Нәрестелік жас –
туғаннан бастап 1 жасқа дейін . Жетекші әрекеті –
эмоциональды қарым-қатынас. Бұл жастың ерекшелігі (маңызды жетістігі) –
басқа адаммен қарым-қатынасқа деген қажеттілік.
2)
Сәбилік кезең –
1-3 жас . Жетекші әрекеті – заттық әрекет. Жетістігі –
сөйлеудің дамуы және көрнекі әрекеттік ойлаудың дамуы.
3)
Мектеп жасына дейінгі кезең – 3-7 жас . Жетекші әрекеті – рөлдік
ойын. Жетістігі – қоғамдық маңызды, қоғамға бағалы іс-әрекетке ұмтылуы.
4)
Бастауыш сынып оқушысы –
7-11жас. Жетекші әрекеті – оқу; оқу
процесінде ес қалыптасады, сыртқы әлемнің заттарын меңгереді. Бұл жастың
жетістігі болып психикалық құбылыстардың ырықтылығы, ішкі әрекет
жоспары, рефлексия алынады.
5)
Жеткіншілік жас – 11-15 жас . Жетекші әрекеті – қоғамда пайдалы
іс-әрекет жүйесіндегі қарым-қатынас (оқу, қоғамдық-ұйымдастыру жұмыстары,
еңбек ,т.б.); бұл процесте жеткіншек әртүрлі жағдайдағы қарым- қатынас
дағдыларын меңгереді. Маңызды жетістіктері – өзін-өзі бағалау, сын көзбен
қарау, «ересек болуға ұмтылу» және ұжым өмірінің нормаларына бағына білу
іскерлігі мен дербестігінің қалыптасуы.
6)
Балғын жастық шақ – 15-17 жас . Жетекші әрекеті – кәсіптік оқу.
Жетістігі: оқу процесінде дүниетанымы, кәсіби қызығушылығы, өзіндік санасы
және арман- мұраты қалыптасады.
Балалар дамуының жас кезеңдерінің осы классификациясы баланың жас
кезеңдерінің өзгеру тетігін ашуға, диалектикалық материалистік ілімге сүйене
107
отырып, дамудың қозғаушы күштерінің, яғни жаңа қажеттіліктер мен (оларды
бұрынғыша) ескі мүмкіндіктерді қанағаттандыру арасындағы қайшылықтар
күресін түсінуше мүмкіндік береді.
