Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы

Принципы терминологии казахского литературного 
языка, применяемые (рекомендуемые) Государственной
Терминологической комиссией. 
(Одобрено съездом культурных работников)
1. Термины,  имеющие  в практике литературных языков меж-
дународно-единые   обозначения   без   перевода   на   национальные
языки,   вроде:   революция,   совет,   теория,   практика,   тенденция,
медицина,   хирургия,   климат,   абсолютный,   конкретный   и   т.д.,
принимать   в   том   же   международно-едином   обозначении,   без
перевода их на казахский язык.
2. Международные термины, которые в практике литератур-
ных языков переводятся на национальные языки, как то: произ-
водство, труд, деньги, корень, стебель, мышцы, деление, умно-
жение и т.д., переводить на казахский язык. Если подлежащий
переводу термин не имеет эквивалента в казахском языке, или
же если казахский перевод делает его менее понятным (в иных
случаях искажает смысл термина), то принимать соответствую-
щее русское слово: сословие, состав, клетка, слет и т.д.
3. Термины,   употребляющиеся   в   различных   дисциплинах,
но в одном и том же значении, или в значениях близких друг
к другу,  принимать   в   едином   обозначении:   форма   –   porma   (   в
философии или физике), материя – materija ( в философии и фи-
зике), корень – tybir ( в математике, в ботанике, в лингвистике),
морфология – morpologija (в ботанике и лингвистике), реакция
– reaksija ( в химии, биологии, политике), экскурсия – ekskursija
( в области просвещения и в физиологии).
4. Термины,   имеющие   в   различных   случаях   различное
значе-ние,   вроде:   мануфактура   (в   историко-экономическом   и
товаро-ведческом значениях), продукт (продукт производства и
продукт, как продовольствие), легенда (как фольклорный жанр
и   как   ан-нотация)   и   т.д.   принимать,   как   термин   для   одной
дисциплины,   а   в   остальных   случаях   переводить.   Например,
мануфактура – как этап экономического развития – термин ( не
переводится), но как вид товара – не термин (переводится).
5. Международные термины принимаются в той форме, в ка-
кой они пишутся в русской литературе. В том случае, если в ка-
захском   языке   будут   отсутствовать   какие-либо   звуки   (для   пере-
дачи этих терминов), таковые изображаются буквами в пределах
казахского алфавита (форма – porma, химия – qijmija, революция
– rebolutsija) и т.д.
6. Термины, переводимые на казахский язык (см.п.2), долж-ны
сохранять   при   переводе   полное   соответствие   их   научному
значению. При переводе этих терминов следует точно учиты-вать
грамматические особенности казахского языка, не прибегая
к искусственным   словообразованиям,   делающим   термины
непо-нятными,   как   например:   berilis   –   передача,   kopkil   –
многоуголь-ник, toqьma – текстиль, tэcirijbe – практика и т.д.
7. Международные термины, выраженные в именной и отгла-
гольно-именной   формах,   за   исключением   образований   с   казуа-
тивной формой, созданной при помощи формальных элементов:
-изация, -ификация, -ация – (в словах машинизация,  электрифи-
кация, объективация), которые соответствуют казахским фор-
мам : macijnalandьruv, elektirlendьruv, obijektiptenuv, принимать
в том же виде.
Международные термины,  как определения,  образованные  из
прилагательных на -ский, -ный, в казахском образовании прини-
мать  усеченно,  т.е.  без  -ский, -ный: популярная  книга –  popular
kitap, абсолютная величина – absolut cama, буржуазная идео-
логия – burcuaz ijdeologija, экстенсивное хозяйство – ekstensijp
carnacьlьq,   дифференциальное   уравнение   –   dijperensijal
tengerme.
Прилагательные   же,   оформленные   суффиксом “-ский”  с  пре-
вращением звука “к” основы в “ч” , оставлять в существительном
оформлении без всяких наращений: электрическая лампа – elektir
cam, физическая география –  pijzijka cagrapija и т.д. Глагольные
формы   от   существительных   и   прилагательных   основ   образо-
вывать при помощи соответствующих казахских суффиксов:
изолировать – ijzolatsijalav, машинизировать – macijnalandьruv
и т.д. Термины же, имеющие в русском языке лишь глагольные
формы и не имеющие именных форм, или слишком отдаленные
от именных значений, переводить сообразно с контекстом (иг-
норировать,   регулировать,   реагировать   –   последнее   слишком
от-даленно от именной формы “реакция”).
8. Вместе с терминами ввести в казахский язык ряд приста-
вок,   употребляющихся   в   международной   терминологической
практике,   которые   не   могут   быть   заменены   казахскими   суф-
фиксами, например “ист”, “изм” (суффиксы), “ре”, “син”, “де”,
“анти”, “контр” (префиксы).
Большинство же других аффиксов, встречающихся в терми-
нах, сохранять в казахском употреблении, но не выделять как
270
271

формальные элементы, а считать их органической частью осно-
вы.
9. Сокращенные   формы   терминов,   присоединяемые   к
другим   словам  (авто,  аэро,  авиа  и  пр.),   иметь  в сочетании  с
казахскими словами: aptocol, aptoqatьnas, ablacana и т.д.
Термины:   диктатура,   революция,   совет,   теория,   практика,
контрреволюция, милитаризм и пр., употреблявшиеся в казах-
ском языке только переведенными, принимать без перевода в
интернациональной их форме.
10. Ввести в практику казахского словообразования сокра-
щенные сложные слова, широко применяемые в современном
русском языке со времени Октябрьской революции, считая та-
кие   образования   вкладом,   внесенным   достижениями  револю-
ции (политэкономия – polijtekonomija, райисполком – avatkom
и т.п.).
Однако, при образовании подобных сокращений необходи-
мо увязывать  их с  законами казахского литературного языка,
используя на практике лишь те из образований, которые были
приняты Государственной Терминологической Комиссией.
Құдайберген Жұбанов
Материал 1936 ж. жарық көрген Қазақ тілі 
терминологиялық сөздігінің алғысөзінен де басылған.
14-дәріс. Орыс графикасына негізделген қазақ жазуы
Қазақ жазуының 1940ж. латын графикасынан орыс графика-
сына көшуінің бірнеше себебі болды:
1) өзге идеология мен саясат ұстанған Түркия мемлекеті мен
кеңестер одағындағы түркі халықтарының араласуына кедергі
жасау;
2) араб   және   латын   графикасына   негізделген   қазақ
жазуының   негізін  қалаған   қайраткерлердің   (Т.  Шонанұлы,   Қ.
Кемеңгеров,   Қ.   Жұбанов,   Е.   Омаров,   О.   Жандосов,   Н.
Төреқұлов) “халық жауы” болып шығуы;
3) бір мемлекет (ССРО), ортақ астана (Мәскеу)  астындағы
халықтардың ортақ мемлекеттік жазуы болуы керектегі (орыс
тілі мен жазуы);
4) термин сөздердің орыс тілі арқылы игерілуі;
5) жазу емлесіндегі ала-құлалық т.б.
1926ж.   I   түркітанушылардың   съезінде   де,   1929ж.   емле   кон-
ференциясында да қатынасқан орыс ғалымдары әр халық өз жа-
зуын   өз   мүмкіндіктері   тұрғысынан   шешуі   керек   деп,   бейтарап
позиция ұстанғанмен, термин сөздерді орыс тілі арқылы игер-ген
жөн   (К.   Юдахин),   орыс   жазуының   да   латын   графикасынан
кемістігі жоқ (Н. Ф. Яковлев, Жирков), фонетикалық принципке
сақтықпен қарау керек (Л. В. Щерба) деген ішінара, іріткі ойла-ры,
сондай-ақ қазақ оқымыстыларының да ортақ жазу – орыс жазуына
көшкен дұрыс, терминдер орыс тілі нұсқасынша жазы-лу керек (С.
Аманжолов)   деген   көзқарастары,   сөйтіп,   ақырында   орыс
графикасын қабылдауымызға себеп болды.
Әліпбиі   мен   графикасы.  Бұл   жазудың   алғашқы   әліпби   жо-
басында   (1939ж.   10-тамыз)   40   әріп   болды,   ал   әліпби   тәртібі
төмендегідей: а, ә, б, в, г, д, е, ж, з, и, й, і, к, л, м, н, ң, о, ө, п, р,
с, т, у, ŷ, ұ, ү, ф, х, қ, g, ц, ч, ш, щ, ъ, ы, ь, э, ю, я.
Мұнда дауысты дыбыстар (ә, ө, ŷ, ү) орыс әліпбиіндегі жуан
дауыстылармен (а, о, у) і-и, й жіңішке дауыссыздармен, ы әрпі
жуандық белгісімен қатар келген. Ал қазақ тіліндегі <қ>, <ғ>
фонемаларының таңбасы х-әрпінен кейін орналасқан.
Ал графикасында мынадай ерекшеліктер болды: біріншіден,
дауысты дыбыстардың таңбасы ретінде 14 әріп көрсетілді: а, о,
у, е, ы, и, ә, ө, і, ŷ, ү, я, ю, э.
Әліпбиде  ё  әрпі болмады, ол әріп кездескен сөз  ө-мен белгі-
ленді: слёт – слөт; е, ө, ә, ү, і әріптері сөзді жіңішкертетіндіктен,
бұлар   жазылған   сөзде  ь-белгісі   қойылмады;  ы,  і  әріптері   сөз
мағынасына   әсер   етпеген   жағдайда,   я   буын   араларында   жазыл-
майды делінді:  смағұл,  рет,  ахмет;  я  әрпі сөз басында, дауысты
дыбыстан   соң,   қатаңдық,   жұмсақтық  (ъ,  і)  белгілерінен   кейін
жазылатын болды: Яков, химия, аяғы, таяу, мия.
Мына  мәселелер  ескерту  ретінде   берілді:  орыс  тілінен   енген
сөздерде дауыссыздан кейінгі  я  әрпі  ә  әрпімен белгіленді (Колә,
желәбов,   трансләция).  ю  әрпі   түбір   ішінде   жазылады   да  (қою,
аю),  түбір мен жұрнақ ішінде  йу  тіркесі арқылы беріледі  (қойу,
сойу). Әліпбиде һ әрпі болмағандықтан, оның қызметін ә, а, х
таңбалары атқарды: қаарман (қаһарман), гауәр (гауһар), аһ (ах).
Қосар дауыссызға аяқталған сөзге қосымша жалғанғанда бір да-
уыссыз   түсірілмеді:  класс/классқа.  Дыбыстық   құрамы   игерілген
кірме сөздер айтылуынша жазылды: газет, самауыр, қамыт, сиез,
доға. Араб-парсы тілінен енген сөздердің ортақ әдеби ва-
272
273

риантын   орфографиялық   сөздіктен   қарап,   жазу   керек   делінді,
себебі сөз мағынасы дифференцияланып, жазуда айқындала бас-
тады: ғаскер – войска, әскер – армеец, ғылым – мәлім. Біріккен
жалқы есімдер кіріктіріп те Талдықорған, Қожакелді кіріктіріл-
мей де (Амангелді, Қазанғап) жазылатыны көрсетілді.
Бір жылдан кейін 1940 ж. 30-тамызда жаңа алфавит жөнін-
дегі ғылыми конференция 41 таңбадан тұратын жаңа әліпби ту-
ралы жоба ұсынды. Мұнда  һ  әрпі әліпбиге енгізілді және <ұ>
фонемасы э таңбасымен берілді (5-кесте).
1940 жылғы әліпби жобасын жетекшілік еткен  С. Аманжолов
жобаны талқылауда э әрпін қазақ тіліндегі е дыбысының орны-на
қолдануды,  ә  әрпін   екінші   буындарға   да   жаза   беруді,  я  әрпін
қолдануды   азайтуды,   мысалы,   түбір   мен   жұрнақ   позициясына
жазбауды,  ы  әрпін тек орыс сөздерінде ғана жазып, қазақ тілін-
дегі <ы> үшін басқа таңба алуды ұсынған пікірлердің болғанын
және оларға негізді дәлелдер бар екенін айтады.  я, ю әріптерінен
қызметі арқылы жазу үнемділігіне қол жеткіземіз дейді. Автор  ь
таңбасын   қазақ   тіліндегі   жер-су   атаулары   адам   есімдерінде
қолдануды мақұл көреді.
Ш. Сарыбаев к әрпімен <қ>, <к>, г әрпімен <ғ>-<г> дыбыс-
тарын белгілеп, іргелес келген дауыстының жуан-жіңішкелігіне
орай  <қ>,   <ғ>,   <к>,   <г>   екенін   айыруды   ұсынды.   Сондай-ақ
<қ> – къ, <ғ> – къ деп алайық деген де, тіпті <қ> – қ, <ғ> – ғ
деп алу жазу жылдамдығына кедергі, сондықтан q, р таңбасын
қалдырайық деген де пікірлер болады.
А. Ысқақов э әрпінің мәнін е әрпі де бере алады, сондықтан
әліпбиге э-нің қажеті жоқ деп табады.
М.   Балақаев  керісінше  э  әрпін   сөздің   бас   буынында
жазайық,  сонда   тек  ч,  ц,  ъ  әріптері   ғана   орыс   сөздерінде
кездеседі де, қалған әріптер ортақ болады дейді. Және қысаң
езуліктердің емле қиындығын азайту үшін  мағна,  рет  сияқты
сөздердегідей   анық   естілмейтін   позицияда  ы,  і  әріптерін
түсіріп, қалған  по-зицияда  тәуелдік  жалғауы  жалғанғанда  да,
түсірілмегені жөн деді. М. Балақаев сөз бірігіп жазылу үшін
сөздің екі сыңары да атау тұлғада және олар изафеттің III түрі
болмауы   керек  деді.  Ал фразеологиялық  тіркестердің  барлық
түрі бөлек жазылуы уәжді деп табады.
Сөйтіп, осындай талқылаулардан соң, жаңа әліпби 1940ж. 11-
желтоқсанында түбегейлі бекиді. Әліпби тәртібіндегі қазақ тілінің
төл дыбыстары жұмсалу жиілігіне сәйкес, і, қ, ң, ғ, у, ө, ә,
һ болып реттеледі. Бірінші орыс алфавитінің әріптері, соңынан
қазақ әріптері тіркеледі. Әріп атауы вэ, бэ деп, орыс алфавитін-
дегідей   белгіленеді.   Әліпбидің   жоғарыдағыдай   берілуі   оның
қосалқы   қызметі   (санау,  инвентарлау)   үшін   қолайлы   делінді.
Графика мен сөйлеу екі басқа, бір-біріне сәйкес келмейді деген
пікірлер де осы кезден шыға бастайды. Жазылған сөздегі әріп
пен дыбыс арасында айырма қай кезде де болады, сондықтан
1940ж. емледе қабылданбай қалған ый, ій тіркестері орнына и
жазу; түбір мен қосымша аралығына ю, я әріптерін салу (кию,
боя), я әрпімен [йа], [йә], [ә], ю әрпімен [йу], [йүу], [ү] дыбыс
тіркестерін беру сияқты пікірлер айтылады.
Алғашқы   емле   сөздігі.  Осы   әліпби   жобасының   негізінде
1941ж. С. Аманжолов, С. Баишев, Ғ. Бұзырбаев, С. Кеңесбаев,
Н.  Сауранбаевтардың  ұжымдық  авторлығымен  алғашқы емле
сөздігі жарық көреді. Онда мынадай өзгешеліктер болды: а) ы,
і әріптері түсірілді: жыйлыс, құрлыс, бұйрық, ұрлық, топрақ,
жапрақ, көкрек, ә) жалқы есімдерде  [йы]  тіркесі үшін  и  (Баир,
Раис),  жалпы   есімдерде  йы  жазылды:  айыл,   кейін,  б)  кір-ме
сөздерде  я  әрпінің   алдынан  и  (пияла,  пияз,  зияш),   ал   қазақ
сөздерінде  ы  жазылады:  қыялы,  сыяқты,  тыянақты,  в)  йы,  йі-ға
аяқталған сөзге көсемшенің й жұрнағы қосылса, и әрпі жазыла-
ды (байыйды емес, баиды).
Сөздікке а) жер-су аттары б) біріккен, қысқарған, кірме сөздер
в) терминдер г) кісі есімдері д) жазылуы қиын сөздер кірді.
Қазіргі орфограммадан өзгеше мына сөздер біріктіріліп жа-
зылды:  Алааяқ,  алакөлеңке,  антатқан,  антұрған,  асықжілік,
ататек,   атсалысу,   атшаптырым,   атышулы,   атқора,
ауажайы-лу, ауылшаруашылық, ахрет, ахуал, ашішек, аяқкиім,
аяқтұзақ,   бақайқулық,   бейнетхор,   бейпілауыз,   белкүрек,
белорақ,   боссөз,   бытра,   бытраңқы,   біркүні,   бірнәрсе,
бұрнағыкүн,   дарқан,   дастарқан,   диқан,   емізік   (еміздік   емес),
етбетінен (етпетінен), жалахор, жандік, жапрақ (жапырақ
емес),   жетіата,   жый-лыс   (жиналыс),   жыйырма,   кеңпейіл,
күретамыр,   көжеқатық,   көзбайлау,   махлұқ,   мағна,   мұраб,
мұқыят,   мұғаллім,   нахақ,   суд   (сот   емес),   тәбиғат,   тәбиғи,
хажет,   хата,   хатер,   хауіп,   хиял,   хиянат,   хұдды,   хұрмет,
ішкиім, қаблет, ғібрат, ұйқтау, өкмет.
Жалпы, 1938ж., 1939ж., 1940ж. ұсынылған әліпби жобаларын-
да   қосар  [u]   дыбысын   бір   таңбамен   беру  ұсынылып,   ол  қолдау
тапқанмен, u әрпінің емлесі айқындалып, шешіле қоймаған еді.
274
275

Мысалы, М.Балақаев 1940 ж. орфографияда тек 4 параграфта “что
и пишется во всех словах как мягкий гласный, в других слу-чаях
(13 параграф) – буква и пишется для обозначения звуков ый (йық,
иса), в третьих случаях, правда без специального пун-кта правил и
употребляется для обозначения звуков [і] [й] (ки, жи)” делінгенін
айтады.  Сондықтан  и  әрпінің   емлесін   жүйелеуді  ұсынады.
Мысалы,   жіңішке   сингармотембрде   бір   әріппен   (ки);   жуан
сингармотембрде екі таңбамен берілді (қый). Жалпы, Кирил-қазақ
әліпбиінің   қабылдану,   емле   ережелерін   жетілдіру   тарихына
барсақ, жазуды қазақ тілі табиғатының тұрғысынан (М. Балақаев)
және   орыс   тілі   табиғатына   жақындатып,   бағындырып   жазу
тұрғысынан   ұсынатын   (С.   Аманжолов)   екі   бағыттың   болғанын
көреміз.
Емле мәселелері. М.Балақаев қазақ орфографиясының 40ж.
қиындықтары ретінде мыналарды көрсетті: күрделі сөздер ем-
лесі, и, ы, і әріптерінің емлесі, қ-х әріптерінің емлесі, ә әрпінің
жазылуы, термин сөздердің қосымшалануы, жалпы есімдерінің
жазылуы.
М.Балақаев біріккен сөзге бір зат, бір ұғымның мағынасын
беретін сөз деп анықтама берілген соң ауажайылу, басқатыру
сияқты тіркестердің де  бірге жазылып кеткенін,  ал  аяқ киім,
темір жол анықталғыш-анықтағыш қатынастағы сөз екенін ай-
тады. Кісі аттарының фонетикалық принциппен жазылуы уәжді
деп   табады,   сондай-ақ  жарыя  –  жәрия  –  жария,  қайтып  –
кәйтіп  деген   сөздердің   әдеби   вариантын   анықтау   емле
сөздігінің құзырына тиеді дейді.
Ғалым  һ  әрпін  х-мен   беруге,  қ,  ғ  фонемаларын  г,  к
әріптерімен таңбалауға болады деген ұсыныс айтты. Ал ог, уг,
к-ға аяқталған сөздерге жіңішке қосымша жалғауды (полктік,
педагогке) екі сыңардан құралған біріккен сөздер жігіндегі қ/ғ,
к/г алмасуын таңбалауды ұсынады. Біріккен сөздердің емлесін
орыс   тіліндегі   баламасының   жазылуына   қарап   анықтаудың
қателігін айтады. Және қазақ әліпби жүйесінің тәртібіне, оны
қабылдаған үкімет қаулысына наразылығын білдіреді.
Ғылым  академиясының  Тіл,   әдебиет  институтында   (1952  III)
осы ұсыныстар талқыланған жиналыс қаулысы әліпбиден һ әрпін
алып тастауды, әліпби тәртібін өзгертуді, ый, ій, ұу, үу қосарын и,
у  таңбаларымен   беруді   қабылдайды.  Бірақ   С.  Аманжолов
керісінше,   қазақ   әліпбиін   өзгерту   “қазақ   тілі   дыбыс-тарына
арналған әріптердің керексізі бар ма”, “алфавит сиқын
бұзып тұрғаны жоқ па”; “орыс әріптері толық қолданылып жүр
ме”   деген   бағытта   жүруі   керек   дейді.   Автордың   ойынша,  ә
әрпінің қызметін я әрпі де атқара алады (Куляш, сіря, Жамиля);
к, г-ге аяқталған термин сөздерге соңғы буынның жуандығына
байланысты жуан қосымша жалғау, біріккен сөздерді кіріктіріп
жазбау ақкөңіл, асырасілтеу сияқты сөздерді бірге жазу уәжді.
Сондай-ақ С. Аманжолов әліпби тәртібін өзгертуге қарсы бол-
ды. Ғалым әріп ретін өзгерту алфавиттің қосалқы – нөмірлеу
– қызметіне кедергі болады деді. Және қосар дыбыстарды бір
таңбамен беру морфологиялық принципке сай емес, сөздің ай-
тылуы мен жазылуын алшақтады. к, г-ге біткен орыс сөздеріне
жіңішке  қосымша  жалғау  орыс  тіліндегі  сөздердің  айтылуын
бұзады деді. Осы екі бағыттың соңғысының ұсынысы ескеріліп
һ  әрпі   әліпбиде   қалдырылсын   деген   пікір,  бірінші   буыннан
басқа   буынға  ә  әрпін   жазбау,   орыс   тілінен   енген   сөздердің
соңғы   буынына   қарап   қосымша   жалғау   сияқты   пікірлер
тұрақтана бас-тайды.
Ал  э  таңбасын  ұ  таңбасымен   ауыстыру   туралы   ұсыныс
1951ж. 15 тамызында ресми түрде қабылданады (э – ұ).
1957ж. Қазақ тілі негізгі емле ережелері қабылдағанға дейін
қазақ   жазуының   тарихында   бірнеше   ұсыныс   болған.   Оның
алдыңғысы 1939ж. әліпби жобасы, 1940ж. емле жобалары бол-
са, соңғысы 1953ж. 28 ақпанда “Қазақстан мұғалімі” газетінде
ұсыныс   ретінде   жарияланды.   Әліпбиде   40   әріп   рет   санымен
бел-гіленді,   ә   әрпі  е  таңбасынан   кейін   орналастырса   да,
әліпбидің рет санына алынбады. Ал һ әрпі алфавитте болмады.
Әліпбедегі әріп реті қазіргі әліпби тәртібімен бірдей. Ереженің
1953ж.   нұсқасы   мен   қазіргі   нұсқасының   арасындағы
өзгешеліктерге на-зар аударайық (6-кесте).
6-кесте – Ереженің 1953ж. нұсқасы мен қазіргі нұсқасының
арасындағы өзгешеліктер
1953 ж. нұсқасы
2005 ж. нұсқасы
а, е, о әріптері сөздің барлық
а, е , ы, і әріптері сөздің барлық
буынында жазылады
буынында жазылады
ә, ө, ұ, ү әріптері кінә, күмән,
ә, ө, ұ, ү әріптері кінә, күмән, куә,
куә, мазмұн, мақұл сөздерінде
мазмұн, мақұл сөздерінде соңғы
соңғы буындарда жазылады.
буындарда жазылады.
276
277

ый тіркесі тый, сый сөздерінде ый тіркесі тый, сый сөздері мен
жазылады, бұл сөздерге
туынды сөздерде де жазылады
қосымша жалғанғанда жалаң
(сыйлық, сыйымды, тыйылу).
и жазылады (силық, сиымды,
тиылу)
я, ю әріптерінен бұрын ы, і
я, ю әріптерінен бұрын ы, і
әріптері жазылмайды, тый, сый әріптері жазылмайды, тый, сый
сөздері тұйық рай тұлғасында
сөздері тұйық рай тұлғасында
тыю, сыю болып жазылады.
тыю, сыю болып жазылады.
Халық, ауыл, әріп, ауыз т.б.
Халық, ауыл, әріп, ауыз т.б.
сөздеріне тәуелдік жалғауы
сөздеріне тәуелдік жалғауы
жалғанғанда соңғы буында ы, і
жалғанғанда соңғы буында ы, і
әріптері жазылмайды.
әріптері жазылмайды.
Йы дыбысына біткен сөзге й
Йы дыбысына біткен сөзге й
жұрнағы жалғанғанда йи болып жұрнағы жалғанғанда йи болып
жазылады (байиды).
жазылады (байиды).

жүктеу/скачать 1,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: