Оқушылардың ұжымдық шығармашылық іс-әрекеті тәрбие әдісінің бір түрі

Кіріспе

Қоғамдағы демократиялық түрлену, қоршаған шынайылықтың динамикалығы, бәсекеге қабілеттілік және нарықтық экономиканың басқа да құбылыстары адам тұлғасының далалылық пен бірегейлігін, әр түрлі деңгейлерде оның осы әлеммен орындаушылықтан шығармашылыққа дейінгі әсерлесе алу қабілетін бірінші орынға қояды.

Мұның бәрі өсіп келе жатқан ұрпаққа ерекше талаптарды қояды: белсенді және инициативалы, дербес және жауапты, адал және толерантты, кез-келген жағдайда өзін-өзі ұстау қабілеттері.

Ортаңғы мектеп жасы ерекше назарды талап етеді, себебі ол кезде оқушылардың басқа әлеммен, қоршаған ортамен әсерлесе отырып, ой өрісінің кеңеюі жүреді, тұлғаның ұйымдастырушылық, позитивті бағытталғандық, мақсаттылық, кәсіпкерлік сынды қабілеттері дамиды, өмірлік құндылықтары мен қарым-қатынастары қалыптасады, олар өмірдің әр түрлі жағдайларында оның мінез-құлығын анықтайды.

Көзқарас ауқымының кеңеюі үшін арнайы педагогикалық әрекеттер қажет. Мұндай шарттарды жетекші мен оның тәрбиеленушілеріне шығармашылық ұжымдық тәрбиелеу әдісі ұсынады, оның технологиялық ядросы ұжымдық шығармашылық іс болып табылады.

Ұжымдық шығармашылық жұмыс – бұл қызметтің ұжымдық ұйымдастырылуына сүйенетін ересектер мен балалардың әсерлесуі, оның қатысушыларының ұжымдық шығармашылығы, ортақ қамқорлықты қалыптастырады және ұжымның өмірін эмоционалдық толықтырады.

Ұжымдық шығармашылық іс т.сінігі 60-шы жылдарда енгізілді. А.С.Макаренконың педагогикалық мұрасын жалғастырды және оның мұрагері И.П.Иванов болды. Педагогтар И.П. Ивановты ұжымдық шығармашылық оқыту әдісін жасап шығарушы, серіктестік педагогикасының жасаушысы деп есептейді.

Ұжымдық шығармашылық іс ұжымдық-шығармашылық тәрбиелеу әдісінің маңызды құрылымдық компоненті болып табылады және мектепте кең ойындық шығармашылық өріс жасауға көмектеседі, ол әр қатысушының ойлап табудың, елестетудің сатысында болады, яғни жаңа бір нәрсені ойластырудың сатысында болады.

Ұжымдық шығармашылық істе балалар қарым-қатынастың жаңа қабілеттеріне ие болады, басқалармен жұмыс істеуді, табысқа жетуді және жауапкершілікке үйренеді, бір-бірі туралы жаңа мәліметтерге ие болады.

Ортақ жұмыс істеу процесінде әр түрлі жастағы адамдардың әрекеттесуі жүреді. Ұжымдық шығармашылық жұмысты жоспарлау мен ұйымдастыру кезінде балалар мен ересектер ірі ұйымдастырушылық тәжірибеге ие болады, әрқайсысы идея бере алады, әрекет етудің жаңа әдісін ұсына алады, белгілі бір ұжымдық шығармашылық істі жүзеге асыруға кірісе алады.

Қазіргі кезде көптеген оқытушылар И.П. Ивановтың әдісі бойынша жұмыс істейді. «Ұжымдық шығармашылық істердің энциклопедиясы» педагогикалық қауымның көбісіне танымал. Балалар мен педагогтар қызығушылықпен фантастикалық жобалардың, фабрикалардың, дәстүрлі әдістерге ойнайды, өйткені мұның бәрі нұсқаусыз жасалады, ол өзіндік инициативамен, адамдарға пайда мен қуаныш әкелу үшін жасалады.

И.П. Ивановтың ішін қуушылар, соның ішінде Л.Г. Борисова, Е.В. Титова, Д. Аванесян, С.А. Шмаков, О.С. Газман, ұжымдық шығармашылық тәрбиені жүзеге асырған және жүзеге асыруды жалғастырып келеді.

Т.А. Стефановскийдің ойынша, ұжым мен тұлғаның әлеуметтік құнды тәжірибемен байыта отырып, ұжымдық шығармашылық әрекет әркімге ең жақсы адами қабілеттерді көрсетуге және жетілдіруге мүмкіндік береді, ол адамгершілік тұрғысынан және рухани өсетін болады.

Сондықтан біз осы жұмысты өзекті деп санаймыз. Балаға деген педагогтың қатаң қарым-қатынасы қажет, оның өзінің педагогпен қарым-қатынасын жеткізу үшін де ерекше қабілеттер қажет.

Біз іске кірісе отырып, оның негізгі бағыттарын анықтадық:

Зерттеудің нысаны – тәрбиелеу процесі.

Зерттеудің пәні – ұжымдық шығармашылық әрекет.

Зерттеудің мақсаты – ортаңғы буын оқушыларының өзара әрекеттесуіндегі ұжымдық шығармашылық істердің рөлін негіздеу.

Зерттеудің міндеттері:

- Оқушылардың ұжымдық шығармашылық іс-әрекетін ұйымдастырудың теориялық негіздерін анықтау;

- Мектеп оқушыларын ұжымдық шығармашылық іс-әрекетке тәрбиелеудің түсінігін қарастыру;

- Оқушылардың ұжымдық шығармашылық іс-әркетін жүзеге асырудың теориялық моделін зерттеу;

- Оқушыларды ұжымдық шығармашылық іс-әрекетке дайындауды практикалық тұрғыдан ұйымдастыру;

- Оқушылардың ұжымдық шығармашылық іс-әрекетін ұйымдастыру жолдарын қарастыру;

- Оқушыларды ұжымдық шығармашылық іс-әрекетке тәрбиелеудің нәтижелерін негіздеу.

Зерттеу жұмысы кіріспеден, екі бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттердің тізімінен тұрады.