жол-жонекей, әрі-бері т.б. М екен үстеулері не-
гізінен етістікпен тіркесе келіп, оның орнын, ме-
кенін, бағы ты н білдіріп, сөйлемнің мекен пы-
сықтауыш мүшесі болады.
Базаралы басын шайқ- ады да кейін қозғалды (Әуезов).
8.4.3 . Мөлшер үстеулері Қазіргі қ а за қ тіліндегі м өлш ер үстеулері
қи м ы л , іс-ә р е к е т , ам алды ң нем есе с ы н н ы ң
көлемдік дәрежесін, мөлш ерін, ш ама-ш арқы н
білдіріп, қанша? қаншалық? қаншама? қаншалап?
кейде қалай? қалайш а? деген сұрақтарға жауап
береді.
Молшер үстеулеріне төмендегі сөздер жа-
тады:
сонша, осыншама, мұнша, сондайлық, ана- ғұрлым, бірен-саран, онша, едәуір, бірталай, бірқыдыру, біраз т.б. Кейде мөлшер үстеулері есім
сөздермен де тіркесіп жұмсалады:
бірталай уақыт отті, сонша жүкті котеріп, сондайлық сыпайы т.б.
М орф ологиялы қ құрамы ж ағы нан молшер
үстеулері негізгі түбір бола алмайды, себебі тілдегі
барлы қ мөлш ер үстеулері басқа сөз таптары на
жұрнақ жалғану арқылы немесе сөздердің бірігуі,
қосарлануы, тіркесуі арқылы жасалған.
Мөлшер үстеулердің жасалу жолдары:
1)
Туынды түбір мөлшер үстеуі мына қосым-
ш алар арқы лы ж асал ған :
-ш а(-ш е): сонша, мұнша, онша т.б.
-шама: сонш ама, мұнш ама, осыншама, біршама т.б.
-шалық: мұншалық, соншалық, осыншалық.
548 М ОРФОЛОГИЯ
-дайлық: мұндайлық, ондайлық, сондайлық, бұндайлық т.б.
2.
Күрделі түбір мөлшер үстеулері сөздердің
бірігуі, қосарлануы арқылы жасалады.
а)
бірігу тәсілім ен ж асалған мөлш ер үстеу-
лері:
