Литература
1. Болонсьский процес: перспективи i розвиток у контекстi iнтеграцii
Украiни в европейський простiр вищоi освiти: Моногр./За ред. В.М.Бебика.-
К.:МАУП, 2004.-200с.
2. Гончаренко С., Кушнiр В. Освiта - XXI столiття./Шлях освiти. №1.,-
2005. - С.2-7.
3. Исрафилова Ю. Утечка мозгов по кредитно-модульной системе обра-
зования. / Первая крымская.-№33(09.07.2004)
4. Харченко Л. Запровадження кредитно-модульноi системи органiзацii
навчального процесу у Нацiональному Унiверситетi Фiзичного Виховання i
Спорту Украiни / Львiв НФВ "Укр.технологii".-Молода спортивна наука
Украiни.-Випуск 9.-Том-9.- С. 41-44.
5. Харченко Л., Денисова Л.В., Богачук Л.П. Використання кредитно-
модульноi системи органiзацii навчання у сферi вищоi фiзкультурноi освiти /
Педагогiка, психологiя та медико-бiологiчнi проблеми фiзичного виховання i
спорту. Харкiв.- 2005. - №4. - С. 48-51.
Түйін
Ұсынылған жұмыс жоғары білім жүйесінің
біріңғай білім беру
Европалық кеңістігіндегі интеграциялау жобасын сараптауға және Қазақстан
Республикасының жоғары оқу орындарында «Информатика» пәнін оқыту
мәселесіндегі болонский келісімінің негізгі ерекшеліктерін енгізу жолдарын
анықтауға арналған. Мақалада «Информатика» пәнін кредиттік-модульдік
жүйесіне енгізу түйінді мәселелері қарастырылады, сондай-ақ бағдарламалық
материалдардың
жеке
автономдық
бейімделу
блоктарына
бағдарлық
құрылымдау ұсынылады.
Summary
The paper seeks to analyze integration perspectives of higher education system
into the common educational European space and define ways of introducing main
provisions of the Bologna agreement based on the examples of teaching a course of
"Information Science" at higher educational institutions of Kazakhstan. The article
examines issues of adapting the course "Information Science" to credit-module sys-
tem as well as proposes tentative structuring of the course material into separate
autonomous units.
РОЛЬ ФИЗИЧЕСКОЙ КУЛЬТУРЫ В РАЗВИТИИ ЛИЧНОСТИ
И ПОДГОТОВКЕ ЕЁ К БУДУЩЕЙ ПРОФЕССИОНАЛЬНОЙ
ДЕЯТЕЛЬНОСТИ
Дубинин С.Н., преподаватель
(Финансово-экономический колледж)
Если хочешь заглянуть на год вперёд – сажай рис,
Если хочешь заглянуть на десять лет вперёд – сажай деревья,
Если хочешь заглянуть в будущее – воспитывай ЧЕЛОВЕКА.
Китайская мудрость
Создание
условий
для
формирования
человека,
гармонически
сочетающего в себе духовное богатство, моральную чистоту и физическое
совершенство, является одной из актуальных проблем.
Физическая культура представляет собой общественное явление, тесно
связанное с экономикой, культурой, общественно-политическим строем,
состоянием здравоохранения, воспитанием людей.
Наш век - век значительных социальных, технических и биологических
преобразований. Век информационных технологий внес в образ жизни человека
наряду с прогрессивными явлениями и ряд неблагоприятных факторов, в первую
очередь нервные и физические перегрузки, стрессы профессионального и
бытового характера. Все это приводит к нарушению обмена веществ в
организме,
предрасположению
к
сердечно-сосудистым
заболеваниям,
избыточной массе тела и т. п. Влияние неблагоприятных факторов на состояние
здоровья молодого организма настолько велико и объемно, что внутренние
защитные функции организма не в состоянии с ними справиться. Опыт десятков
тысяч людей, испытавших на себе воздействие такого рода неблагоприятных
факторов, показывает, что лучшим противодействием им являются регулярные
занятия физическими упражнениями, которые помогают восстановлению и
укреплению здоровья, адаптации организма к условиям внешней среды.
Занятия физическими упражнениями имеют огромное воспитательное
значение
- способствуют укреплению дисциплины, повышению чувства
ответственности, развитию настойчивости в достижении поставленной цели.
Целью физического воспитания обучающихся является формирование фи-
зической культуры личности и способности направленного использования раз-
нообразных средств физической культуры и спорта для сохранения и укрепле-
ния здоровья, психофизической подготовки и самоподготовки к будущей про-
фессиональной деятельности.
Физическая культура в цивилизованном обществе рассматривается как
процесс и результат целенаправленной деятельности человека, направленной на
формирование его физической, телесной природы. В одном из своих
направлений физическая культура призвана удовлетворять потребности
личности и общества в оздоровительной двигательной деятельности.
Процесс физического воспитания обучающихся осуществляется не только
по пути телесного, но и интеллектуального, нравственного, эстетического
развития, трудового и профессионального обучения.
Еще древнегреческий философ Платон называл хромым человека, тело и
душа которого не были развиты в одинаковой степени.
Физическое воспитание призвано носить системный характер и отражать
потребности нашего общества в воспитании, обучении и развитии человека
нового поколения.
Ведущая цель физического воспитания - формирование физической куль-
туры обучающихся, создание здорового коллектива.
Молодежь должна регулярно заниматься физической культурой, спортом,
туризмом. Это ставит перед всеми важную задачу - целенаправленно формиро-
вать у молодого поколения здоровые интересы, настойчиво бороться с вредными
привычками и наклонностями, последовательно прививать потребность физиче-
ского и нравственного совершенствования, воспитывать высокие волевые каче-
ства, мужество и выносливость.
Физическое и духовное развитие учащейся молодежи органически допол-
няет друг друга и способствует повышению социальной активности личности.
Студенческий возраст имеет особо важное значение как период наиболее актив-
ного овладения полным комплексом социальных функций взрослого человека,
включая гражданские, общественно-политические, профессионально-трудовые.
От физической подготовленности, состояния здоровья, уровня работоспособно-
сти будущих специалистов во многом зависит выполнение ими социально-
профессиональных функций.
Потенциальные возможности в области двигательной деятельности, кото-
рыми человек наделен от природы и которые он в течение жизни использует не-
достаточно, физическая культура позволяет раскрыть, развить в полной мере.
При этом расширяются представления о возможных резервах и "пределах" раз-
вития физических качеств.
Постоянно растущий объем информации, усложнение учебных программ,
различные общественные поручения делают учебный труд студенческой моло-
дежи все более интенсивным и напряженным. Зачастую это приводит к умень-
шению двигательной активности (гиподинамии), а одновременное увеличение
нагрузки на психику отрицательно влияет на организм, затрудняет учебу и фи-
зическую подготовку к будущей производственной деятельности.
Недостаток движений способствует детренированности организма. Мало-
подвижный образ жизни является одной из главных причин тяжелых хрониче-
ских заболеваний внутренних органов. При этом ухудшается умственная работо-
способность, происходят отрицательные изменения в центральной нервной сис-
теме, снижаются функции внимания, мышления, памяти, ослабляется эмоцио-
нальная устойчивость.
В процессе обучения у молодежи следует постоянно вырабатывать навыки
здорового образа жизни. Необходимо помнить, что систематические занятия фи-
зической культурой и спортом сохраняют молодость, здоровье, долголетие, ко-
торому сопутствует творческий трудовой подъем. Соблюдение гигиенических
норм, создание в студенческих коллективах хорошего психологического клима-
та, стимулирование занятий массовой физической культурой, правильная орга-
низация рабочего времени - необходимые условия здорового образа жизни. Ог-
ромное значение имеет сознательное отношение к занятиям физическими уп-
ражнениями.
Многофункциональный характер физической культуры ставит ее в число
областей общественно полезной деятельности, в которых формируются и прояв-
ляются социальная активность и творчество учащейся молодежи. Физическая
культура позволяет представить в специфических формах и направлениях неко-
торые аспекты сущности человека (проявление характера, воли, решительности),
создает условия общественной деятельности.
Комплексное решение задач физического воспитания в колледже обеспе-
чивает готовность выпускников к более активной производственной деятельно-
сти, способность быстрее овладевать навыками, осваивать новые трудовые про-
фессии. Физическая культура способствует проявлению лучших свойств лично-
сти обучающихся. При этом на высоком эмоциональном уровне реализуется од-
на из важнейших общественных потребностей - общение с людьми. Преимуще-
ства спорта как социального явления заключаются в его привлекательности для
молодежи, его "язык" доступен и понятен каждому человеку, его польза для здо-
ровья несомненна.
В процессе занятий физической культурой и спортом вырабатываются
сознательное и активное отношение к общественной работе, определенные уме-
ния и навыки к этой важной форме деятельности, основывающейся на принци-
пах демократии и гласности. Физическая культура развивает общественную ак-
тивность обучающихся.
Участие молодежи в сложной общественной деятельности, важнейшими
компонентами которой являются производительная и непроизводительная сфе-
ры, труд и свободное время, постоянно и динамично изменяет комплекс биоло-
гических, психофизиологических, социальных функций и состояний человека. В
этих условиях возрастает роль целенаправленной физической подготовки, кото-
рая в большинстве случаев бывает важным действенным, а иногда и решающим
средством приспособления человека к новым условиям.
Физкультура
предоставляет
каждому
обучающемуся
широчайшие
возможности для развития, утверждения и выражения собственного «я», для
сопереживания и сопричастия спортивному действию как процессу творчества,
заставляют радоваться победе, огорчаться поражением, отражая всю гамму
человеческих эмоций, и вызывают чувство гордости за беспредельность
потенциальных возможностей человека.
В процессе занятий физической культурой закаляется воля, характер.
На занятиях я стараюсь создавать такие ситуации, в ходе которых у
обучающихся совершенствуется умение управлять собой, быстро и правильно
ориентироваться, своевременно принимать решения, разумно рисковать или
воздерживаться от риска. Учащийся тренируясь рядом с товарищами,
соревнуясь с соперниками,
обязательно обогащается опытом человеческого
общения, учится понимать других.
Как известно, в любом виде спорта соревнования проводятся по жестким
правилам. Действующий регламент обусловливает не только сам ход
соревновательной борьбы, но и подготовку к ней. Правила, следовательно,
определяют психологическую настройку обучающегося. Они требуют от них в
каждом виде спорта конкретных проявлений физических качеств, волевых
усилий, определённых свойств мышления, допустимого уровня эмоционального
возбуждения. Необходимость неоднократного проявления свойств и качеств
неизбежно приводит к их развитию.
Также замечу, что занятия физкультурой способствуют развитию таких
волевых качеств как целеустремлённость, настойчивость и упорство,
решительность и смелость, инициативность и самостоятельность,
выдержка и самообладание. Воля человека отчетливо проявляется и
развивается в сознательных действиях, направленных на достижение
определённых целей и связанных с преодолением препятствий.
Например,
чтобы длительно выполнять однообразную работу, связанную с нарастанием
утомления, а значит, с чувством усталости и нежеланием действовать (бег на
длинные дистанции, лыжные гонки), необходимо проявить настойчивость.
Целеустремлённость – проявление воли, характеризующееся ясностью
целей и задач, планомерностью деятельности и конкретных действий,
сосредоточенностью действий, мыслей и чувств на непреклонном движении к
поставленной цели.
Настойчивость и упорство – проявление воли, характеризующееся
длительным сохранением энергии и активности в борьбе за достижение цели и
преодоление многих, в том числе неожиданно возникающих препятствий.
Решительность и смелость – проявление воли, характеризующееся
своевременностью и обдуманностью их реализации в практических действиях,
отсутствием боязни принять ответственность за решение и его исполнение даже
в условиях риска и опасности.
Инициативность
и
самостоятельность
–
проявление
воли,
характеризующееся личным почином, новаторством, творчеством и быстротой
мышления в действиях, направленных на достижение цели, отсутствием
ориентировки на помощь извне, устойчивостью по отношению к внушающим
влиянием других людей и их действий.
Выдержка и самообладание – проявление воли, характеризующееся
сохранением ясности ума, возможностью управлять мыслями, чувствами и
действиями в условиях эмоционального возбуждения или подавленности,
интенсивных
напряжений,
утомления,
возникновения
неожиданных
препятствий, неудач и влияния других неблагоприятных факторов.
Все выше перечисленные качества внесут неоценимый вклад в развитие
личности и подготовке её к будущей профессиональной деятельности.
Данные исследований позволяют утверждать, что навыки общественной и
профессиональной деятельности, приобретенные благодаря занятиям физиче-
ской культурой, успешно переносятся на другие виды деятельности.
Литература
1. Ашмарин Б.А. Теория и методика физического воспитания: Пособие
для учителя.- М.: Академия, 2001
2. Лях В. И. Методика физического воспитания учащихся: пособие для
учителя. - М.: Просвещение,2000
3. Холодов Ж.К., Кузнецов В.С. Теория и методика физического воспита-
ния и спорта: Учеб. Пособие для студ. Высш. Учеб. Заведений.- М.: Академия,
2003.
Түйін
«Болашақ маман қызметін дайындау және жеке дамуындағы дене
тәрбиесінің ролі» мақаласында білім алушының болашақ маман ретінде
қалыптасуына әсер ететін дене тәрбиесінің мәндері ашылады.
Summary
In clause « the Role of physical training in development of the person and its
preparation for the future professional work» is opened value of physical training in
becoming the person training as future expert.
ҚЫЗЫЛОРДА ОБЛЫСЫ ТҰРҒЫНДАРЫНЫҢ ДЕНСАУЛЫҒЫНА
АУЫЗ СУ САПАСЫ ӘСЕРІНІҢ КЕШЕНДІ БАҒАСЫ
Б.Б. Әсербаев, экология ғылымының магистрі
(«Ақмешіт» гуманитарлық-техникалық институты)
Қазақстанның оңтүстігінде 1938 жылы құрылған Қызылорда облысы
Сырдария өзенінің төменгі ағысында оның екі жағасын ала орналасқан. Жер
көлемі жағынан республикадағы ірі облыстардың бірі. Қызылорда облысының
байтағы 228,1 мың шарша шақырым. Мұнда республикадағы халықтың 3,9
проценті тұрады. Бір шаршы шақырым жерге 2,7 адамнан келеді.
Қызылорда облысы шығысы мен оңтүстік шығысында – Шымкент,
оңтүстігінде Өзбекстан Республикасымен шектеседі, яғни, Азиялық шөл
даланың белдеуіне орналасқан. Батысында – Арал теңізі. Оның солтүстік және
шығыс бөлігі аралдарымен қоса 28,5 шаршы шақырым болатын аумағы
Қызылорда облысының құрамына енеді [1].
Соңғы жылдары экологиялық ахуалдың біршама тұрақтануы халықтың
әлеуметтік-материалдық тұрмысын сәлде болса да жеңілдетіп, психологиялық
енжарлықтан шығуына жағымды ықпалын тигізіп отыр. Ең бастысы табиғаттың
онан ары бұзылуын тоқтатуға, тіпті оны бұрынғы күйіндей болмағанымен жаңа
жағдайға ықшамдап, адамға қызмет ету мүмкіндігін
қалпына келтіруге
болатынына көз жетті. Солай бола тұрса да, облыс территориясындағы ірі елді
мекендер мен Қызылорда қаласы тұрғындарының 70 пайызы топтастырылған
жүйе арқылы Сырдария өзенінің суын ішіп отыр. Тұрғындардың қалған 30
пайызы ауыз суды құбыр құдықтан ішеді. Қалалар мен елді мекендерді ауыз
сумен жабдықтауға жарамды өзі атқылайтын жер асты суының ірі көздері
халықтың көп шоғырланған жерінен 200-250 шақырым қашықта жатыр. Олардан
су тартуға көп қаражат керек. Әйтсе де Арал өңірінің тұрғындарына сапалы ауыз
су беретін Арал-Сарыбұлақ магистрал су құбыры мен Шиелі ауданында топтық
су құбыры салынып іске қосылды. Сөйтіп төрт ауданның – Арал, Қазалы, Шиелі,
Жаңақорған
елді
мекендері
тұщы
сумен
қамтамасыз
етілді.
Облыс
территориясындағы тұрғындардың су пайдалануы әр жерде әртүрлі. Қызылорда
қаласы
мен
өзге
елді
мекендерді
салыстырғанда
арасында
үлкен
айырмашылықтарды аңғаруға болады. Әр адамның тәулік ішінде тұтынатын
суының мөлшерін мына төмендегі мәліметтен байқауға болады (литр/тәулік):
Қызылорда қаласы- 163,3, Арал ауданы- 137,2, Қазалы ауданы- 76,8, Қармақшы
ауданы- 93, Жалағаш ауданы- 48, Тереңөзек ауданы- 70, Шиелі ауданы- 45,
Жаңақорған ауданы- 35.
Қалада тұтынатын коммуналдық су құбырындағы судың 15 пайыздан 65
пайызға дейін мөлшері мемлекеттік стандартқа сай емес. Ал ауылдық жерлерде
бұл көрсеткіш 27-ден 89 пайызға дейін көтеріледі. Жер астындағы су жүретін ірі
құбырлардың күйі нашар. Сыртында электрохимиялық қорғаушысы жоқ және
ұдайы тұзы көп ыза жерде жатқандықтан құбырлар тез істен шығады. Көптеген
су құбырлары 20-25 жыл бұрын пайдалануға берілген немесе күрделі жөндеуден
өтпеген. Сонымен қатар олардың бөлек жүйелерінің пайдалану мерзімі өтіп
кеткен, яғни апаттар саны өскен. Апатқа ұшырау қаупінің жоғарылығы екінші
рет ластануға, суды беруде ұзақ іркілістерге, кейбір жағдайларда 30 және
жоғары пайызға жететін жүйедегі үлкен судың ағылуына әкеледі, бұл өз
кезегінде электр қуатының шығындалуына яғни 1м ³ судың өзіндік құнының
өсуіне әкеп соқтырады. Нәтижесінде көптеген сумен қамтамасыз ету жүйелері
пайдалануға жарамсыз жағдайға келіп, тұрғындар орталықтандырылған су
жүйесінсіз қалады. Қала және аудан тұрғындарын ауыз сумен қамтамасыз ету
деңгейі аталған себептер салдарынан, сумен
қамтамасыз ету жүйелерді
пайдалану күрт төмендеді. Жер астындағы терең қабаттан шықса да, ол судың
бактериялық көрсеткіштері 60-70 пайыз жағдайында, санитарлық нормативке
сәйкес келмейді.
Су құбырының тозуы ауыз су сапасының қайталама
ластануының көзі болып табылады және су дайындығын құнсыздандырады.
Инфекциялық орталық және медициналық орталықтардың денсаулық сақтау
мәліметтері бойынша халықтың 30 %-ына дейін сапасыз ауыз суды
пайдаланады, іш сүзегі, сары ауру, дизентерия ауруларының таралуы ластанған
ауыз суды тұтынумен байланысты [3].
Мысалы, Қазалы ауданы және ауылдарын қосқанда халық саны 71897-і
құрайды. Соның 61425-і орталықтандырылған су көзінен яғни 100%, ал 15%-ы
орталықтандырылмаған су көзінен ішіп отыр. Ауданда 7А насостық стансасы
Аралдан келетін суды қабылдап таратады.
Республикалық бюджет есебінен Арал-Сарыбұлақ су құбыры және оның
тармақтарын
мүмкін
болатын
елді
мекендерге
қосу
жұмыстары
жалғастырылады. Яғни айтқанда Арал-Сарыбұлақ топтық су құбырын қайта
жаңғырту, Арал–Сарыбұлақ топтық су құбырының V кезеңіне сәйкес су
құбырларын жүргізу жұмыстары аяталды. Бұл: Абай, Өркендеу, Бірлік,
Қожабақы, Бозгөл, Тасарық, Лақалы, Қызылқұм, Тасөткел ауылдары V кезеңді
қамтиды.
Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаевтың тапсырмасына
байланысты «Көкарал бөгеті – Арал теңізінің аймағындағы экономикалық,
әлеуметтік және экологиялық маңызы зор мәселеге айналып, Қазақстан
Республикалық Үкіметі нақты шараларды іске асырып келеді. «Сырдария
өзенінің арнасын реттеу мен Арал теңізінің солтүстік бөлігін сақтап қалу»
жобасының дүниеге келуі, осыған сәйкес қыруар жұмыстардың атқарылуы
Елбасы қамқорлығының жарқын көрінісі. Сондықтан, «Сырдария өзенінің
арнасын реттеу мен Арал теңізінің солтүстік бөлігін сақтап қалу»
(САРАТС) жобасының іске асуының маңызы өте зор.
Аудан көлеміндегі осы алып құрылыстардың бірі Дүниежүзілік Банк пен
республикалық бюджеттен қаржыландырылатын «Сырдария өзенінің арнасын
реттеу және Арал теңізінің Солтүстік бөлігін сақтау» жобасының І кезеңі
аяқталып, ІІ кезеңінің бастау алғаны белгілі. Екінші кезеңге сәйкес технико-
экономикалық негіздеме, жобалау сметалық құжаттар жасауға байланысты
тендер жеңімпаздары ауданда болып, тиісті мәліметтер алып, әрі қарай
жұмыстарын жалғастыруда.
Сырдария өзені химиялық құрамының мөлшерінің
2009 жылы ПДК-дан жоғарлауы.
тотығуы
1,3 ПДК
магний
2,1 ПДК
құрғақ қалдық
2,5 ПДК
мөлдірлігі
15,3 ПДК
қаттылығы
1,9 ПДК
сульфаттар
2,7 ПДК
1-сурет
Қазіргі кезде белгілі технологиямен су тазалайтын қуатты кешендер
болғанның өзінде Сырдарияның суын зиянды химиялық заттардан тазалау және
тұтынушылардың эпидемиологиялық қауіпсіздігін сақтау мүмкін болмай отыр.
Елді мекендерде жұмыс істеп тұрған су құбырларының қуаты барлық
тұрғындарды қамтуға мүмкіндігі жетпейді.
1-кесте. Қызылорда қаласының Тасбөгет және Киров шағын аудандары
бойынша кейбір ауру түрлерінің салыстырмалы көрсеткіштері
Орын алған науқас түрлері
2006
2007
2008
2009
Тыныс жолдарының ауруы
47
36
15
18
Өт жолындағы тас
7
10
18
14
Жаңа түзіліс (рак)
11
14
19
20
Жүрек ауруы
9
13
23
32
Іш сүзегі ауруы
247
253
352
298
Дизентерия
22
19
16
22
Вирусты гепатит «А» ауруы
62
103
77
89
Ас қорыту жолдарының ауруы
21
18
12
15
Бүйрек аурулары
14
17
25
21
Іш сүзегі ауруының салыстырмалы көрсеткіштері
|