Туыстық некенің тиімсіздігі

ВАЛЕОЛОГИЯ

Қант диабеті

Диабет  -   бул  қанда  қант  мөлшерінін  көбейіп  кетуінен  пайда  болатын  дерт.  Бул  аурумен  жас  та, 

кемел  жастағылар да,  кәрі  де  ауырады.  Әсіресе,  жасөспірім  кездегі  диабет ауруы  ете  қиын,  мундай 

жаста  диабетпен  ауырғандарға  арнаулы дәрі  (инсулин)  қолдану  усынылады.  Эйтсе де,  бул  ауру 40- 

тан  асқан,  тамақты  шектен  тыс  ішіл,  толыса  бастаған  адамдарға  тэн  болып  келеді.  Қант диабеті  -  

кемірсутек,  май,  ақуыздың  зат  алмасуының  созылмауы  бузылуы,  яғни  қанға  кеп  мелшерде  қант 

түйіршігінің бөлінуі болып  табылады.  Диабет -  инсулиннің асқазан  асты  безінен жеткілікті  мелшерде 

бөлінбеуі салдарынан басталады.  Инсулинсіз ағза қант туйіршігін өңдей алмайды.  Соның салдарынан 

қанның  қурамында  қант  мөлшері  көбейеді.

Диабеттің  алғашқы  кезеңдегі  белгілері:

* үнемі  сусап туруы:

*  кіші дәреттің  жиілеп,  кеп  болуы;

* үнемі  шаршауды сезіну;

*  қол-аяқтың  уйып  жансыздануы;

*  үнемі  қарын  аштығынан  арылмау.

Өршіп  бара  жатқан  диабет  белгілері:

* терінің қышуы;

*  көздің  көру  қабілетінің  айырылуы  (туман  көлегейлегендей);

*  жыныс  қынабының  жиі  инфекциямен  ауыруы;

*  аяққа  жазылмайтын  созылмалы  жара  шығуы;

*  естен тану  (қысылтаяң  жағдайларда).

Осы  аталған  белгілер басқа  ауруларға тән. Диабетпен  ауыратыныңызға  көзіңізді жеткізу үшін  кіші 

дәретіңіздің  қурамындағы  қанттың  көп-аздығын  тексеріңіз.

Ескерту:  СПИД-пен  ауыратын  адамның кіші дәретін дәмге үзілді-кесілді байқауға болмайды.  Кіші 

дәреттің  қанттылығын  арнайы  қағаз  жолақтар  (мысалы,  уристикс)  арқылы  тексеруге  болады.  Егер 

кіші  дәретке  салғанда  қағаз  жолақтары  түсін  өзгертсе:  онда  мунда  қанттың  болғаны.

Диабет  белгілері  балаларда,  жасөспірімдерде  біліне  бастағанынан-ақ  міндетті  түрде  тәжірибелі 

дәрігер  маманға  көрсетіңіз.  40  жастан  кейін  диабетті  дәрі-дәрмексіз-ақ.  тамақтануды  дурыс  жолға 

қою  арқылы  емдеуге  болады.  Диабетпен  ауыратындар  диетаны  емір  бойы  сақтауы  керек,  бул 

жағдайда  дурыс диета  сақтаудың  мәні  зор.

Диабетпен ауыратындардың диетасы

Диабетпен  ауыратын толық адамдар алдымен  артық салмақтан арылуы  керек. Диабетшілер қант, 

кәмпит  жэне  басқа  да  тәтті  тағамдарды  ішпеулері  қажет.  Олардың  ірі  үнтақты  уннан  пісірілген  нан, 

сондай-ақ  крахмал  қоспалбі  асбуршақ,  күріш,  картоп  және  басқа  да  қурамында  протеин  белогі  бар 

TafaMflapMeH  тамақтанғаны  жен  болады.  Диабет  ауруымен  зардап  шегетін  ересек  адамдардың 

алмурт тектес тікенекті  кактустің  сөлін  ішкені дурыс.  Бул үшін  кактусты  усақтап турап,  езіп,  сөлін 

сыгып алып  күнігетамақ  алдында  3 рет  1,5 кеседен қабылдау  керек.  Tie  қызылетін  таңдай қуысын 

инфекциядан  сақтау  үшін тісті тамақтан  соң  жуып тазалаған  дурыс болады.  Аяқты таза  устау  қажет, 

жаралап  алмау  үшін  ыңғайлы  аяқкиім  киген  жөн.  Аяқ  қан  тамырлары 

қызметін  жақсартып,  қан 

айналасын  ретке  келтіру үшін  (аяқта  қара дақтар болып  немесе  уйыған жағдайда) дем  алған  кезде 

аяқты жоғары  көтеріп  қойып жату керек.  Ақ қан тамырлары  кеңейгенде де,  осы  кеңеске  ден  қойған 

дурыс.

А.Т. АМУРКАЗИНОВА,  Б.М. ИМАНКАЛИЕВА, 

С.К. ЕЛГОНДИЕВА, Н.С. АБДРАЗАКОВА, М.Ш. МАМЫРОВА, 

Ж.Т. ТОИГАНБАЕВА, М.К. АСУБАЕВА 

№11  қалалық емхана,  Алматы  қаласы

“Валеология.  Д енсаулы қж әне өмірлік дағдылар”

33

ВАЛЕОЛОГИЯ

“Тәні саудың - 

жаны сау”

Шылымқорлық  ауру  ма  немесе  эдет  ne?

Соңғы  кезде  сөз болып  жүргендей,  темекі  тарту 

жалғыз шылым шегушінің денсаулығына емес, оның 

айналасы ндағы  адам дарды ң  да  денсаулы ғы на 

зиянын  тигізеді.  Шылымды  әркім  өз  қалауынша 

шегеді  жэне  шылым  шегу  құмарлығы  да  әртүрлі. 

Мүны ғалымдар былайша түсіндіреді: шылым шегуді 

әдетке  айналдырған  және  темекіге  тәуелділік.  Сол 

себептен,  барлығы  бірден  шылымды  тастап  кете 

алмайды.  Осы екі шылым шегуші ( біріншісі:  шылым 

шегуді  әдетке  айналды рған,  екінш ісі:  тем екіге 

тәуелділік қалыптасқан)  айналасындағыларға және 

өзіне  қандай  зиян  келтіреді,  сондай-ақ  шылымды 

қалай  тастап  кетеді?  Бірінш ісі  ауыртпалықсыз, 

саналы  түрде  ешқандай  медициналық  жордемнің 

қажетінсіз  шылымды  қояды,  бір  кездері  шылым 

шеккенінін  үмытып  та  кете  алады.

Ал, екінші жағдайда адам темекісіз өмірдің қалай 

болары н  е л е с те те   а л м а й д ы .  Ж ү й е л і  әдетке 

айналдырған  адамдар  екені  байқалады.  Қалған  93- 

95%  

ш ылым 

ш е гуш іл е р  

ө зд ігін е н  

тастай 

алмайтындар.  Осы  айтылған  темекіге  тәуелділік 

қалыптасқандардың  қайсыбірі  бір  рет  шылымды 

тастағаи  болса  немесе  бірнеше  ай,  одан  да  артық 

жыл  қойған  болса,  бәрібір  шылым  шегуді  қайта 

бастаған  болар  еді.  Неге?  Себебі  мүндай  шылым 

шегуші  адамдарда  темекі  зат  алмасу  процесінде 

жэне  бас  миының  реттеУ  механизміне,  сондай-ақ, 

басқа  да  жүйе  мен  жүйкелерге  терең  із  қалдырған. 

Ғылыми  зерттеулердің  көрсеткеніндей,  темекіге 

тә уе л д іл ік  дам уы нда  шешуші  орынды  никотин 

алады.  Шылымды  бір  тартқанда  алуан  қүрамды 

никотин,  басқаша  айтқанда  0,5 тен  0,15  мл  никотин 

қанға  түседі.  Сонан  6-7  секундтан  соң,  бас  миына 

келеді  және  мүнда жүріп жатқан  процеске белсенді 

түрде  а р а л а с у ы ,  ә с ір е с е   ге со ста зд ы   реттеу 

процесінде.  Нәтижесінде  шылым  шегу  әсерінен 

д е н е д е гі  горм о н а л ьд ы   және  не йрогум орал д ы  

козғалыс  ауытқып  шылымға  деген  патологиялық 

доминанттылық басымдылық қалыптасады. Мүндай 

басы мды лықты ң  қүрылысы  күрделі,  эр  шылым 

шегуінде  өзінің  өзгешелігі  болады  және  айналып 

кел генд е  бір  ұ қс а с ты қт а р ы   болады .  Т ем екіге 

т ә у е л д іл ікт ің  

б ір н е ш е  

кл и н и ка л ы қ 

тү р ін ің  

айырмашылығы  бар.  Кейбірінде  бірінші  орында 

вегетативті  тамы рдың  бұзылуы,  ал  басқасында 

невротикалық,  ал  үшіншісінде  алғашқы  жэне  одан 

ке й ін гіс ін д е   болуы   м үм кін ,  яғни  в е ге та ти в ті

тамырдың  өзгеруі  және  невротикалықта  болуы 

мүмкін.

Не себепті темекіге доминанттылық қалыптасқан 

адамдарда шылым шегуді өз күшімен тастауы қиын? 

Себебі,  барлық шылым шегуді тастаушының бірінші 

орындағы  жауы  шылым  шегушінің  жеке  басының 

с и га р е тке   деген  құм арлы ғы   үм ы ты лм астай  із 

қа л д ы рған  тү т ін н ің   и ісі,  осы л ард ы ң  барлы ғы 

жиналы п,  шылымға  деген  сезім ін  одан  сайын 

ү л ға й та д ы .  Егер  осы ндай  ойларм ен  қатар 

вегетативті  тамырдың  өзгеруі,  тітіркену,  кекшілдік, 

ж ұм ы сқа  

деген 

құл ы қсы зд ы қ, 

р е н ж ігіш тік, 

ауыртпалық  сияқты  сезімдермен  толықса,  ондай 

адам  күш ін  тез  арада  ж о ғалтады .  Тем екіге 

тәуелділерді  әлсіз,  ерікті дегендермен  келіспейміз. 

М үндай  ауруға  б е р іл ге н д е р д ің   көпш іл ігі  жеке 

ал ы сад ы ,  м е д иц ина л ы қ  кө м е кке   ж үгін б е йд і. 

Негізінен  алғанда,  медицина ауруға дертінен  айығу 

жолындағы  күресте  кең  аумақты  қолдау  көрсете 

алады.  Дәрі-дәрмектер,  инелі-рефлексотералия, 

эл ектро-стим ул яция,  міне  осындай  дәрігердің 

толық  болмаса  да,  көңіл  татырлық  әрекетінің 

арқасында,  адамдарға шылымға деген  қумарлығын 

тоқтатуға  көмек  көрсетеді.  Өкінішке  орай,  шылым 

шегушілердің  барлығы  бұл  жөнінде  біле  бермейді. 

Кейбір шылым шегушілер өздігінше дәріханалардан 

никотинге  қарсы  дәрі-дәрм ектер  сатып  алады, 

мысалға,  гаминбазин,  бүл  дәріні  белсенді  түрде 

қабылдай  бастайды,  қанша  көбірек  қабылдаса 

сондай  оның  әсері  жоғалады.

О сы ндай  нәтиж есіз  үм ты лы стан  соң,  олар 

шылым  та ртуы н  ж а л ға сты р а   б еред і.  Ал,  бүл 

ж а ғд а й д а   гам инб азин  кін ә л і  ем ес.  Бүл  ретте 

шылым шегуші өзін-өзі емдеумен айналысқаны үшін 

кін ә л і. 

Тек  д ә р іге р   те м е кіге   тә у е л д іл іктің  

клиникалы к  түрін  ажыратып,  науқастың  сезіну 

қа б іл е тін ,  ем д еу  ә д іс т е р ін ің   нә тиж есін  және 

қарама-қайшылығының  басқа  жолдарын,  әдістерін 

табу  жөнінде  жүмыс  жасайды.  Емді  бастағанда 

әсіресе,  алғаш қы  күндері  қиын  тиеді,  мүндай 

жағдайда  мазасызданбау  керек.  Оның  біртіндеп 

ш ылымға  деген  құм арлы ғы   б әсең д ейд і,  тіпті, 

өздігінен  шылымды  тастап  кететін  халге  жетеді.

Ардақ Сайлауқызы МОЛДАХАНОВА, 

жоғарғы  санатты дәрігер 

№11  қалалық  емханасы 

Алматы қаласы

34

№

3/2010

ВАЛЕОЛОГИЯ

Туберкулез -  

ете  жұқпалы ауру

Өкпе  туберкулезі  —   бұл  созылмалы  (үзаққа  созылатын),  жүқлалы  (тез  тарайтын)  ауру,  мұнымен 

кез  келген  адам  ауыруы  мүмкін.  Туберкулез  көбінесе  15-тен  35  жасқа  дейінгі  жастарда  болады, 

әсіресе  ол  СПИД-пен  ауырса  немесе  тоя  тамақ ішпесе,  не  туберкулезбен  ауыратын  адаммен  бірге 

түрса.  Туберкулезді  емдеп  жазуға  болады.  Соған  қарамастан,  одан  жылына  мыңдаған  адам  өліп 

жатады.  Алдын  алу  үшін  це.  емдеп  жазу  үшін  де,  ауруды  алғашқы  сатысынан  бастап  емдеу  керек. 

Сондықтан,  туберкулездің  белгілерін  біліп,  одан  сақтана  білу  қажет.

-  Туберкулездің анағұрлым кең тараған белгілері үдайы жөтел болады,  ертеңгісін  ұйқыдан түрған 

кезде  жөтел  қатты  қинайды;

-   Түстен  кейін  аздап  ыстық көтеріледі  және  түнде  терлеп  қалады;

-   Кеуде  немесе  белдің  жоғары  бөлігі  ауыруы  мүмкін;

-  Ауру  адам  біртіндеп  салмағын  жоғалтады  жене  әлсіздігі  күшейе түседі.

Аурудың келесі сатысы: жөтеледі,  қан түкіреді (әдетте аздап, бірақ қанның  көгі кететіні де болады). 

Тері  бозарып,  босап  қалады.  Терісі  қара  немесе  сарғыш  адамдардың  терісі,  әсіресе  беті  ақшыл 

тартады. Дауысы  қырылдап  шығады  (өте  қатерлі).

Жас  балаларда  жетел  кейіннен  басталады  Бірақ  мына  белгілерге  назар  аудару  керек:  үдайы 

салмағын жоғалту;  жиі  ыстығы  көтеріпу;  тері түсінің бозаруы;  мойында (лимфа бездері)  немесе іште 

бітеу  жара  (ісік)  пайда  болады.

Туберкулез  әдетте  өкпені  зақымдайды,  брақ  ол  дененің  кез  келген  жерінде  болуы  мүмкін.  Жас 

балаларда  ол  менингитке  ұласуы  мүмкін.  Тері  туберкулезі  де  болады.

Егер "туберкулезбен  ауырып қалған  шығармын”-  деп  сезіктенсеңіз,  жедел дәрігерге  керіну керек. 

Туберкулездің  алғашқы  белгісі  білінісімен  теріге,  қақырыққа  немесе  түкірікке  анализ  жасатып, 

рентгенге  түсу керек.  Кептеген елдерде туберкулезге  қарсы дәрілер тегін беріледі.  Ондай дәрілерді 

дәрігердің  берген  нүсқауын  қатаң  сақтай  отырып  қабылдау  өте  маңызды.  Туберкулезден  толық 

жазылу  үшін 6 айдан  1  жылға  дейін жэне одан  да  көп  уақыт керек.  Мүмкіндігінше  қүрамында  қуат 

беретін  витаминдер!  мен  протеині  мол  тағам  түрлерін  қабылдаған  дұрыс болады.

Аурудан  айығуда  демалыстың  да  үлкен  маңызы  бар.  Мүмкіндігінше  жұмыс  істемей,  қашан 

жазылғанша 

күресе  беру  керек.  Оңала  бастағаннан  кейін,  қатты  шаршамауға  және  тым  іштей 

ширықпауға  тырысқан  жөн. »уақытты  көбіне  демалыс  пен  үйқыға  белу  керек.  Дененің  басқа  жеріне 

түскен туберкулез де,  өкпе  туберкулезін  емдегендей  жолмен  емделеді.  Бүл  жерде  әңгіме  мойын 

безінде,  қарын  қуысында,  теріде  жэне  буындарда,  мысалы,  тізеде  болатын  туберкулез  туралы 

болып  отыр  Туберкулез  сәбидің  омыртқасына  түссе,  бала  сал  болып  қалмас үшін  оған  операция 

жасауга  тура  келеді.

Туберкулез  өте  жұқпалы  ауру!  Туберкулезбен  ауыратын  адамдармен  бірге  тұратын  әсіресе 

балалар бұл  ауруды  тез жұқтырады.

Егер  үйде  бір  адам  ауырса:  отбасы  мүшелерінің бәрі  туберкулинге  анализ тапсыруы  керек;

-  балаларға  туберкулезге  қарсы  егу жасату  керек;

-  отбасы  мүшелерінің  бәрі  әсіресе  балалар  жақсы  тамақтануы  керек;

-  ауру  адам  балалардан  белек,  жеке  бөлмеде  ұйықтап,  жеке  тамақтануы  керек;

-  ауру аузын  жауып  жетеліп,  түкірігін  еденге  түсірмеуі  керек;

Отбасы  мүшелерінің денсаулығын  жалпы  қадағалаған  дүрыс.  Жүғу  қаупі  жойылғанша,  ай  сайын 

барлық  отбасы  мүшелері  тексеріліп  отыруы  керек.

С.К. ЕЛГОНДИЕВА, 

№11  қалалық емхана 

Алматы  қаласы

“

Валеология. Д енсаулы қж әне өмірлік дагдылар ”

35

ВАЛЕОЛОГИЯ

Пиелонефрит

Пиелонефрит -  бүйректің жэне бүйрек түбегінің 

көбінесе  интерстициялық  талшығының  қабынуы. 

Бүл  -   бүйректің  ең  жиі  кездесетін  ауруы.

Этиология

Ішек таяқшасы  (60-80%  жағдайында),  сирегірек 

болса да стрептококк, стафилококк,  протен жетекші 

маңыз  атқарады ,  ж е келе ген  жағдайда  ауруды 

аралас  микрофлора  туғызады.  Несеп  жолдарының 

қабынып  ауруы  көбінесе  экссудаттық-катаралдық 

д и а те зб е н ,  ги п о тр о ф и я м е н ,  ас  қоры туы ны ң 

бұзылуымен ауыратын балаларда байқалады. Ауру 

үш  жолмен:  гем атогенд ік,  лим ф огендік,  несеп 

ж олы ны ң 

тө м е н гі 

б ө л ім д е р ін е н  

шығатын 

жолдармен  тууы  мүмкін.  Бүған  несеп  жолдарының 

тарылуы мен бүзылуы, иілуі,  қысылуы және несептің 

жүруін  бүзаты н  басқа  да  себептер  жәрдем ш і 

болады.

Пиелонефритке тән синдромдар -  лейкоцитурия, 

б а кте р иур и я 

ж ә не 

б үй р е к 

ө зе кш е л е р ін ің  

функционалдық  қабілетінің  нашарлауы.  Бірінші 

және  екінші  пиелонефрит  болып  бөлінеді.

Бірінші  пиелонеф рит  -   жалпылама  үғым. 

Б үйректің  зақымдану  себебі  беймәлім.  Екінші 

обструкциялық  пиелонефритке  және  туа  бітетін 

ту б ул о па тия  (б ү й р е к  ө зе кш е л е р ін ің  

туқы м 

қуал айты н 

за қы м д а н уы )  се б е п ш і 

болаты н 

пиелонефритке  бөлінеді.

Өту  сипаты  бойынша  жедел,  толқын  тәрізді 

латентті  пиелонефрит болып  бөлінеді.

Жедел  пиелонеф рит  кенеттен  басталуымен, 

қысылуымен,  несеп  шығуының  бүзылуымен  және 

несептің  өзгеруімен  сипатталады.  Несеп  кейде 

макроскопияның  езім ен-ақ  қою  керінеді,  белок 

саны  норма  шеңберінде  немесе  аздап  көбірек, 

несеп  тұнбасында  лейкоцидтер,  бактериялар  кеп 

болады,  бірлі-ж ары м   эритроцидтер  кездеседі. 

Несептің  тәуліктік  мелшерін  зерттеу  неғүрлым  көз 

жеткізеді.  Қаннан  лейкоцитоз  анықталады,  СОЭ 

кеп  болады.

Толқын  тә р ізд і  қайталанбалы   ауру  кезінде 

науқастың халі үзақ уақыт бойы қанағаттандырарлық 

болып  қалуы  мүмкін.  Тек  асқыну  кезінде  ғана  дене 

қызуы  көтеріліп,  халі  нашарлайды,  белі  ауырады. 

Несеп  түнбасынан  лейкоцидтер  едәуір  көбірек 

мелшерде табылады.  Қабыну процесінің  үдей түсуі 

нефрондар  функциясының  бүзылуы  мен  бүйрек 

кемістігіне  әкеп  соғады.

Латентті  ауру  жағдайы нда  пиелонеф риттің 

симптомы  азырақ  болып  өтеді,  көбінесе  бірқатар 

жы лдар  бойы  ан ы қтал м ай  қалады.  Ол  кейде

қайсы бір  жедел  ауру  жағдайы нда  кездейсоқ 

аны қталады . 

Адам 

м ін е зінд е  

әдетте 

шаршағандықты,  тәбет  болмауын,  аракідік  іштің 

ауруын, кейде субфебрилдік дене қызуын көрсететін 

белгілер  болады.

Н есепті 

зертте ге н д е  

көм ескі, 

түрақсы з 

лейкоцитурия  анықталады .  Н есебінің  анализі 

өзгерген  және  ішінің  ауруы  этиолгиясы  беймәлім 

себеппен  қайталана  беретін  балалардың  бәрі 

стационар  жағдайында  рентгеноурологиялық және 

ф у н кц и о н а л д ы қ-д и а гн о сти ка л ы қ  тексеруден 

өткізілуге  тиіс.  Несепті  Каковский-Аддис  (Ненстің 

тәуліктік  мөлшеріндегі  түнбаны зерттеу) бойынша, 

сондай-ақ  Нечипоренко  (1мл 

несептегі  түнбаны 

зерттеу)  бойынша  зерттеу диагнозды дұрыс  қоюға 

кө м е кте се д і.  Л ейкоцитурия  мен  бактериурия 

табылуының  диагнозды  растау  үшін  зор  маңызы 

бар.  Лейкоцитурияның  қалай  шыққанын  анықтау 

қажет,  оның  көбінесе  қыздардан  байқалатын 

вул ьво ва гин тке   байланы сты   болуы 

мүмкін. 

П иел о н е ф р иттің  диа гн о зы н  қою  үш ін 

несеп 

л е й ко ц и д те р ін ің  

м орф ол огиял ы қ 

қүрамын 

аны қтауды ң  маңызы 

бар.  П иелонеф ритке 

нейтрофилдік  гранулоциттердің  басым  болуы тән. 

Лейкоцитурияның  мүндай  типінің  қандағы  сілті 

фосфатазасының жоғары белсенділігімен  үштасуы. 

пиелонефриттің диагнозын  ерте  анықтайтын белгі 

болуы  мүмкін.  Бүйректің  рентгенограммасында 

үр ш ы қ-түб е кш е   ж үй е сін ің  

асим м етриялы қ 

ө зге р іс те р і  аны қталады .  К ө пш іл ік  жағдайда 

уродинамиканың  бұзылу  белгілері  аңғарылады.

Жедел  пиелонеф риттің  диагнозын  ертерек 

қоюдың  зор  маңызы  бар,  өйткені  90%  жағдайда 

аурудан  емдеп  шығудың  және  оның  созылмалы 

формаға  көшуінен сақтаудың сәті  түседі.

Емдеу.

Пиелонеф риттің  жедел  кезеңінде  аурудың 

негізгі  белгілері  (дене  қызуы  жоғары,  қүсу,  іштің 

ауруы)  ж о йы л ған ға  дейін  тө се кте н 

мүлдем 

түрғызбау  керек.

Науқас  баланы  тамақтандырудың  зор  маңызы 

бар  Токсикоз  бен  лейкоцитурия  айқын  болған 

жағдайда  жеңілдетілген  қан-жеміс  күнін  еткізіп, 

суды  көп  іш кізе д і,  ал  содан  соң  с ү т-ө с ім д ік 

диетасына  көшіреді.  Ремиссия  болғаннан  кейін 

ащы  тағам  қоспай  жас  шамасына  қарай  толымды 

тамақ  беріледі.  Несептің  тұрақты  шығарылып 

тұруымен  ішек  қызметін  қадағалап  отыру  керек. 

Аурудың  жұқпалы  табиғатына,  пиелонефриттің 

үзаққа  созылатынына  және  қайталануға  бейім

36

№ /2010

ВАЛЕОЛОГИЯ

болатынына  байланысты  баланың  стационарда 

болған  алғаш қы   күн д е р ін е н  б а с та п -а қ  анти- 

бактериялық  және қабынуға қарсы  терапия  жүргізу 

керек.

Антибиотиктер  мен  химиялық  препараттар 

оларды  қалай  көтеретіндігін.  микрофлораның 

сипаты  мен  процестің  белсенділігін ескере отырып 

та ға й ы н д а л а д ы . 

П ениц ил л и н 

қатары ны ң 

препараттары  ең жақсысы жартылай  синтетикалық 

пр епа р а тта р  

(о кц а ц и л л и н , 

ам пициллин , 

эритром иц ин), 

те тр а ц и кл и н  

қатары ны ң 

препараттары  қолданылады.  Аралас  инфекция 

жағдайында  екі  антибиотик  немесе  оларды  басқа 

да 

а н ти м и кр о б ты қ 

д ә р і-д ә р м е кте р м е н  

араластырып  қолданады.  Антибиотиктер  алғашқы

10-14  күнде  е н гізіл е д і,  одан  соң  препараттар 

ауыстырылады.  Сульфаниламидтік препараттарды

3-4  күннен  ү з іл іс   ж а сап  7-10  күн 

циклім ен 

пайдаланады.  Олардың  ішінде  нефротоксині  ең 

азы  -  уросульфан,  этазол,  сульфадиметоксин  10- 

14  күн  циклімен  антибиотиктерге  қосып  немесе 

қоспай нитрофуран өнімдері  -ф урагин, фурадонин, 

ф урозолин 

та ға й ы н д а л а д ы , 

оларды ң

бактериостатикалық  әсері  айқын  болады.

Нафтиридиннің  өнімдері  налидикс  қышқылы 

(неграм,  нефиграмон,  налидиксин)  пайдалы, олар

2-3  апта  бойы  қолданылады.  Арасына  10  күн 

салып,  екі  апта  циклімен  нитроксолин  ойдағыдай 

қолданы лы п 

жүр. 

1-2  ай 

бойы  ү зд іксіз 

антибактериялық  терапия  жүргізіледі,  міндетті 

түрде  витаминдер:  ретинол,  аскорбин  қышқылы,  В 

тобының  витаминдері,  пангам  қышқылы  (В15 

витамині)  тағайындалады.  Оларды  химиялық 

пр епа р а тта р м е н 

бір  м е згіл д е   та ғайы нд ауға 

болады.  Антибактериялық  терапия  циклдары 

арасындағы үзілісте  шоптермен  (шайшөп,  аюқүлақ. 

шалфей,  итмүрын,  қалақай  және басқалар)  емдеу 

м ейіл інш е  қажет. 

Ү з д ікс із   а н ти б а кте р и ял ы қ 

терапия  курсынан  кейін  антибактериалық  дәрі- 

дәрм ектердің 

қуат  кем ітпейтін 

мөлшерімен 

өңдеуге  көш еді.  Ол 

пи е л о н е ф р и ттің   жедел 

ж а ғдайы н да  3-4  айға,  ал  қа йта л а ны п  ететін 

жағдайында  6-12  айға  созы лады   және  үйде 

емдеуге болады.  Емдеудің темендегідей  схемасы 

ұсынылады:  стационарда емделгенен  кейін 3 айда 

әр  айдың  3  аптасы  бойы 

антибактериялық  дәрі-

дәрмектер,  қалған уақытында  шөп тағайындалады. 

Келесі  үш  айы нда  ай  сайы н  екі  апта  бойы 

химиялық  препараттар,  қалған  2  аптада  шөп 

тағайындалады.  Ремиссияға  жеткеннен кейін  одан 

кейін гі  үш  айды ң  ә р қа й сы сы н д а   химиялы қ 

препараттар  қолдану  10  күнге  дейін  қысқартылып, 

шөптермен  емдеу  ай  сайын  2-3  аптаға  дейін 

үзартылып,  әр  бір  айда  ремиссия  түрақты  болған 

жағдайда  соңғы  үш  айда  шөп  түнбасы  (шипалы 

жиы нты қ)  ай  сайы н 

екі  апта 

ғана  беруді 

та ғайы н д айд ы . 

П и е л он еф ритпен  ауыратын 

балалар  диспансерлік  есепте  тұруы  тиіс,  емдеу 

лабораториялық  зерттеу деректерін  үнемі  тексере 

отырып,  д әріге р д ің   бақылауымен  жүргізіледі. 

Несеп  жолының  пиелонефритті  туғызған  ауытқуы 

жағдайында  несептің  жүруіне  кедергіні  жою  үшін 

хи р ур ги ял ы қ 

ә д іс 

қол д ану 

керек. 

Несеп 

жолдарындағы  туа  бітетін  ауытқулардың  ішіндегі 

ең  е л е ул іл е р і 

тү б е к-н е с е п   жолы  сегм енті 

уч а с ке с ін д е гі 

ке д е р гіл е р   несеп  жолының 

тумы сынан  тары луы ,  жабысып, 

иілуі,  несеп 

жолының  бүйрек  түбегінен  жоғары  көтеріліп  кетуі; 

несеп  жолын  бойлай  пайда  болатын  кедергілер, 

несеп  жолының  қуық  сағасының  тумысынан 

тарылуы,  везиктік уретералдық (қуық-несеп  жолы) 

рефлюкс  және  басқалар: 

несеп  жолдарының 

төменгі  бөлімдеріндегі  туа біткен кедергілер -  қуық 

мойнының  гипертро ф иясы ,  несеп  шығаратын 

өзектің  тарылуы  немесе  қақпаш алары,  несеп 

жолдарының  суреттелген  ақаулары  қүрсақ ішінде 

жатқан  ке зе ң нің  

ө зін д е -а қ 

гидронеф озды ң 

дамуына  апарып  соғады.  Бала  туғаннан  кейін 

гидронефроздың  пиелонефритпен  үқсас  белгілері 

болады.  Емді  ертерек жеделдете  қолдану  қажет.

П иел он еф ритпен  ауы раты н  балаларды ң 

комплексті  терапиясына  санаторий-курорт  емін 

енгізу  керек.  Аурудың  алдын  алу  үшін  балаларды 

үтымды 

та м ақтанды ру,  оңтайлы 

түрмы с 

жағдайында жасау,  жүқпалы  аурулардан абай болу, 

сондай-ақ  организмдегі  инфекция  ошақтарындер 

кезінде  жойып,  несеп  жолдарының  тумысынан 

ауытқуының  диагнозын  анықтау  қажет.

жүктеу/скачать 1,98 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: