П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет763/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   759   760   761   762   763   764   765   766   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

біржола, біржолата, жайбара-
қат, ауызекі.
ә) Создердің қосарлануы арқы лы жасалған 
сы н -қи м ы л үстеулер: 
бостан-босқа, емін-еркін,
шала-пұла, зым-зия, бетпе-бет, қолма-қол, жа-
падан-жалғыз 
т.б.
Сын-қимыл бейне үстеулері негізінен етістік- 
пен тіркесіп келіп, қим ы лды ң сы ны н білдіріп, 
сы н-қим ы л пысықтауыш қызметін атқарады.
8.4.5. Күшейтпелі үстеулер
Қазіргі қазақ тіліндегі күш ейткіш үстеулер 
заттың сындық қасиетін және қимыл, іс-әрекетгін 
белгі, сапасын, молшер, көлемін күшейтіп не сол- 
ғындатып корсету үшін қолданылады. Күшейткіш 
үстеулерге мына сөздер тобы жатады: 
ең, тым,
оте, аса, орасан, нағыз, әбден, мүлде, кілең,
оңкей, дәл, керемет, орасан, орен 
т.б.
Күшейткіш үстеулер негізінен сапалық сын 
есіммен тіркесіп қолданылып, сын есімнің күшейт-


ҮСТЕУ
549
пелі шырай түрін жасайды. 
Лқылды ой, алғыр сөз
адамның
е//жоғары қасиеті
(М үсірепов).
Күшейткіш үстеулердің көбі етістік алдында 
келіп, қалай? деген сүраққа жауап беріп қим ы л- 
ды ң сапасы н күшейтеді немесе солғы ндаты п 
көрсетеді. 
Ш ешесіәбцентаниды екен...
(Әуезов).
М о р ф о л о г и я л ы қ қ ұ р ы л ы с ы ж а ғ ы н а н
күш ейткіш үстеу тек негізгі түбір болып келеді. 
Ол басқа сөз таптарына ж ұрнақтар ж алғану ар- 
қы лы немесе бірігу, қосарлану, тіркесу арқы лы
жасалмайды. М ысалы: 
Өзге жұрт ойды нетсін,
өңкей соқыр
(Абай) деген мысалдағы 
өңкей 
үстеуі 
морфемдік бөлшектеуге келмейтін сөз.
8.4.6. Мақсат үстеулері
Қазіргі қазақ тіліндегі мақсат үстеулері қимыл, 
іс-әрекеттің болу мақсатын білдіріп, не мақсат- 
пен? деген сұраққа жауап береді. М ақсат үстеуге 
жататын сөздер коп емес. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   759   760   761   762   763   764   765   766   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет