ФОНЕТИКА
(екі ән) жазуда ұш ырамағанымен, айтуда кезде-
се береді. Ал қал ған
кай, ко, кұ, кы
буындарын
ойлану керек болады.
Енді
кырык
сөзімен тіркестіріп айтып көрейік.
Бұл соз дауыстыдан басталатын соз (қосымша)
тіркескенде
қырк
болып та кететінін ескеру керек.
Бұған тек жіңішке дауыстыдан басталатын буын-
дарды (сөздерді) ғана
т\ркесүіртік:кыры-ғэн//қыр-
қән
(қырық ән),
қыры-ғе-кі//қыр-қе-кі
(қырық екі),
қыры-ғо-түрүк//қыр-қө-түрүк
(қы ры қ өтірік),
қыры-ғүш //қыр-күш
(қырық үш),
қы ры -ғі-ш ік//
қыры-қі-шік
(қы ры қ ішік) және бірер тіркес:
кө-
га-ла
(көк ала),
кө-го-рай
(көк орай),
кө-гұр-сын
(көк ұрсын),
кө-гы-лақ
(көк ылақ).
С оны мен мынадай ж ақы н да жат буындар
(дауыссыз - дауысты тіркестері) пайда болды: -
қә, -қе, -құ, -қі, -ғә, -ге, -гі, -ка, -ко, -кұ, -кы ,
-га, -го, -гұ, -гы.
М ұндай буындар орф ограф ия үшін тосын
емес: гау-һар, хи -к а я , қ а -ғ і-л е з , кү нэ-кар, а л-
ла у -а к-б а р , м үба-рак, м үба-ра-гы , кэнизә-гы ,
тэ-кап-пар, бло-гы, бунддеста-гы, бурла-гы, гал-
сту-гы, варя-гы, верста-гы, гудо-гы, значо-гы ,
к а у ч у -гы , к а -за -гы
т.б.
К
және қ қатаңдары
тіркескенде, тез айтудаққ болып айтылады:
теқ-
қана (тек қана), пэққой (пэк қой), коққарға (көк
карға), түққылмады (түк қылмады), тіққасык (тік
қасық), еққабат (екіқабат), еққатар (екі қатар),
еққыз (екі қыз).
Күні кеше, орыс тілінің ықпалы жүрмей
тұрған кезде, құрам ы н д а
-га, -го, -гу, -ко, -ку,
-ақ, -ок, -ук
буындары бар орыс сөздері қазақ
тіліне қалай енгені белгілі: бәтеңке (ботинка),
бөтелке (бутылка), бөш/се (бочка),
Достарыңызбен бөлісу: |
