофиллум (Bulbophyllum) Орхидея 
тұқымдас түрлері кездеседі. 
Папоротник пен қос жарнақты өсімдік негізінен шөптілігімен 
көрінеді. Құрғақшылық шақта көптеген ағаштар мен лиандар 
(шырмауық) гүлдейді.
Тропикалық ылғалды қоңыр күз ағашы (ылғалды муссондық 
ормандар) (жылдық жауын-шашын 1000-нан 2700 мм дейін) өте 
ылғалды жаңбырда ауыстырып, құрғақшылық кезде (үш-бес ай) 
көбейеді. Әртүрлі түр тұқымдығы төмендеген: жоғары қабат – екі-үш 
түрі, аласа ағаштар жиі бамбуктан (Bambusa). Сондай-ақ құрамында 
шырмауық пен эпифит бар аласа ағаштар кемиді, шөптілік қабаты, 
оның сыртында папоротник және қос жарнақты, амариллисовые и дәнді 
өсімдіктердің сыртында пайда болады. Гүлденудің көп түрі құрғақ 
мезгілге ауыстырылған. 
Құрғақ қоңыр күзгі орман (құрғақ муссондық, саванндық ормандар) 
800 — 1 400 мм жылдық жауын-шашын мезгілінде көбейеді. Мұндай 
ормандар анық реңк түсті иемденеді. Ағаштар аласа, небәрі 10-12 м, (жиі 
22 м-ге дейін). Шошақты және нығыздалған ұшар басы, бұжыр, 
айналмалы діңіне тән, бұтақтану жерден жоғары емес басталады. Дің 
қабығы қалың. Эпифиттерде қос жарнақ жоқтың қасы. Тік құрылымда 
жоғары қабатта (2-3 м) бұтақ көктеудің молдығынан және ағаш сияқты 
түрінің жас шыбығының шөптілік түрі ішінара байқалады. 
Тропикалық сирек тоғай жиі тікенекті бұтақтар қоғамымен 
(тікенекті ксерофильді ормандар), олар 8-9 ай құрғақшылық кезде, ал 
жылдық жауын-шашын 350-800 мм (ылғалдану коэффициенті – 1-ден 
төмен) тропикалық учаскелерде қосылады. 
Бұл аз түрлі жарық та биіктігі 5-12 м ағаш жағалауына өтуі қиын 
орман. 

149 
Бұл аз түрлі жарық та биіктігі 5-12 м ағаш жағалауына өтуі қиын орман. 
Мұнда тікенекті, жиі жапырақтары қатты, мәңгі жасыл ағаштар өседі, 
сондай-ақ құрғақ кезде жапырақ өседі. Бұл жерде қисық бұтақ өскен 
тамыры нық ағаштар да бар.
Суккулентті ағаштың діңі кейде қалың қабыршақпен, кейде жылтыр, 
бөтелке тәріздес немесе бөшке түріне тән. Қабыршақ өте үлкен емес, 
Мұнда Опунция (Opuntia), Цереус (Cereus), Молочай (Euphorbia) 
әкелінген суккулентті дің, канделя тәріздес және колонно тәріздес 
түрлері өседі. Жоғары бұтақты, жиі тікенекті және жапырақсыз 
өсімдіктер жақсы дамыған. Жайқалған өсімдіктер көп. Көбінесе дәнді 
шөптілік қабаты шамалы көрінеді.
Өсімдіктің үйренуі көбіне құрғақшылық маусымға байланысты 
бейімделеді:
▪ 
Жапырақтың ксероморфты құрылымы (жапырақты пластинка 
аумағы азайған, балауыз және кутикул қалық қабаты бар, батқан 
жапырақ саңылауы); 
▪ 
Жапырақ өмірінің қысқару мерзімі, олардың қолайсыз мезгілде 
түсуі; 
■ 
ылғалданудың төмендеуі кезінде аумақта жапырақты ағаш түрлері 
басым бола бастайды; 
■ 
кейбір түрлері басқа өсімдіктер әлі дамылдауда болғанда 
(конкуренттер жоқ) қуаңшылық кезеңнің аяғында гүлдене бастайды; 
■ 
іскен тікенді 
бөшке тәрізді діңгектері бар
жасыл қошқыл ағаштар
таралған, бұл ағаштардың борпылдақ жұмсақ сүрегі
сулы ұлпа
дан 
түрады; 
■ 
ағаштар мен бұталар арасында тікенді және суккулентті пішіндер 
көп. 

жүктеу/скачать 8,53 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: