Күдеринова Құралай Бимолдақызы Қазақ жазуының тарихы мен теориясы



Pdf көрінісі
бет27/28
Дата28.12.2016
өлшемі1,76 Mb.
#612
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   28

психологиялық үлкен бөгетті еңсеру қиынның қиыны.
Бір кездегі саясатпен бұрмаланған бұрынғыны қайта қаузап
қалыпқа   келтірейік   деген   күдікшілердің   уәжінен   гөрі
болашаққа қарай қадам басайық дейтін үмітшілдердің дәлелін
дұрыс көреміз.
Әлгіндей сөздердің жазылуын  басқа  «бейтаныс» кодқа  са-
лып жазсақ, реципиенттің қабылдауы басқаша болады: őperătϊr
(оператор),  űn¢bersijtet,  kilăster  (кластер) т.б. Сөйтіп, санадағы
стереотипті,   психологиялық   бөгетті   айналып   өтеміз.
Сондықтан жазудағы бет-бағдарымызды түзеудің жолы – латын
әліпбиіне көшу.
Н.Уәли «Латын графикасы негізіндегі қазақ әліпбиі:
тарихы, тағылымы және болашағы» (Алматы, 2007.)
жинағына жариялаған мақаласынан.
Тапсырма.   Төмендегі   мәтін   бойынша   жаңа   латын
графикасының қолайлы және қолайсыз жақтарына талдау
жасаңыз:
Elbası   Nursultan   Nazarbaevtıŋ   qarttar   künine   arnalğan
quttıqtaw sözi:
Qurmetti otandastar!
Sizderdi BUU Bas assambleyası qarttar küni dep jarıyalağan,
bügingi meyirim men izgilik merekesimen şın jürekten quttıqtaymın.
Aldıŋğı buwın ağa-apalarımızğa,eren eŋbek ülgisin körsetip ketken
ardagerlerimizge osı bir qayırımdılıq pen danalıq körinisi ispetti
jarqın   merekeleriŋiz   quttı   bolsın   deymiz.   Sizder   keyingi   urpaqtı
izgilik   pen   meyirbandılıqqa,   otanımızğa   adal   qızmet
etuge,aynaladağı   adamdardıŋ   ömirge,   qoğamğa   degen   oŋ
közqarasın   qalıptastıruwğa   üyretip   kelesizder.  Egemen   elimizdiŋ
jarqın   bolaşağına   senimmen   qarawdı,   jaqsı   künderdi   eseli
eŋbegimizben jaqındatuwdı biz sizderden üyrenip kelemiz.
Bügin  biz  qarttarımızğa  qurmet   körsetip,   quttıqtawmen   birge,
ardagerlerimizge   jan-jaqtı   qoldaw   men   ıstıq   ıqılasqa   tolı   alğıs
sezimin bildiremiz, yağny olar özderine degen şınayı qamqorlıqtı
sezinüwi qajet. Qazaq halqınıŋ ulttıq mentaliytetiniŋ jarqın belgisi
qaşanda   ülkenge-   qurmet,   kişige   -   izet   körsetüw   desek,   bul   iygi
dästür layım jalğasın taba bersin.
Жаңа   әліпбиге   қатысты   төмендегі   сауалнама
сұрақтарына жауап беріңіз:
1. Қазақ тілін латын графикасына көшіруді қолдайсыз
ба?
А) қолдаймын Ә)
қолдамаймын
Б) өз пікірім бар ___________________________
2. Латын әліпбиіне қай жылы көшкен дұрыс деп ойлай-
сыз?
А) 2014 жылдан бастап Ә) 12 
жылдан кейін 2025 жылы Б) 20
жылдан кейін
В) өз пікірім бар _______________________________
312
313

3. Латын әліпбиіне көшу процесі қандай болғанын 
қалайсыз?
А) латын әліпбиімен қатар кирилл әліпбиі 5 жыл қатар 
жүруі тиіс
Ә) оқу ісі де, БАҚ –та жаппай латын әліпбиіне түгел көшуі 
керек
Б) БАҚ латынға түгел көшу керек, оқу ісінде латын және 
кирилл әліпбилері 2 жыл қатар жүруі тиіс
В) өз пікірім бар____________________________________
4. Жаңа әлібиде Ққ әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс деп 
ойлайсыз?
А) Qq (qazaq)
Ә) Íí (íazaí) Б)
 ( aza )
Ӄӄ ӄ
ӄ
В) Кһ (кһazaкһ)
Д) өз пікірім бар___________________________________
5. Жаңа әлібиде ң әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс деп 
ой-лайсыз?
А) ŋ (теŋge)
Ә) ň (теňge)
Б) ň (теňge)
В) ng (теngge)
Д) өз пікірім бар_____________________________________
_
6. Жаңа әлібиде Ыы әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс деп 
ойлайсыз?
А)   ȊȊ
(ȊdȊs) Ә)
Îî (Îdîs) Б)
Іi (Іdis)
В) Yy (Ydys)
Д) өз пікірім бар___________________________________
7. Жаңа әлібиде Әә әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс деп 
ойлайсыз?
А) Әә (Әlem)
Ә)
 
ȊȊ
(Дlem)   Б)
ȊȊ (Ȋlem)
В) Ââ (Âlem) Д)
Ае ae (Жlem)
Е) өз пікірім бар__________________________________
8. Жаңа әлібиде Өө әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс деп 
ойлайсыз?
А) Өө (Өrnek)
Ә) Цц (Цrnek)
Б) Ôô (Ôrnek)
В) Ŏŏ (Ŏrnek)
Д) Ое oe (Оеrnek)
Е) өз пікірім бар____________________________________
9. Дауыссыз Уу дыбысын қалай таңбалар едіңіз?
А) Ww (tawэq)
Ә) Uu (tauэq) 
Б) Űű (taűэq)
B) өз пікірім бар_____________________________________
10. Жаңа әлібиде  Шш  әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс
деп ойлайсыз?
А) Şş (Şana) 
Ә)Љљ (Љana)
Б) Sh(Shana)
В) өз пікірім бар____________________________________
11. Жаңа әлібиде Жж әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс 
деп ойлайсыз?
А) Ћћ (Ћol)
Ә)  
Ȥȥ
( ol)   Б)   Jj
Ȥ
(Jol)
В) Zh zh (Zhol)
D өз пікірім бар______________________________________
12. Жаңа әлібиде й әрпі қалай таңбаланғаны дұрыс деп 
ойлайсыз?
А)   j   (baj)
Ә)   і   (bai)
D) у (baу)

314
315

13. Орыс сөздеріндегі Ии дыбысын қалай таңбалар 
едіңіз?
А) Іі (Institut) 
Ә) Îî (Înstîtut) Б)
Уу (Уnstуtut)
14. Cу, тау сөздерін латын әліпбиінде қалай жазар едіңіз?
A) su, tau 
Ә) suw, taw
Б) өз пікірім бар___________________________
15. Жи, Жай сөздерін латын әліпбиінде қалай жазар 
едіңіз?
A) ћi, ћai
Ә) ћij, ћaj
Б) jiy, jay
16. Қиын, суық сөздерін латын әліпбиінде қалай жазар 
едіңіз?
A) qiэn, suэq Ә)
qijэn, suwэq Б) 
qiyэn, suwэq
17. Аю, ою сөздерін латын әліпбиінде қалай жазар едіңіз?
A) aju,oju
Ә)   ajuw,  ojuw
Б) ayuw, oyuw
18. Қоян, қияр, қиян, сөздерін латын әліпбиінде қалай жа-
зар едіңіз?
A) qэjar, qэjan 
Ә) qiar, qian Б) 
qэyar, qэyan
19. Латын әліпбиіне көшіруде кірме, термин сөздерді 
қазақша игеріп жазу керек пе?
А) ия, кірме, термин сөздерді түгел қазақша игеріп жазу ке-
рек
Ә) кірме жалпыхалықтық сөздерді игеріп жазып, термин 
сөздерді өзгертпей өз нұсқасында жазу керек
Б) кірме, термин сөздерді игермей, түпнұсқасында жазу ке-
рек
В) өз пікірім бар____________________________________
Төмендегі термин сөздердің жаңа орфограммаларына си-
паттама жасаңыз:
янтарь – yantar
эмаль – emal
экстремал – ekstremal / ekstremäl 
экспериментал – eksperimental / eksperymentäl
экзистенциалды – ekzistensialdý / 
ekzystensyeldі циркуль – sirkul/ syrkul
цоколь – sokol
роял – royal
рыцарь – rýsar
слесарь – slesar/slesär 
спектакль – spektakl/spektäkl
стильдік – stildik/ styldik 
спираль – spiral/spyräl 
табель – tabel/tдbel
туннель – tunel
тушь – tuю
вертикал – vertykal, vertiykдl
вестибюл – vestіbul, vestiybul
гавань – gдvдn 
галтель – gдltel
горизонтал – gorіzontal, 
goriyzontal госпиталь – gospіtal, 
gospiytal
джоуль (өлш. бiрл.) – djowl
диагонал – dіagonal, diyagonal
дифференциал – dіfferensyal
гриль – grіl, griyl 
дизель – diyzel, dyzel
дирижабль-dіrіjдbl, diyriyjдbil
женьшень – jenюen
карамель – kдramel, karamel 
кафель – kдfel, kafel
кегль – kegl
кинофестиваль – kіnofestіval, kynofestyvдl
316
317

ТАҚЫРЫП БОЙЫНША ҰСЫНЫЛАТЫН
ӘДЕБИЕТТЕР МЕН ДЕРЕККӨЗДЕР ТІЗІМІ
Жазу теориясы, жазба тіл, әліпби, емле ұғымдары бойынша:
Уәлиев Н. Қазақ графикасы мен орфографиясының фонологиялық
негiздерi: фил. ғыл. канд. ... қолж. Алматы, 1993.–162 б.
Уәлиев Н., Алдашева А. Қазақ орфографиясындағы қиындықтар.
Алматы: Ғылым, 1988. – 113 б.
Сыздық Р. Қазақ тілінің анықтағышы. А., 2001. 
Жүнісбек Ә. Қазақ фонетикасы. А., 2009.
Базарбаева З. Қазақ тілі: интонология, фонология. А., 2008. 
Джусупов М. Сингармонический звуковой строй в сопоставлении
с несингармоническим. Автореф. дисс. докт.фил.наук. Алматы, 1992-
37 с. 9 Соссюр Фердинанд де. Труды по языкознанию. М.:Прогресс,
1977-693 с.
Бодуэн   де   Куртенэ   И.А.   Избранные   труды   по   общему
языкознанию. I, II М., 1963.-388 c.
Щерба Л.В. Избранные работы по русскому языку. М., 1957.- 189
с.
Маслов Ю.С. Введение в языкознание, М.,1987.- 272 с. Трубецкой 
Н.С. Основы фонологии. М.: Иност. Лит., 1960.–372 с. Лурия А.Р. 
Письмо и речь. Нейролингвистическая исследования.
М.,  2002. – 342 с.
Щерба Л.В. Теория русского письма. Л.: Наука, 1983. –134 с. 
Щерба Л.В. Языковая система и речевая деятельность. Л., 1974
– 426 с.
Кузьмина С.М. Теория русской орфографии. М.: Наука, 1981. – 264
с.
Зиндер Л.В. Очерк общей теории письма. Л.: Наука, 1987. –111 с.
Жак Деррида. О грамматологии. М., 2000-511с.
Амирова Т.А. Функциональная взаимосвязь письменного и звуко-
вого языка. М, 1985.–283 с.
Амирова Т.А. Общелингвистические основания графемики: авто-
реф. ... докт.фил.наук., 1981.-47 c.
Вахек Й. К проблеме письменного языка // Пражский лингвисти-
ческий кружок. М.:Прогресс, 1967. –557 c.
Амирова Т.А. К истории и теории графемики. М.:Наука, 1977.–190
с.
Амиров Р. Особенности синтаксиса казахской разговорной речи.
318
Алма-Ата, 1972. –180 с.
Баданбекқызы З. Қазақ тіліндегі фонемалардың дыбыс қорлары: 
фил. ғыл. канд. ... автореф. Алматы, 2001.–103 б.
Күдеринова Қ. Қазақ жазуының териялық негіздері. А., 2010.-
377б.
Күдеринова Қ. Бiрге, бөлек жазылатын сөздердiң орфограммасы және 
оларды кодификациялаудың негiздерi: фил. ғыл. канд. ... автореф.
Алматы, 2000.–146 б.;
Қазақ тілінің орфоэпиялық анықтағышы А., 2004.
Жазу тарихы бойынша:
Истрин В.А. Развитие письма. М.: АН СССР, 1961. -394 с.
Дирингер Д. Алфавит. М.: Изд. инс. лит., 1963. -655 с. 
Гельб И.Е. Опыт изучения письма. М., 1982.- 185 с.
Истрин В.А. Возникновение и развитие письма М.:Наука, 1965.-
596 c.
Фридрих И. История письма. М.: Наука, 1979. – 463 
с. Лоукотка Ч. Развитие письма. М, 1950.–319 c.
Көне түркі жазуы бойынша:
Аманжолов А. Көне түркі жазуы // Қазақ тілі энциклопедиясы.
Алматы, 1998.–509 б.
Айдаров  Ғ.  Көне  түркі  жазба  ескерткіштерінің  тілі.  Алматы,
Мектеп,1986.-180 б.
Айдаров Г. Язык памятника Кюль-тегину. Алматы: Ғылым, 1993.-
280 с.
Сағындықұлы Б. Қазақ тілі лексикасы дамуының этимологиялық 
негіздері. Алмат: Санат, 1994.-168 б.
Аманжолов А. Графика таласских, енисейских и орхонских надпи-
сей // Қазақ тілі мен әдебиеті. 1973, 3-шығуы.
Щербак А.М. Сравнительная фонетика тюркских языков. Л.: 
Наука, 1970.–204 с.
Малов С.Е. Памятники древнетюркской письменности. М-Л, 
1951.-451 с.
Томанов М. Түркі тілдерінің салыстырмалы фонетикасы. Алматы: 
Қазақ университеті, 1992.–192 б.
Сартқожаұлы Қ. Байырғы түрік жазуы: алфавит жүйесі және 
фоно-логиясы. Ф.ғ.д.дәр. алу жаз. дисс. Алматы, 2008.
319

Кобешавидзе И.Н. К характеристике графики и фонемного соста-
ва языка орхоно-енисейских надписей // Советская тюркология. 1972,
№2.
Фридрих И. Дешифровка забытых письменностей и языков, М.,
2003.-208 с. Тайны древних письмен. Проблемы дешифровки. М.,
Прогресс, 1976.-590 с.
Левин Г. Орфографические особенности текстов рунических па-
мятников   древнетюркской   письменности   //   Түркология.   Түркістан.
2005. №1.
Гузев В.Г. К вопросу о слоговом характере тюркского рунического
письма // Вопросы языкознания. 1994. №5.
Қайдар   Ә.   Көне   түркі   жазба   ескерткіштері   кімге   ортақ,   кімге
тән? // Көне түркі өркениеті: жазба ескерткіштері. Алматы, 2001.-128
б.
Макаев Э.А.Язык древнейших рунических надписей. М., 2002. –
156 с
Күдеринова Қ. Қазақ жазуының теориялық негіздері. Алматы, 2010.
– 269б.
Араб графикасына негізделген қазақ жазуы бойынша:
Сыздыкова Р. Язык Жами ат-тауарих Жалаири. Алматы, 1989.-248
с.
Әбілқасымов Б. Алғашқы қазақ газеттерінің тілі. Алматы: Ғылым,
1971. –272 б.
Әбілқасымов Б. Қазақ баспасөзі мен әдеби тілі тарихы бойынша
зерттеулер. А., 2011.
Мамырбекова Г. Қазақ тілі дауыстылар жүйесінің XVIII-ХІХ ғ. араб
жазулы ескерткіштерде таңбалану ерекшеліктері // Тілтаным. 2001.
№3.
Әліппе айтысы. Қарағанды, 1990. –106 б.
Мамырбекова Г. XVIII-XIX ғғ. араб жазулы қазақ жазбаларының
графикалық-орфографиялық ерекшеліктері: фил. ғыл. канд. ... авто-
реф. Алматы, 2006.–130 б.
Күдеринова Қ. Қазақ жазуының теориялық негіздері. Алматы, 2010.
– 269б.
19 ғ. кирил әліпбиін қолдану тәжірибесі бойынша:
Григорьев  А.А.   О  передаче   звуков   киргизского языка   буквами   рус-
ской азбуки // Қазақ тілі туралы революциядан бұрынғы зерттеулер.
320
Алматы, 1993, 232 б.
Ильминский Н.И.Материалы к изучению киргизских наречий.
Казань, 1861. –199 с.
Әбілқасымов Б. Қазақ жазбасында орыс графикасының қолданылу
тарихынан // Известия АН Каз ССР. Сер. фил. 1977. №4.
Алтынсарин И. Киргизская хрестоматия. Изд. 2. Оренбург, 1906-
160 с.
Малбақов М. Қазақ сөздіктері. Алматы: Ана тілі, 1995.–112 б. 
Күдеринова Қ. Қазақ жазуының теориялық негіздері. Алматы, 2010.
– 269б.
А.Байтұрсынұлының төте жазуы бойынша:
Уәлиев Н. Қазақ әліпбиі мен орфографиясының фонологиялық не-
гіздері Алматы, 1993. дисс. қолжазб.
Досмұхамедұлы Х. Қазақ қырғыз тілініндегі сингармонизм заңы.
Таңдамалы. Алматы:Ана тілі, 1998.-384 б.
Яковлев   Н.Ф.   Математическая   формула   построения   алфавита   //
Реформатский А.А. Из истории отечественной фонологии, М.:Наука,
1970. – 575 с.
Байтұрсынұлы А. Тіл тағылымы. Алматы: Ана тілі, 1992. –414 б. 
Джусупов М. Фонемография А.Байтурсынова и фонология сингор-
манизма, Ташкент, 1995.–176 с.
Байтұрсынұлы   А.   Жазу   мәселесі   //   Қазақ   тілі   туралы
революциядан бұрынғы зерттеулер. Алматы: Ғылым, 1993. –232 б.
Байтұрсынұлы А. Қазақша сөз жазушылар диққатына сөз жазушыға //
Қазақ тілі туралы революциядан бұрынғы зерттеулер. Алматы:
Ғылым, 1993. –232 б.
Мусин   Ғ.   Жазу   мәселесі   //   Қазақ   тілі   туралы   революциядан
бұрынғы зерттеулер. Алматы: Ғылым, 1993 –232 б.
Сералин   М.   Емле   мәселесі   //   Қазақ   тілі   туралы   революциядан
бұрынғы зерттеулер. Алматы: Ғылым, 1993. –232 б.
Жияшев   Ш.   Бірге   қозғалайық   мәселесі   //   Қазақ   тілі   туралы
револю-циядан бұрынғы зерттеулер. Алматы: Ғылым, 1993. –232 б.
Сұлтанғазин Д. Қазақ сөзін қалайша жазу турасы // Қазақ тілі ту-
ралы революциядан бұрынғы зерттеулер. Алматы: Ғылым, 1993. –232
б.
Қазақ білімпаздарының тұңғыш сійезі. Алматы. 2005.–144 б. 
Мектептегі А. Қазақ жазуының қасиеті мен қасіреті // Қазақ елі.
1995.20.10.
321

Жұбаева   О.   Қ.Кемеңгерұлының   тілтанымдық   мұрасы   мен
лингвистикалық   тұжырымдамалары:   фил.ғыл.канд.дисс.   Алматы,
2002-171 б.
Сухотин А.М., Юдахин К.К. О сокращении некоторых букв в ряде
тюркских алфавитов // Из историй отечественной фонологии. М.:
Наука, 1970-575 с.
Новая казак-киргизская (Байтурсыновская) орфография. Спорные
вопросы Киргизской графики и орфографии. Проф. Е.Д.Поливанов.
Санкт-Петербург, 1924.- 8 с.
Байтұрсынұлы А. Емле туралы // ҚР БжҒМ ҒА Хабарлары. 2000,
№3.
Күдеринова Қ. Қазақ жазуының теориялық негіздері. Алматы, 2010.
– 269б.
1929ж. латын графикасына негізделген қазақ жазуы бойынша:
Әміржанова Н. Қазақстандағы латын жазуының тарихи тағылымы
Алматы, 2012ж.
Күдеринова Қ. Қазақ жазуының теориялық негіздері. Алматы, 2010.
– 269б.
1929   ж.   2-4/VI   емле-ғылыми   конференцияның   стенографиялық
есебі. Қызылорда, 1930. – 134 б.
Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. Алматы: Ғылым, 1999.
– 581 б.
Резолюция   І   тюркологического   съезда   о   новом   латинированном
ал-фавите   //   Культурное   строительство   в   Казахстане   (1918-1933),
Алматы, 1965.- 564 с.
І Всесоюзный тюркологический съезд 26/ІІ-5/ІІІ-1926. Баку, 1926.
–426 с.
Из резолюции общего собрания студентов-казахстанцев г. Москвы
по докладу о латинизации казахского алфавита // Культурное строи-
тельство в Казахстане. Алма-Ата, 1965-564 с.
Поливанов Е.Д. Проекты латинизации турецких письменностей
СССР.   К   тюркологическому   съезду   ІІ-1926,   Ташкент,   1926-16   с.
Стенографический отчет третьего пленума всесоюзного централь-
ного комитета нового тюркского алфавита заседавшего в Казани, от
18-23/ХІІ-1928. Казань, 1928.–227 с.
Стенографический   отчет   научно-орфографической   комиссии   со-
званной 2-4.06. 1929 г. научно-методическим советом НКП и ЦКИКА.
Кзылорда, 1930.–482с.
322
Стенографический отчет ІV пленума ВЦКН алфавита пр. в Алматы,
ВЦКНА, 1931.– 261 с.
Аманжолұлы С. Жаңа әліппенің кейбір дыбыстарын өзгерту, емле 
мен терминді дұрыстау туралы // Социалистік Қазақстан. 23.08. 1933.
Жиенбайұлы С. Әліппе мен емленің кейбір мәселелері туралы// 
Социалистік Қазақстан. 6.04. 1935.
Әліппе мен емледегі жаңалықтар жобасы// Социалистік Қазақстан.
14.06.1934.
Академик Н.Сауранбаевтың еңбектері. І том. Алматы, 2000.-400 б. 
Қазақ тілі әліппесінің жаңа емлесінің ережелері // Лениншіл жас
10. 07. 1939.
Хасанова С. Көне түркі және араб-латын жазбалары. Алматы, Респ.
басп., 1994– 288 б.
Кирил графикасына негізделген қазақ жазуы бойынша:
Уәлиев Н. Қазақ әліпбиі мен орфографиясының фонологиялық не-
гіздері Алматы, 1993. дисс. қолжазб.
Күдеринова Қ. Қазақ жазуының теориялық негіздері. Алматы, 2010.
– 269б.
Аманжолов   С.   Орыс   графикасына   негізделген   қазақтың   жаңа
алфа-виті мен орфографиясы. Алматы, 1940.–30 б.
Балақаев   М.   Жаңа   әліппе   мен   емле   проектісі   туралы   //
Социалистік Қазақстан. 24. 08. 1939.
Ысқақов   А.   Жаңа   әліппе   проект   жайындағы   кейбір   пікірлер
жөнінде // Социалистік Қазақстан 3. 08. 1940.
Балақаев   М.   Орфографияға   енетін   өзгерістер   //   Социалистік
Қазақстан 5. 10. 1940.
Балақаев   М.   Біріккен   сөздердің   емлесі   туралы   //   Социалистік
Қазақстан 5. 01. 1940.
Кеңесбаев С. Қазақ тілінің орыс графикасына негізделген жаңа ал-
фавиті мен орфографиясы туралы // Лениншіл жас 31.12. 1940.
Балақаев   М.   й,   й,   я,   ю   әріптерінің   қолданылуы   //   Социалистік
Қазағыстан. 16. 01. 1941.
Қазақ   тілінің   орфографиялық   сөздігі.   Алматы,   1941.-123   б.
(Құрастырушылар:   Аманжолов   С.,   Баишев   С.,   Бұзырбаев   Ғ.,
Кеңесбаев С., Сауранбаев Н.)
Балақаев М. Емледегі кейбір кемшіліктер туралы // Социалистік
Қазақстан. 8. 08. 1945.
Балакаев М. Вопросы казахской графики и орфографии // Вестник
323

АН КазССР. №12. 1951.
13. Қазіргі қазақ орфографиясы негізгі принципі.
Баскаков Н. А. Дискуссия в Казахстане о литературном языке, гра-
14. Жазу тілдің жазба жүйесі ме, әлде жазба формасы ма;
фике и орфографии // Вопросы языкознания. М., 1952. №4.
15.Жазба тілмен ауызша тілдің өзіне тән ерекшеліктері.
Аманжолов  С.  Қазақ  алфавиті  мен  орфографиясының  кейбір
17. Жазба тілмен ауызша тілдің өзара кодталу сатылары.
мәселелері жөнінде // / Социалистік Қазақстан 30. 03. 1957.
18. Үндесім заңы мен жазу теориясының қатысы.
Барманқұлов К. ы, і емлесі жайында // Қазақстан мұғалімі. 9. 05.
19. Жазудың жалпы даму тарихына шолу.
1953.
20.
Орыс графикасына негізделген қазақ әліпбиінің жобалары
Орфография ережелері туралы // Қазақстан мұғалімі. 4. 04. 1953
(ХІХғ.).
.
21. Төте жазудың графика-орфографиялық ерекшеліктері.
Аманжолов С. Қазақ тілінің кейбір мәселелері // Социалистік
22. Қазақ жазба тілі мен ауызша тілінің айырмашылықтары.
Қазақстан. 13.12.1949.; Жолаев Н. Қазақ тілінің емлесін жақсарту
23.
1929-1940жж.  Латын  графикасымен  жазылған  мәтіндердің
жөнінде кейбір пікірлер // Социалистік Қазақстан. 10. 01. 1950.
орфографиялық ерекшеліктері.
Қазақ алфавиті э әрпінің таңбасын өзгерту туралы // Социалистік
24. Жазу мен ойлаудың арақатынасы.
Қазақстан. 24. 07. 1951.
25. Қазіргі қазақ әліпбиінің құрамы. Әріп аттары. Әріп реті. Қазақ
Балақаев  М.  Орфографияға  енетін  өзгерістер  //  Соц.Қаз.
тіліне тән дыбыстарды таңбалайтын әріптердің тұрпаты мен орнала-
05.10.1940.
су реті. Бір фонемаға бір әріп сәйкесетін таңбалар, екі дыбыс тіркес-
Балақаев М. Вопросы казахской графики и орфографии // Вестник
ін беретін әріптер, үш дыбыс тіркесін беретін әріптер, кірме сөздерді
АН КазССР. №2. 1951.
таңбалау үшін алынған әріптер, дәстүрлі жазу үшін алынған әріптер.
26. Қазақ ауызша тілінің негізгі дыбыстық заңы. Тіл үндестігі. Ерін
ҚОРЫТЫНДЫ БІЛІМДІ ТЕКСЕРУГЕ
үндестігі. Тіл үндестігінің дауысты дыбыс әрпі арқылы берілуі. Тіл
үндестігінің дауыссыз дыбыс әрпі арқылы  берілуі. Тіл үндестігінің
АРНАЛҒАН СҰРАҚТАР
дәйекше арқылы берілуі. Артықшылықтары мен олқылықтары. Қазіргі
қазақ жазуындағы үндесімнің буын шегінде таңбалану уәждері.
1. Жазудың маңызы мен бүгінгі күн тұрғысынан қызметі.
27.
Қазақ тіл біліміндегі жазба тіл, тіл формасы, жазба дәстүр
2. Жазба тілмен тілдік жүйе арасындағы қатынас. Жазудың негізгі
ұғымдарының  сипаты.
категориялары.
28. Қазақ графикасын ауыстыру мәселесі: ұсыныстар, жоба.
3. Әліпби және әліпбидегі әріп пен фонема қатынасы.
29. Жаңа қазақ әліпбиінің жобалары.
4. Көне түркі жазуының әліпбиі, графикасы, орфографиялық ерек-
30.
Латын  графикасына  негізделген  жаңа  әліпбидің  негізгі
шеліктері, кейбір дыбыстардың таңбалану жүйесі.
жобасының тілдік және тілдік емес негіздері.
5. Араб графикасына негізделген қазақ жазуының ерекшеліктері,
жәдид және қадим жазуының өзара айырмашылықтары.
ТЕСТ СҰРАҚТАРЫ
6. Латын графикасына негізделген қазақ жазуының әліпбиі мен
емле ережесі.
1. Араб графикалы қазақ жазуының ХІХ ғасырдың
7. Орыс графикасына негізделген қазақ жазуының әліпбиі мен емле
ережесі.
аяғындағы жетілдірілген түрі қайсы?
8. А.Байтұрсынұлының емле ұстанымы, орфограммалау тәсілдері.
a) қадим
9. Қ.Жұбановтың әліпби, емле туралы тұжырымдамалары.
b) жадид
10. Қазақ емлесіндегі ерін үндестігінің таңбаланбау уәждері.
c) төте
11. Қазіргі қазақ графикасындағы әріп-фонема-дыбыс қатынасы.
d) болған жоқ
12. Қазақ орфографиясы негізгі ережелері
324
325


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   20   21   22   23   24   25   26   27   28




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет