5 .1 . С А Н Е С І М Д Е Р Д І Ң С Ө З Ж А С А М Т Ә С ІЛ Д Е Р І
Сан есім созжасам жүйесінде екі тәсіл қы з-
мет етеді. Олар: аналитикалы қ және синтетика-
лы қ тәсілдер. Аналитикалық тәсіл сан есім созжа-
сам ы ны ң ең негізгі тәсілі. А налитикалы қ тәсіл
сан есімнің сөзжасамында негізгі тәсіл болып са-
налатын себебі сан есімнің нағыз санды қ атаула-
ры ны ң бәрі дерлік аналитикалы қ тәсіл арқылы
ж асалған. Сан есімдегі негізгі түбір сан атаула-
ры нан басқа есептік сандардың бәрі аналитика-
лы қ тәсілмен жасалған.
Негізгі түбір сан есімдерге кобіне
бірлік, он-
дық
атаулары ж әне
жүз, мың
деген сандар жата-
ды. Есептік сандарды білдіретін негізгі түбір сан
есімдердің саны жиырма шақты сөзден ғана тұра-
ды. Олар бірліктер:
бір, екі, үш, төрт, бес, алты,
жеті, сегіз, тоғыз,
онды қтар,оя,
жиырма, отыз,
қырық, елу, алпыс, жетпіс, сексен, тоқсанжэне,
жүздік
пен мыңдық атаулары:
жүз, мың, миллион, м илли-
ард, триллион.
Тіліміздегі сандық ұғымдар тек
бірлік, ондық,
мсүз, мың, миллион, миллиард
деген дара сандармен
ғана шектеліп қоймайды, ең көп сандық ұғымдар
- осы сандар араласып келген, күрделі сандық ұғым-
дар. Олардың саны қандай көп болса, түрлері,
құрамдары сондай алуан түрлі. Сондықтан тілде
күрделі сандық ұғымдарды білдіру үшін, аналити-
калық тәсілдің тіркестіру түрі кең қолданылған.
Бұл тәсіл бойынш а бір сан атауымен екінші сан
атауы тіркесіп, үшінші бір күрделі сандық ұғым-
ды білдірген. Мысалы: о«+6ес,
жүз+алпыс, жүз+қы-
рық үіи, екімың+алты эісүз алпыс төрт
т.б.
М ұндағы құрамы о я ж ә н е бссдеген сандар-
дан тұратын күрделі сандық ұғымды білдіру үшін
он
және
бес
саны тіркесіп,
он бес
деген күрделі
есептік сан жасалған. Бұл ондық пен бірлік ара-
|
