П у бли ка сы м әдениет, а қ п а ра т ж ә н е қ о ға м д ы қ к е л іс ім м и н и с т р л іг ін щ м ем л е к етт ік тілді дам ы ту бағдарламасы



Pdf көрінісі
бет69/879
Дата03.12.2023
өлшемі38,54 Mb.
#133403
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   879
Байланысты:
kazak grammatikasy fonetika sozzhasam morfologiia sintaksis

Жасалым белгілері: 
тіл ұшы, ж айылы ңқы 
жуы сы ңқы, ілгерінді, тербеліңкі (ұяң), еріндік 
дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері: 
босаң жуысыңқы, ауыз 
қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері: 
босаң лепті, ұяң, жіңішке, 
еріндік дауыссыз дыбыс.
Жалпы сипаттамасы: 
тіл ұшы, жайылыңқы 
жуы сы ңқы , ұяң, ілгерінді (жіңіш ке), еріндік 
дауыссыз дыбыс.
С оны мен, ұяң дауыссыз дыбыстар жүйелі 
түрленеді. Әрбір дауыссыз торт түрлі үндесім 
әуезбен айтылады. Сонда ұяң дауыссыздардың 
үндесім варианттары 20 дыбыс болып шығады 
(1 7-кесте).


ҚАЗАҚ ТІЛІНІҢ ДЫБЫСТАРЫ
49
жуан езулік үндесім
Б
д
ғ
3
ж
жіңішке езулік үндесім
Б 1
Д 1
Г'
З 1
Ж1
жуан еріндік үндесім
Б°
д°
р

ж°
жіңішке еріндік үндесім
Бі°
Д Ш
ріо
3 І°
ж 10
1 7 -к е с т е . Ұ яң д а у ы ссы з д ы бы стар ды ң
ү н д е с ім к үр ам ы
Ұяң үндесім дыбыстардың жасалым белгілері 
күрделі:
1. Е р ін Б ж ә н е тіл ұш ы Д , 3 , Ж
дауы ссы здары ны ң үндесім вари ан ттары н ы ң
жасалу орны ортақ, сондықтан олардың ілгерінді- 
кейінді жасалым белгілері комескі байқалы п
жуан-жіңішке естілім белгілері көмескі естіледі.
2. 
Ғ ( - Г )
д а у ы с с ы з ы н ы ң
ү н д е с ім
вариантгарының жасалу орны бір-бірінен алшақ: 
Ғ - тілш ік, Г - тіл ортасы. Сондықтан олардың 
іл гер ін д і-к ей ін д і ж асалы м белгілері а й қ ы н
байқалып, жуан-жіңіш ке естілім белгілері аны қ 
естіледі.
3. Ж асалу тәсілі мен дауыс қаты сы бір 
дыбыстың үндесім варианттарының бәріне бірдей 
о р т а қ , о л а р ғ а қ а т ы с т ы ж а с а л ы м - е с т іл ім
айырмашылықтар байқалмайды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   65   66   67   68   69   70   71   72   ...   879




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет