П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы


сонау Қызылжар ж ақтағы кең жа- зыққа айдадым (И сабеков).  Ана



Pdf көрінісі
бет618/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   614   615   616   617   618   619   620   621   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

сонау Қызылжар ж ақтағы кең жа-
зыққа айдадым
(И сабеков). 
Ана кемпірдің де
ыңқыл-сыңқылы көбейіп кетті...
(И сабеков) де- 
ген сөйлемдердегі 
анау 
сөзі қалм ақш ы ны ң иті 
алысырақ жерде екенін білдірсе, 
мынау 
сөзі қас- 
қыр тымақтың иті жақын аралықта екенін аңғар- 
тып тұр. Ал 
сонау 
сөзі ж азы қты ң алыста екенін 
білдіріп тұрса, 
ана 
сөзі кемпірдің ж ақы н ы рақ 
жерде екенін білдіріп тұр.
Сілтеу есімдіктерінің аралы қ қатынастарды 
білдіру жағынан ішінара жақын-алысырақ, алыс- 
ж ақы н ы рақ сияқты қарама-қарсы мағыналарда 
қөлд ан ы латы н сөздер болып бірнеш е жікке 
болінеді. Сілтеу есімдіктерінің бұл аралық қаты- 
настарды білдірудегі мағыналық жіктері әрқашан 
бір есімдік пен екінші бір есімдікті салыстыра 
қ о л д а н ы л у д а , қ а р а м а -қ а р с ы ұ ғ ы м д а р д а ғ ы
сөздердің м ағы налы қ айырымдарын салыстыра 
көрсету амалы арқылы ғана айқын керіне алады. 
Сонда ол амал, біріншіден, мағы налы қ жіктерін 
қарама-қарсы қойып салыстыруға келетін “жа- 
қ ы н ” және “алы сы рақ” деген аралы қ ұғымды 
білдіре алатын сілтеу есімдіктерінің арасында


болады. 
Анау шамаданым,
мынау ілулі тұрған
киімдерім, баска нәрсеміз жок
(Дулатов). 
Әне жер-
де,
міне жерде бұрқыраған түтін
(Аймауытов) 
дегенде, 
мынау, міне 
ж ақы н аралы қтағы , 
анау,
әне 
алысырақ жердегі заттар мен құбы лы старға 
нұсқай айтылып тұр.
Екіншіден, мағыналық айырым қарама-қар- 
сы қойы п салы стыруға келетін “ж ақы н ы р ақ” 
және “алы с” деген аралы қ ұғымдарды білдіре 
алатын сілтеу есімдіктерінің арасында болады. Бұл 
жерде алғы “ж ақы н м ен ” салыстыруда “алысы- 
рақ, болған сөздер “алы сты ң” қасы нда “ж ақы - 
н ы р ақ” болып көрінеді. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   614   615   616   617   618   619   620   621   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет