46
ФОІІЕТИКА
жартылай тербеледі (5-3), желбезек қатысына
қарай тербеліңкі; ерін дөңгеленіп (сүйірленіп)
барып (1-2)
жасалады, ерін қаты сы на қарай
еріндік дыбыс болып табылады.
Айтылымы:
тіл ортасы мен таңдай ны қ
тоғы сады (жуысады), тоғы сы м күш іне қарай
босаң тоғысыңқы; ауыз қуысы кішірейіп,
көмей
қуысы үлкейеді, үстеме жасалым орнына қарай
ауыз қуысты дыбыс болып табылыды.
Е стілім і:
тіл о р т а с ы м ен т а ң д а й д ы ң
тоғысымы (жуысымы) босаң леппен аяқталады,
тоғы сы м бітіміне
қарай босаң лепті; дауыссыз
ызың дыбысталады, үн қатысына қарай ұяң; әуез
қатысына қарай жіңішке және ерін әуезді дыбыс
болып табылады.
Г10 жіңішке еріндіктүрінің айырым белгіпері
Жасалым белгілері:
тіл ортасы, тоғы сыңқы
(жуысыңқы), ілгерінді, тербеліңкі (ұяң), еріндік
дауыссыз дыбыс.
Айтылым белгілері:
б о с аң т о ғ ы с ы ң қ ы
(жуысыңқы), ауыз қуысты дауыссыз дыбыс.
Естілім белгілері:
босаң лепті, ұяң, жіңішке,
ерін әуезді дауыссыз дыбыс.
Ж алпы
си п а т т а м а с ы :
тіл
о р т а с ы ,
т о ғ ы с ы ң қ ы ( ж у ы с ы ң қ ы ), ұ я ң , іл г е р ін д і
(жіңішке), еріндік дауыссыз дыбыс.
3 дауыссыз дыбысының үндесім түрлері
Жуан езулік түрі: А ЗЫ Қ , ЗАТ т.б.
(19-1-
сурет)
Жасалымы:
тіл ұшы мен қы зыл иек өзара
ж инақы жуысады (2-2),
жасалу орны на қарай
тіл ұшы; тіл ауыз куысында кейін шегініп жатады
(8), тілдің ж аты сы н а қарай кей ін ді; дауыс
желбезегі жартылай тербеледі (5-3), желбезек
қаты сы на қарай тербеліңкі; ерін жазылып (езу
тартып) барып (1-3) жасалады, ерін қатысына
қарай езулік дыбыс болып табылады.
Айтылымы:
тіл ұшы мен қызыл иек өзара
босаң жуысады, жуысым күшіне қарай босаң
жуысыңқы; ауыз қуысы үлкейіп,
көмей қуысы
кішірейеді, үстеме жасалым орнына қарай көмей
қуысты дыбыс болып табылады.
Е стілім і:
тіл ұш ы м ен қ ы зы л и е к тің
жуысымы босаң леппен аяқталады , жуысым
бітіміне қарай босаң лепті; дауы ссы з ызың
дыбысталады, үн қаты сы на қарай ұяң; әуез
қатысына қарай жуан және езу әуезді дыбыс
болып табылады.
3 жуан езулік түрінің айырым белгілері
Достарыңызбен бөлісу: 
