ИЫҚ БЕЛДЕУІ Б¥ЛШЫҚЕТТЕРІ
Иық буынының шартәрізді пішініне және оның барлық бағыттарда
(көп білікті буын) қозғалысын қамтамасыз ететін бұлшықеттер тоқпан
жілікке бекіп, жан-жағынан орналасады. Олар топографиялық жағынан
алдыңғы және артқы топтарға бөлінеді.
Артқы топ.
1. Дельтатәрізді бұлшықет,
т. deltoideus,
тоқпан жіліктің
проксималды шетін жауып тұрады. Ол бұғананың латералды үштен бір
бөлігі мен жауырын акромионынан, бүкіл spina scapulae бойынан
басталады (143-сурет). Бұлшықеттің алдыңғы және артқы будалары
284
143 - с у р е т. Оң иық белдеуінін және иықтың бүлшыкеттері;
артынан карағандагы көрінісі.
1 m. deltoideus; 2 - т . brachialis; 3 caput laterale rn. tricipitis brachii;
4 - caput longum m. tricipitis brachii; 5 - for. quadrilaterum; 6 - for. Trilaterum;
7 m. latissimus dorsi; 8 m. teres major; 9 m. teres minor; 10 m.
Infraspinatus; 11 - m. supraspinatus.
түзу төмен қарай және латералды жүреді; ортаңғы будалары тоқпан
жіліктің басын орай иіле өтіп, тура төмен карай кетеді. Барлық будалар
түйісіп, тоқпан жілік ортасындағы tuberositas deltoidea-ға бекиді.
Бүлшықеттің ішкі беті мен тоқпан жіліктің үлкен төмпесі арасында
bursa subdeltoidea кездеседі.
Қызметі.
Дельтатәрізді бүлшықеттің алдыңғы (бүғаналык) бөлігі
жиырылғанда қол бүгіледі,
flexio;
артқы (жауырындық) бөлігі
жиырылғанда кері қозғалыс
жазылу,
extensio
іске асады. Ортаңғы
(акромиондық) бөлігі немесе бүкіл дельтатәрізді бұлшықет жиырыл-
ғанда, қол түлғадан горизонталды деңгейге дейін көтеріледі. Бұл
қимылдардың барлығы иық буынында іске асады. Тоқпан жілік иық
күмбезіне тірелгеннен осы буындағы козғалыс тежелген кезде, қолды
горизонталды деңгейден әрі жоғары карай көтеру,
elevatio,
иық белдеуі
мен
арканың
жауырынға
бекитін
бұлшыкеттерінің
көмегімен
орындалады. Бүл жағдайда ш. trapezius-тің жоғарғы будалары spina
scapulae аркылы жауырынның латералды бұрышын жоғары және
медиалды тартады, ал m. serratus anterior төменгі будаларымен төменгі
бүрышын жоғары және латералды тартады, нәтижесінде жауырын оның
жоғарғы бүрышы арқылы өтетін сагитталды білікте айнала бүрылады.
Жауырынның бүрылуы нәтежесінде оның буындық ойығы, онымен
қоса иық күмбезіне қатысты алғанда бүрынғы қалпында дельтатәрізді
және қылқанүсті бүлшықеттері көмегімен үсталып түратын тоқпан
жілік жоғары көтеріледі.
285
2. Қ ы лқанүсті бұлш ықеті,
Достарыңызбен бөлісу: |
