Методическое пособие по обучению интегрированным предметам «казахский язык и литература»

4 «Қазақ тілі мен әдебиеті (Т2)» кіріктірілген пәндері бойынша оқушылардың 
білімдерін бағалау 
 
 
Бағалау  –  оқыту  мен  үйретуді  жасаушы  процес.  Бағалау  процесі  оқушылар 
жетістігі  үшін  негізгі  элемент  болады:  пәннің  мазмұнын  түсіну,  білім  алу, 
дағдыларды  жетілдіру,  жауапкершілік  пен  оқыту  қызметіндегі  тәсілдерді 
қалыптастыру.  Бағалау  оқушының  ілгерілеу  ақпаратын  қамтамасыз  етіп  қоймай, 
ынтымақтастықта  болуына,  өзіндік  байланыс  жасауына,  жоспарау  үшін  жағдай 
жасауға мүмкіндік береді. 
Әлемдегі  бағалау  жүйелерінің  көпшілігі  –  нормативті,  яғни  қандай  да  бір 
белгіленген  нормамен  салыстыру  арқылы  бағаланады.  Білім  берудің  кіріктірілген 
бағдарламасына  енетін  пәндер  бойынша  оқушының  жетістіктерін  бағалау 
критериалды  бағалау  арқылы  іске  асырылады.    Критериалдық  бағалау  жүйесі 
нормативті  бағалау  жүйесіне  жатады.  Критериалдық  бағалау  жүйесі  Халықаралық 
бакалавриат мектептерінде кең қолданылады. Бұл бағалау жүйесі – білім алушының 
құзыреттілігін дамытуға, тұлғаның қалыптасуына бағытталған бағалау жүйесі. 
Критериалды  бағалау  –  оқушылардың  оқу  -  танымдық  құзыретін 
қалыптастыруға жағдай жасайтын, білім беру мақсаты мен мазмұнына сәйкес білім 
беру  процесіне  қатысушылардың  (оқушылар,  мектеп  әкімшілігі,  ата-аналар,  заңды 
тұлғалар  және  т.б.)  барлығына  алдын  ала  таныс,  ұжым  талқысынан  өткен,  нақты 
анықталған  өлшемдер  арқылы  оқушылардың  оқу  жетістіктерін  салыстыруға 
негізделген процесс. 
Критериалды  бағалауда  оқушы  өнімділігі  алдын  ала  белгіленген 
критерийлердің  бекітілген  жиынтығына  қарағанда  өзгеше  өлшенеді.Бұл 
оқушылардың  жетістіктері  сыныптағы  оқушылардың  жетістіктеріне  қатысты 
бағаланатын  нормаға  таңылған  бағалаудан  ерекшеленеді.  Критериалды  бағалау 
мұғалімдердің  өз  оқушылары  қол  жеткізген  жетістіктері  туралы  сенімді,  дұрыс, 
ақиқатқа негізделген пайымдаулар жасай алуына және сыныпта тиімді тәжірибенің 
насихатталуына кепілдік береді. 
Критериалды  бағалау  моделі  барлық    мүдделі  тараптар  үшін  -  мектеп 
басшылары,  мұғалімдер,  оқушылар  мен  ата-аналар    үшін  құнды  ақпараттар 
ұсынады.  Бағалау  мүмкіндіктерін  анықтау  үшін  уақыт  бөлу,  нәтижелерді  ақылға 
салып,  салыстырып  және  жазып  алғаннан  кейін  ақпараттың  оқыту  мен  оқудың 
сапасын арттыру жолында дұрыс қолдану үшін берілуінің маңызы зор. 
Бағалау өлшемшарттары – оқытудың мақсаты бағаланған және ара қатынасына 
сәйкес белгіленген белгі (сипаттама). 
Өлшемшарттар  –  оқушы  жұмысының  орындалған  деңгейін  анықтау  үшін 
қолданылатын  негізгі  көрсеткіш.  Пәндік  нұсқаулықтарда  әр  пән  тобы  бойынша 
қорытынды  бағалауға  қолданылатын  бағалау  өлшемдері  берілген.  Өлшемдер  бір 
мағыналы және айқын болуы шарт. 
Жетістік  критерийі  –  мұғалімдер  мен  оқушылардың  оқу  мақсатына  жеткенін 
мойындауына  мүмкіндік  беретін  ұстаным.  Жетістік  критерийлері  талап  етілетін 
білім тереңдігі мен ауқымы анық болатындай деңгейде өзгеше болуы бірақ оқудың 
нақты  қалай  көрсетілуі  қажеттілігін  белгілейтіндей  соншалықты  нақты  болмауы 
тиіс.  Олар  сыныпқа  және  сәйкес  келуі  қажет  және  тиіс  жағдайларды  оқу 
мақсатының бір бөлігі қанағаттандыратын табысты қарастыра алады. 
59 

Жақсы жетістік критерийлері нақты және өлшеулі талаптар қояды, қысқа және 
анық  идеяларды  мазмұндайды,  ауқымды  көлемдегі  қосымша  жұмысты  қажет 
етпейді.  Оқушылар  тапсырманы  орындай  алатынын  көрсетсе,  мақсатқа  жетуі  тиіс  
«бағыттағы  жұмыс  үшін»  жетістік  критерийлері  олар  тапсырманы    орындай 
алмайтындай  болмауы  тиіс.  Жетістік    критерийлері  олардың  не    жасай  алатынын 
сипаттау керек. 
Критериалды  бағалау  бүгінгі  білім  беру  жүйесінде  зор  маңызға  ие.  Өйткені 
қазір  оқушылардың  білімділігі  ғана  басты  рөлде  емес,  басты  рөлде  оқушының 
құзыреттілігін,  оның  жеке  тұлғалық  қасиеттерін  дамыту,  қоршаған  ортамен  дұрыс 
қарым-қатынас  жасау,  өзін-өзі  дамыту,  өзіндік  білімін  көтеру  сияқты  мақсаттар 
қойылған.  Критериалды  бағалау  бұл  мақсаттар  мен  міндеттердің  барлық 
талаптарына сай орайластырылған. 
Критериалды бағалаудың басты ерекшелігі: 
-
 
 
алдын-ала ұсынылған бағалау шкаласы; 
-
 
 
анық, айқындылығы; 
-
 
 
бағаның әділдігі; 
-
 
 
өзін бағалауға мүмкіндіктің берілуі7 
Критериалды  бағалау  сабақтың  өн  бойында  жүзеге  асып  отырады.  Алдымен 
топтық жұмысты бағалауда  өте  тиімді.  Өйткені  топ  жұмысын  өлшемшарттарымен 
(критерийлермен)  бағалау  жұмыстың  нәтижелілігіне  және  оқушылардың  бір-бірін 
бағалау  арқылы  өз  пікірлерін  ортаға  салып,  еркін  жеткізуіне  алып  келеді.  Пікірін 
еркін  айту,  басқалардың  жұмысына  бағасын  беру  өмірге  бейімділіктерін  арттыра 
берері сөзсіз. Бағалау парағы топқа тапсырмамен бірге ұсынылатын болғандықтан, 
оқушылар  басқа  топты  бағалар  алдында  өз  тапсырмаларын  орындауда  сол 
өлшемшарттарды басшылыққа алады. 
Критериалдық  жүйе  қолданысында  білім  алушының  оқудағы  жетістіктерін 
тексеру үшін бағалаудың келесі түрлері мен формалары қарастырылған: 
Қалыптастырушы және жиынтық бағалау: 
Қалыптастырушы  бағалау  күнделікті  оқу  процесінде  оқушылардың  ағымдағы 
білім  деңгейлерін  анықтау  үшін  және  мұғалім  мен  оқушы  арасында  өзара 
байланысты орнату үшін қолданылады.  
Жиынтық  бағалау  бұл  білімді  жалпылау,  қорытындылау  кезінде,  тараудың 
немесе  модульдің  соңында,  немесе  таным  процесінің  қандай  да  бір  сатысында 
оқушының жетістіктерін бағалау үшін қолданылады.  
Қалыптастырушы бағалау: 
1. Күнделікті оқу процесі кезінде жүргізіледі (өздік жұмыстар, тесттер т.б.); 
2. Оқушыға өз жұмыстарын өңдеуге және жоғары нәтижеге жетуге көмектеседі;  
3.  Мұғалімге  оқушының  материалды  меңгергені  туралы  ақпарат  жинақтауға, 
талдауға және жоспарлауға мүмкіндік береді. 
Жиынтық бағалау: 
1. Әрбір бөлім соңында өткізіледі (бақылау жұмысы немесе қорытынды сынақ 
жұмысы ); 
2. 
Оқушыларға әрбір бөлім бойынша өз білім деңгейлерін көрсетуге мүмкіндік 
береді  
3. 
Мұғалімге оқушылардың жетістіктері туралы қорытынды пікір жасауға және 
қорытынды бағаны қоюға мүмкіндік береді. 
60 

Формативті / қалыптастырушы бағалауды көбінесе «оқушының дүниені тануын 
бағалау және білім беруді жақсарту үшін бағалау» деп атайды, себебі, ол оқушының 
жеке  басының  дамуы  мен  қалыптасуына  көмектеседі.  Бұл  бағалау  жүйесі 
мұғалімнің  әрбір  оқушымен  жеке  жұмыс  жүргізуіне  мүмкіндік  береді,  оқушының 
материалды 
меңгермегендігін 
басынан-ақ 
байқауына, 
оқушы 
білімін 
диагностикалауына  мүмкіндік  беріп,  мұғалімге  оқу  процесін  басқаша 
ұйымдастыруға  көмектеседі,  ал  оқушыға  –  өзінің  білім  алуына  деген  үлкен 
жауапкершілікті сезінуді жүктейді.  
Бағалау – бұл оқушының ілгерілеу дәрежесін анықтаудан гөрі кең ауқымдағы 
нәрсе. Бағалау оқушының өзінің таным процесіне қызығушылығын арттырып, оны 
алға  жетелейді.Осы  орайда формативті  бағалау  басқа бағалау  әдістеріне  қарағанда 
оқушыға  материалды  тереңірек  түсінуіне  көмектеседі,  сонымен  қатар  сол 
материалды  сараптап,  өмірде  қалай  қолдануға  болатындығы  туралы  ойлануын 
дамытады. 
Суммативті  (немесе  жиынтық  /  қорытынды)  бағалау  бұл  білімді  жалпылау, 
қорытындылау (жиынтық / қорытындылау бағасы) кезінде қолданылатын, тараудың 
немесе  блоктың  соңында,  немесе  таным  процесінің  қандай  да  бір  сатысында 
оқушының өткен шақтағы жетістіктерін қарастыру үшін қолданылатын және сабақ 
оқытудан  салыстырмалы  түрде  тысқары,  қандай  да  бір  уақыт  аралықтарында 
өткізіліп  отыратын  жетістіктер  деңгейінің  қорытындысын  шығаруда,  есеп  беруде 
қолданылатын  бағалау  түрі.  Бағалаудың  бұл  түрі  формативті  бағалаумен 
салыстырғанда оқушынының қызығушылығын оята қоймайды. 
Формативті бағалау суммативті бағалаумен салыстырғанда оқушы мен мұғалім 
арасында  кері  байланысты  жылдам  қамтамасыз  етеді.  формативті  бағалаудың 
маңызды компоненттерінің тағы бір түрі – өзін-өзі бағалау және өзара бағалау. Өзін-
өзі  бағалау  –  өзіне-өзі  баға  қоймаумен,  бірақ  бағалау  қызметімен  байланысты 
бағалау әрекетінің бір түрі. Ол тапсырманы орындау үдерісі сипаттамасымен, яғни 
оның  оң  және  теріс  жақтары,  әсіресе,  ұпайлармен  тығыз  байланысты.  Мұғалім 
оқушыға өзін-өзі бағалаудың төмендегідей алгоритмін ұсына алады: 
1.  Тапсырманы  орындауда  нені  жасау  қажет?  Мақсат  қандай  болды?  Қандай 
нәтиже алу қажет болды?  
2. 
Нәтиже алу мүмкін болды ма? Шешу жолы, жауабы табылды ма?  
3. Тапсырманың барлығын дұрыс орындады ма, әлде қателер жіберді ме? 
4. Толығымен жеке орындады ма, әлде біреудің көмегіне сүйенді ме?  
5.  Тапсырманы  орындау  барысында  қандай  біліктіліктер  дамыды?  Егер 
тапсырманы орындай алмаса, онда қандай қателер жіберілді және бұл қиындықтар 
неден туындады?  
Әр  мұғалім  сабақ  барысында  оқушылардың  кез-келген  сабақтың  соңында 
міндетті түрде қандай әсер алғанын анықтау үшін рефлексия жасатып, оны стикерге 
жазып ілдіру, эссе жазғызу, "Екі жұлдыз, бір тілек", «Қосу, алу, қызықты», «Білемін, 
үйрендім,  білгім  келеді...»  әдістерін  және  смайликтерді  қолдану  арқылы 
қалыптастырушы  бағалау  жүргізіп  отыруы  қажет.  Мектеп  тәжірибесінде  жеке 
тұлғаның  шегініс  жасау  арқылы  күнделікті  әрекетіне  бағалау  жасайтын  жеке  бас 
күнделігінің  болуының  да  маңызы  зор.  Бұл  күнделіктің  ересек  жастағы 
оқушылардың дамуы мен өсіп-жетілуі жөнінде көп мәліметтер берері сөзсіз. 
61 

Формативті  бағалаудың  тағы  бір  маңызды  компоненттерінің  бірі  –  кері 
байланыс әрекеті деуге болады. Кері байланыс әрекеті ауызша және жазбаша түрде 
жүзеге асырылады.   
Формативті бағалау шеңберінде мұғалімдерге оқушылардың жетістік деңгейін 
тексеріп отыратындай, қандай да бір қабілетін айқындайтын тестілеу, және көптеген 
елдерде қолданылып жүрген әдістер мен формалар ұсынылады. Формативті бағалау 
әдістемесін  қолдану  қазіргі  таңда  мұғалім  жұмысын  бағалаудың  жаңа  жүйесінің 
маңызды өлшемшарттары (критерийлері) болып табылады.  
Рефлексия  кезінде  алған  білімдерді  бекіту  жүзеге  асады,  жаңа  ұғымдарды 
енгізумен  бірге  белсенді  қайта  құруды  елестету,  «менімен  сәйкес  келетін»  білімді 
меншіктеу  сияқты  жаңа  мағына  туындайды,  ұзақ  мерзімді  білім  қалыптасады. 
Оқушылар  өз  ойларын  сөзбен  жеткізуге  тырысады  немесе  графиктік  түрде  (яғни 
ақпаратты  меншіктейді)  еркін  дәйектілейді,  өз  пікірлері  мен  ойларын  басқа 
оқушылармен  бөліседі,  (әртүрлі  көрсетілімдермен  танысады)  өз  жеке  бастарының 
көзқарастарын сараптайды. 
Барлық сабақтың аясында нәтижелері жазылып отырылатын қалыптастырушы 
бағалау  жүре  бермейді.  Оқушылар  баға  алмас  бұрын,  дағдыларды  меңгеруге 
мүмкіндік алуы керек. Оқу мақсаттарының күрделігіне қарай оқыту мен бағалау  бір 
сабақ барысында немесе бірнеше сабақ бойы өтуі мүмкін. 
Қалыптастырушы  бағалау  үшін    қолданылатын  жаттығуды  таңдаған  соң 
мұғалім  бағалау  жөніндегі  нұсқаулыққа  сүйене  отырып,  оқушылардың    оқу 
мақсатына  «жеткенін»  немесе  әлі  де  «талпынуда»  екенін  анықтауға  арналған  
жетістік  критернийлерін  анықтайды.  Оқу  мақсатында  «талпынудағы»  оқушылар 
үшін  сол  ақпараттың  негізінде  бұдан  кейінгі  сабақтарды  бейімдей  алады.  Сабақ 
жоспарында мұғалім: 
- 
тиісті оқу мақсаттарын анық,түсінікті түрде тұжырымдауға; 
- 
сабақ жоспарының әртүрлі компоненттерінің тиісті  бөлшектерін қамтуға; 
- 
логикалық жағынан    реттелген және  оқушылар  мен  сабақ  мақсаттарына  сай 
келетін кезеңдер, жаттығулар мен тапсырмалар туралы толық ақпарат ұсынуға; 
- 
мақсатты  білім  мен  дағдыларды  қалыптастыруға  аврналған  тиісті 
стратегияларды  анықтап,  проблемаларды  алдын  ала  көре  білуге  және  анықталған 
дағдыларға қатысты шешім ұсынуға; 
- 
тиісті материалдар мен ресурстарды пайдалануды жоспарлауға тиіс. 
Мысал  ретінде  Назарбаев  зияткерлік  мектебінің
 
төменде  қалыптастырушы 
бағалауға арналған бірнеше тапсырмаларын ұсынамыз.  
Тапсырма:  Топтарға  2  түрлі  ас  мәзірі  беріледі.  Берілген  суретті  мәтінге 
айналдыру  тапсырылады  (мәтіндерін  ақ  қағазға  жазып,  сынып  қабырғасына  іліп 
қойғандары дұрыс) 5-сурет. 
 
62 

 
 
 
5-
сурет – Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма. 
Дереккөзі: izdenis.kz сайтынан / критериалды бағалау – сапалы білім өлшемі. 
 
- 
ас мәзіріне қарай отырып, мәтін жазыңыз; 
- 
өзге топтың жұмысын оқып танысыңыз, бағалау парағын толтырыңыз. 
 
63 

Бағалау парағы: (7-кесте.Бос торкөздерге комментарий жазылады) 
 
7-
кесте – Бағалау парағы.  
 
Дереккөзі: izdenis.kz сайтынан / критериалды бағалау – сапалы білім өлшемі. 
Сабақ  процесінде  формативті  /  қалыптастырушы  бағалау  (қол  шапалақтау, 
жұлдызша беру) ынталандыру мақсатында жүзеге асып отыратын сабақтың негізгі 
бөлшегі  болып  саналады.  Қазақ  тілі  мен  әдебиеті    сабақтарында  мұндай  бағалау 
түрлерін грамматикамен байланыстырып жіберу өте тиімді.  
 
1-
тапсырма:  «Юрск  дәуірінің  саябағы»  фильмінің  трейлеріне  дубляж  жасау 
(трейлерді көрсете тұрып, қазақ тілінде дубляж жасайды) 6-сурет. 
 
 
6-
сурет - «Юрск дәуірінің саябағы» фильмінен суреттер. 
Дереккөзі: izdenis.kz сайтынан / критериалды бағалау – сапалы білім өлшемі. 
Сынып оқушыларының бағалауы: (формативті бағалау) 
Сіздерге сыныптастарыңыздың жұмысты орындауы қаншалықты ұнады?  
(1 сын есім айту) 
Қандай сөз есіңізде қалды? (1 зат есім айту) 
Қандай баға қояр едіңіз? (1 сан есім айту) 
Критериалды бағалауға арналған жұмыстарын жүргізуде де үнемі жүзеге асып 
отырады. Оқушылар жұмысты орындамас бұрын дескрипторларға назар аударады. 
Өзінің қандай білік-дағдыны қалыптастыруда жұмыс орындағанын ұғынып отырады 
. 
 
Сабақтың тақырыбы: Жұмыс әлемі 
Оқыту мақсаттары:  
Т2 Сөздер мен терминдердің мағынасын түсіну 
64 

Ж2 Көркемдегіш құралдарды пайдаланып жазу 
 
8-
кесте – Жетістік критерийлері  
 
О
қы
ту
 м
ақс
ат
та
ры
 
критерийлері 
ж
етті
 
та
лпы
нд
ы
 
қорытынды 
ж
етті
 
та
лпы
нд
ы
 
 
Т 2 
 
1.Қарапайым мәтінді түсінеді. 
 
 
 
 
 
2.Өмірге қажетті ақпаратты анықтай алады. 
 
 
 
 
 
Ж 2 
 
1.Көркемдегіш құралды орынды қолданады. 
 
 
 
 
 
2.Мазмұнын өз бетімен әсерлі жаза алады. 
 
 
 
 
 
 
Дереккөзі: izdenis.kz сайтынан / критериалды бағалау – сапалы білім өлшемі. 
Cабақтың  мақсаты:  Қарапайым,  қысқа  мәтіндерді  түсінеді  және  тыңдай 
отырып, күнделікті өмірге қажетті ақпараттарды анықтайды 
Жазба  жұмыстарында  көркемдегіш  құралдарды  орынды  қолдана  отырып,  өз 
ойын әсерлі (тиімді) жазады. 
Тыңдалым: «Жұман етікші» анимациялық фильмін көреді. 
1. 
Мәтіндегі кейіпкерлердің атын жазыңыз. 
________________________________________________________________________
__________________________________________________________________ 
2. 
Мәтінге қатысты 3 сұрақ әзірлеңіз. 
________________________________________________________________________
__________________________________________________________________ 
3. 
Жоспарға сүйене отырып, қысқаша мазмұнын жазыңыз. 
А) Жұман –етікші 
Ә) Отбасын асырау қамы 
Б) Қалада 
В) Дию мен етікші 
Г) Асыл тастар 
65 

________________________________________________________________________
__________________________________________________________________ 
 
4. Өмірде маңызды орын алатын қандай құндылықтарды байқадыңыз. 
________________________________________________________________________
__________________________________________________________________ 
 
 
Тақырыбы: Тағам 
Оқыту мақсаты:  
Ж5 Тыныс белгілерін және сөйлем құрылымын нормаға сай қолдану 
 
9-
кесте – Жетістік критерийлері  
 
О
қы
ту
 м
ақс
ат
та
ры
 
Критерийлері 
ж
етті
 
та
лпы
нд
ы
 
қорытынды 
ж
етті
 
та
лпы
нд
ы
 
 
Ж 5 
 
1.Өз  ойын  еркін  жеткізуде  төл  сөзді  орынды 
қолданады. 
 
 
 
 
 
2.Төлеу сөзді орынды қолданады. 
 
 
 
 
 
1.Тыныс белгілерін дұрыс қойып жазады. 
 
 
 
 
 
 
Дереккөзі: izdenis.kz сайтынан / критериалды бағалау – сапалы білім өлшемі. 
Сабақтың  мақсаты:  Өз  ойын  еркін  жеткізуде  төл  сөз,  төлеу  сөз  және  автор 
сөздерін орынды қолданады, тыныс белгілерін дұрыс қойып жазады. 
 
Тапсырма:  төмендегі  тіркестерді  пайдалана  отырып,  «Мейрамханада» 
тақырыбына  шағын  мәтін  құрастырыңыз.  Төл  сөзді,  төлеу  сөзді  сөйлемдерді 
қолданыңыз. 
Мейрамханада бас киімді шешу, ас ішерде қол жуу, тамақты тез жеу, майлы 
тағамды  көп  жеу,  ас  дайындаған  адамға  алғыс  білдіру,  тамақты  төгіп  –шашып 
66 

жеу,  қасықты  дұрыс  ұстау  тез  әзірленетін  тағам  жеу,  қасыққа  толтыра  жеу, 
сораптап ішу, ас қайыру, даяшыға дөрекілік танытпау 
____________________________________________________________________
______________________________________________________________________ 
Бір тарауды қорытындылау кезінде оқушыларға берілетін өзіндік жұмыстарда 
да критериалды бағалаудың қолданылуы нәтижелі. 
Бөлім тақырыбы:Сызықша, тырнақша, қос нүкте 
1-
тапсырма  Берілген өлеңді пайдалана отырып шағын сценарий жазып көріңіз 
(7-
сурет): 
 
7-
сурет – Сценарий жазу  
 
Дереккөзі: izdenis.kz сайтынан / критериалды бағалау – сапалы білім өлшемі. 
Махамбеттің Жәңгірге айтқаны: 
Хан емессің, Қасқырсың, 
Қас албасты басқырсың, 
Достарың келіп табалап, 
Дұшпаның сені басқа ұрсын! 
Хан емессің, ылаңсың, 
Қара шұбар жылансың. 
………………………………………………………………………………………… 
………………………………………………………………………………………… 
2-
тапсырма  
Берілген  суреттерді  пайдалана  отырып  сөйлем  құраңыз.  Әрбір  сөйлемде 
тырнақшаның 3 жағдайда қойылуын ескеріңіз (8-сурет). 
 
 
8-
сурет – Сөйлемдер құраңыз. 
Дереккөзі: izdenis.kz сайтынан / критериалды бағалау – сапалы білім өлшемі. 
1………………………………………………………………………………………… 
2………………………………………………………………………………………... 
67 

3………………………………………………………………………………………… 
4……………………………………………………………………………………….... 
3-
тапсырма.  Өзіңіздің  қалауыңыз  бойынша  жоғарыда  аталған  тұлғалардың 
біреуін  таңдап,  кесене  жобасын  жасап  көріңіз.  (суретін  салыңыз)  Сонан  соң 
жобаңызды түсіндіріп жазыңыз. Қос нүктелі сөйлемдер болуы міндетті:                  1) 
түсіндірмелі салаластан кейін 2) жалпылауыш мүше +бірыңғай мүше 3) автор сөзі: -
төл сөз (10-кесте). 
 
10-
кесте – Жоба жасаңыз  
 
 
Дереккөзі: izdenis.kz сайтынан / критериалды бағалау – сапалы білім өлшемі. 
 
11-
кесте – Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма.  
7-
сынып, 1-тоқсан,1-бөлім Саяхат. Көрікті жерлер.  
 
Оқыту 
мақсаттары 
критерийлері  Тапсырма 
А6 
Әртүрлі 
тақырыптар 
бойынша  өз 
ойын  әсерлі 
жеткізеді 
және  өзгенің 
пікірін 
бағалайды. 
-
әртүрлі 
тақырыптар 
бойынша  өз 
ойын  әсерлі 
жеткізе  алады. 
өзгенің  пікірін 
бағалап, 
қорытынды  
жасай  алады. 
-
әртүрлі 
тақырыптар 
«Көршімен сұхбат» 
Жұптарға  отбасы  тақырыбына  байланысты 
бірнеше тақырып ұсынылады. 
 
1  2  3  4  5  6 
досың             
анаң 
 
 
 
 
 
 
көршің             
өзің 
 
 
 
 
 
 
әкең 
 
 
 
 
 
 
інің 
 
 
 
 
 
 
68 

бойынша  өз 
ойын  түсінікті 
түрде  жеткізе 
алады. 
 
Тапсырма: 
1.Ұсынылған  суреттерге  қарай  отырып,  кестеде 
берілген  адамдардың  жанына  қай  спорт  түрімен 
және  қандай  демалысты  таңдайтындықтарын 
еске түсіріп, белгі қойыңыз. 
2.Сол  белгілердің  негізінде  көршіңізге  осы 
адамдардың  қандай  спортпен  және  қалай 
демалатындықтарын айтып беріңіз. 
 
Оқыту 
мақсаттары 
критерийлері  Тапсырма 
 
Ж1 
Ауызша, 
жазбаша 
(ресми, 
бейресми) 
стиль 
түрлерін 
қолдана 
отырып, 
хабарлан 
дыру, 
өтініш, 
күнделік, 
сенімхат, 
қолхат, 
сұхбат,  эссе 
түрлерін 
жүйелі 
жазады.  
 
 - 
саяхат 
тақыры 
бына қатысты 
сөздерді 
орынды 
қолдана 
алады. 
хат 
құрылы 
мын сақтайды. 
хаттағы 
негізгі  бөлім 
көлемі  50-  60 
сөз. 
- 
хатта 
баяндаған ойы 
түсініксіз. 
хаттағы 
негізгі  бөлім 
көлемі 
50 
сөзден аз.  
 
Берілген хат мәтінін оқып, ондағы кіріспе, негізгі 
бөлім, қорытындыға назар аударыңыз! 
Мәтіндегі  кіріспе  мен  қорытынды  бөлімді  өз 
хатыңда  пайдаланып,  негізгі  бөлімге  өз 
ақпаратыңды қолданып, хат жазыңыз. 
 
Бексұлтанқызы Маржан 
Достық даңғылы, 83 
Алматы қаласы 
1маусым, 2003 жыл 
 
Сәлеметсің бе, досым? 
 
Қалың  қалай?  Көптен  бері  сенімен  хабарласа 
алмағаныма  айып  етпе.  Мен  ата-анаммен 
демалуға  Бурабайға  жол  жүріп  кеттім.  Сенің 
69 

хатыңды  жаңа  көріп,  қатты  қуандым.  Өзіңнің 
қалың  қалай,  қандай  жаңалықтарың  бар?  Жазғы 
демалысты қалай өткіздің? 
Менің жазғы демалысымды сөз етсем, мен жазғы 
демалысымда  үнемі  қыдырдым.  Ата-анамда 
менің  қыдыруыма  қарсы  болған  жоқ. Демалыста 
өз  туған  жерімде  жүргенде  киноға,  паркке, 
демалыс 
орындарына 
жіберіп 
тұрды. 
Демалыстың  бірінші  айы  өткен  соң  Елордамыз 
Астанаға және Алматы сияқты қалаларға жіберді. 
Мен ол жақтарға барған соң көптеген жерлермен 
танысып,  бір  марқайып  қайттым.  Кей  балалар 
секілді сабақты ұмытып кеткен жоқпын. Қолыма 
кітап  алмаған  күнім  болмады.  Сабақты  үздік 
оқыған  соң  М.Әуезовтің  «Абай  жолы»  роман-
эпопеясын,  көптеген  ертегі,  аңыз-әңгімелер,  т.б 
кітап,  журнал  оқыдым.  Бірақ  та  мен  лагерьге 
барған  емеспін.  Аллаһ  қаласа,  алдағы  жылдың 
жаз айларында анам мені лагерьге жіберемін деп 
уәде  еткен.  Сабақты  үздік  бітіріп  шет  елдерге 
қыдыру,  тарихи  мұралары  бар  жәдігерлерді  өз 
көзіммен көру менің басты армандарымның бірі. 
Туған  жеріме  келген  соң  «М-агент»  интернетте 
отырамын.  Ал  енді  басты  мақсатым  тек  қана 
сабақ.  6  жыл  бойы  үздік  оқып,  7-сыныпта  да 
осындай нәтижемен бітіруіме күш саламын. 
Енді  сенен  жаңалықтар  күтемін,  сен  жазғы 
демалысыңды қалай өткізгеніңді білгім келеді.  
Құрметпен, [аты-жөні]
 
 
Дереккөзі:
 
Назарбаев Зияткерлік мектептері, ДББҰ,2015 жыл 
 
12-
кесте – Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма.  
8-
сынып, 1-тоқсан,1-бөлім. Спорт және демалыс  
Оқыту 
мақсаттары 
критерийлері  Тапсырма 
70 

 
Ж1 
Ауызша, 
жазбаша 
стильдеріне 
сәйкес 
(ресми, 
бейресми), 
ұсыныс  хат, 
өмірбаян, 
хабарлама, 
жаңалық, 
жарнама, 
сұхбат, эссе 
түрлерін 
жазады. 
 
-
жазба  
жұмысының 
түріне 
сәйкес    стилін 
сақтайды. 
сауаттылықты  
барынша 
сақтап 
(80%),  тыныс 
белгілерді 
орынды 
қолданады. 
-
жазба  
жұмысының 
түріне 
сәйкес    стилін 
сақтайды. 
 
Тапсырма  жұптық  жұмыс  түрінде  орындалады 
(әр жұп бір тапсырма түрін таңдайды). 
 
Тапсырма: 
1.Қаламыздағы    «Шахтер»    футбол  стадионын 
байланыстыра  отырып,  футболды    насихаттап, 
аналитикалық хат жазыңыз. 
«РАФТ»стратегиясын пайдаланыңыз. 
Кімге? 
Кімнен? 
Не туралы? 
Футбол 
ойыншыларына 
Жаттықтырушы
ға 
Жанкүйерлерге 
Оқушылар 
дан 
спортшылар 
дан 
Футбол 
ойынында 
жетістікке 
жету  сыры 
туралы  
 
71 

Оқыту 
мақсаттары 
 
О3  
Шығарма 
ның желісі 
бойынша 
сұрақтар 
құрастырады 
және  өзіндік 
ой қорытын 
дысын 
жасайды. 
критерийлері 
 
-
мәтін 
бойынша 
сұрақтар 
құрастыра 
алады. 
сұраққа 
дәлелін 
негіздеп 
жауап 
бере 
алады. 
-
мәтін 
бойынша 
бірнеше  сұрақ 
құрастыра 
алады. 
жауап  толық 
емес. 
Тапсырма 
 
Мәтінді  оқып,  сұрақтар  құрастырыңыз. 
Жұбыңызбен  сұрақтарыңызбен  алмасып,  оның 
сұрақтарына жауап беріңіз. 
 
Туризм  (франц.tourіsme,  tour–  серуендеу,  жол 
жүру)  –  адамның  бос  уақытындағы  саяхаты, 
белсенді демалыстың бір түрі. 
  
Туризм– халықтың қажеттілігінен (денсаулығын 
жақсарту,  күш-қуатын  қалпына  келтіру,  т.б.) 
пайда  болады.  Туризм  адамдардың  қарым- 
қатынасын,  танымдық  қабілетін  арттырып, 
мәдениетпен 
өнердің 
дамуына, 
ел 
экономикасының  өркендеуіне  өзіндік  үлесін 
қосып, ел  мәртебесін  әлемге  танытуға  мүмкіндік 
туғызады. Ел ішінде саяхат жасау ішкі туризм, ал 
шетелге  саяхатқа  шығу  халықаралық  (шетелдік) 
туризм;  саяхат  мақсатына  қарай:  экологиялық, 
ойын-сауық,  танымдық,  спорттық,  балалар 
туризмі болып бөлінеді. 
Демалудың  бір  түрі  –  белсенді  туризм. 
Шаршағанды  басуға  көмектесетін  тек  қана 
жағажайдағы  демалу  емес,  жүйке  -  жүйе  мен 
физикалық 
төзімділікті 
қалыптастырады. 
Көптеген 
адамдар 
таулардың 
сұлулығын,шығанақтарды, 
сарқырамаларды 
көргісі  келеді,  таулы  өзендер  де  жүзгісі  келеді, 
тау  шаңғысымен  немесе  жылқымен  жүргісі 
келеді  және  осы  арқылы  белсенді    туризмге  
үйренеді. Көп уақытта белсенді туризм табиғатқа 
немесе  спортқа  тікелей  қатысты  болып  келеді. 
Белсенді туризм және табиғатта демалу – қазіргі 
уақытта танымал. Белсенді туризм бұл шаңғы, ат, 
велосипедті  пайдалану  арқылы  пайда  болған 
туризм түрі болып табылады. 
72 

Оқыту 
мақсаттары 
Критерийлері 
Тапсырма 
 
Ж5. 
Өз  ойын 
еркін 
орынды 
қолданады, 
тыныс 
белгілерін 
дұрыс 
қойып 
жазады. 
 
-
тыныс 
белгілерін 
дұрыс  қоя 
алады. 
(80% 
сауаттылы
қ) 
-
төл 
және 
төлеу 
сөзді 
дұрыс 
қолдана 
алады. 
1.Бақытты отбасы туралы диалог құрады. 
 
2.Өз  ойларын  толық  қағазға  түсіреді  (төл 
сөз  бен  төлеу  сөзді  тыныс  белгілерімен 
дұрыс қолдану керек) 
 
 
Оқыту  
мақсаттары 
критерийлері 
Тапсырма 
Т5 
Бейнефильм, 
деректі 
фильм 
материалдарындағы 
сөйлеушінің  сөйлеу 
мәнерін    тыңдайды 
және түсінеді 
-
материалдағы 
сөйлеушінің  
сөйлеу 
мәнерін 
жалпы  мазмұныны 
түсінеді. 
-
берілген 
сұрақтарға 
өз 
түсінгені 
және 
көзқарасы 
бойынша 
жауап 
бере алады. 
-
материалдағы 
сөйлеушінің 
сөйлеу 
мәнерін 
түсінеді. 
-
берілген 
сұрақтарға  жауап 
бергенімен, 
Оқушылар 
тыңдалым 
барысында 
комментаторлардың  спорттық  шараны 
баяндауы  туралы дәптерлеріне жазып, 
келесі  сұрақтар  бойынша  тапсырма 
олрындайды: 
1.Сөйлеуші кім? 
2.Бұл сөйлесім қай жерде жүзеге асып 
жатыр? 
3.Сөйлесім  қандай  спорт  түріне 
байланысты болып жатыр? 
4.Сөйлеушінің сөзі кімдерге арналған? 
5.  Сөйлеушінің  қандай  маңызды  ойды 
жеткізбекші болып жатыр? 
6. Сөйлеушінің сыртқы түрі  мен киімі 
сөйлеу 
тақырыбына 
қаншалықты 
73 

жауабы 
нақты 
толық емес. 
сәйкес келеді? 
7.Тыңдалымда 
тақырыпқа 
сәйкес 
қандай сөздер қолданылды?  
8.  Тақырыпқа  қатысты  қандай  ақпарат 
айтылмай қалды деп ойлайсыз? 
9.Сөйлеушінің көзқарасы қандай? 
10.  Сөйлесім  құралымының  (кіріспе, 
негізгі, қорытынды)  
 
Оқыту 
мақсаттары 
критерийлері 
Тапсырма 
Ж2  
Жазба 
жұмыстарында 
көркемдегіш 
құралдарды 
орынды 
қолдана 
отырып,  ойын 
әсерлі  (тиімді) 
жазады. 
-
сауатты 
жазады 
(80%айқын), 
жай 
және 
құрмалас 
сөйлемдерді 
ажыратады; 
-
тыныс 
белгілерін 
дұрыс қояды 
(80%сауатты 
лық) 
- 
төл  және  төлеу 
сөзді  сәйкесінше 
пайдаланады. 
Қазақстан  спорты»  тақырыбына  жай, 
құрмалас 
сөйлемдерді 
қатыстырып, 
диалог жаз. 
 
 
 
 
 
Илья  Ильинмен  жүгізілген  сұхбатты  төл 
74 

сөз, төлеу сөздерді қолданып мәтін жаз. 
 
Оқыту 
мақсаттары 
критерийлері 
Тапсырма 
А4  
Кез  келген 
тақырыпта 
өз ойын 
жеткізеді. 
Т2 
Мәтіндерден 
(мақалалар, 
сұхбаттар, 
аудиовизуал
ды 
материалдар) 
үзінділер 
тыңдау, 
негізгі 
ақпаратты, 
түрлі 
символдар 
және 
олардың 
мағыналарын 
түсінеді 
О6  
Мәтіндерді 
жанр 
бойынша 
салыстырад
ы. 
Ж6 
Бейнекөрін
-
қосымша 
ақпарат 
көздерінен 
алынған 
мәліметтерді 
түсінеді. 
мәтіндерді  өзара 
байланыстырып  
талдау 
жасай 
алады. 
-
мәтіндерге 
талдау 
жасағанымен 
өзара 
байланыспаған. 
-
зерттеу 
нәтижесінде 
қорытынды 
ұсыныс 
жаза 
алады.  (90-100 
сөз) 
-
өз 
ойын 
дәлелді  жеткізе 
алады. 
сөйлемдер 
арасында 
пунктуацияны 
орынды 
қолданады. 
-
зерттеу  жұмысы 
бойынша  ұсыныс 
анық 
емес. 
Берілген мәтіндерді оқи отырып кестені 
толтырыңыздар. 
Мәтіндерді 
өзара 
байланыстыра 
отырып талдау жасаңыздар. 
 
1-
әңгіме
 
2-
әңгіме
 
 
 
 
Сыныпта  жасалған  зерттеуден  соң, 
зерттелген  мәдениет  немесе  дін 
дәстүрлерінің 
элементтерін 
осы 
жылғы  Жаңа  жылды  атап  өтуде 
қолдануға  не  себепті  келісетіндігін 
сипаттай отырып, бір беттік ұсыныс 
жазыңыз.  Зерттеген  дәстүрлерінің 
қай аспектілері басқа мәдениеттермен 
не 
себепте 
сәйкес 
еместігін 
қарастырып, 
оларға 
құрметпен 
қарауларына көз жеткізулеріңіз тиіс. 
Ескерту: 
зерттеген 
Жаңа 
жыл 
дәстүрінің  барлық  элементін  ұсыныс 
ретінде  алу маңызды  емес.
 
  
  
  
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
Төменде  берілген  әр  сөйлемді  өз 
сөздеріңізбен 
қайта 
жазыңыз.  
Сөйлемдеріңізді  берілген  сөздермен  
бастаңыз. 
 
а)  Ұлт  дәстүрі  бойынша  әйелдер 
75 

іс,  аудио, 
ақпараттық 
құралдар 
материалда
рының 
мазмұны 
бойынша 
сценарий 
жазады 
Ж5  
Даралаушы, 
ерекшелеуші, 
сөйлемнің 
ара 
жігін 
ажыратушы 
тыныс 
белгілерді 
орынды 
қолданады. 
О5 
Медиақұралд
ар 
мен 
ғаламтор 
көздерінен 
алынған 
таныс  емес 
ақпараттарға 
анализ 
жасайды. 
Ж2  
Оқиға 
құрылысын 
көркемдегіш 
құралдарды 
(композиция) 
қолдана 
пунктуациялық 
нормаға сай емес. 
күйеуінің  туыстарының  атын  атамай, 
өзіне  лайықты  ат  қойып:  «мырза  аға», 
«би  аға»,  «тентегім»,«шырайлым»  т.б. 
деп атайды. 
Әйелдер   
 
 
 
76 

отырып 
сипаттап 
жазады. 
 
Дереккөзі:
 
Назарбаев Зияткерлік мектептері ДББҰ, 2015 жыл 
 
 
13-
кесте – Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма. 
9-
сынып, 1-тоқсан, 1-бөлім. Мәдениет – ойын-сауық 
 
Оқыту 
мақсаттары 
критерийлері 
Тапсырма 
А4  
Кез 
келген 
тақырыпта 
өз 
ойын жеткізеді. 
-
берілген 
тақырып 
бойынша  сұхбат 
барысында 
өз 
ойын 
еркін 
жеткізе алады. 
-
берілген  тақырып 
бойынша ойы анық 
емес. 
Театр,  мұражай,  саяхат,  кітапхана, 
боулинг,  стадион  тақырыбында  сұхбат 
құраңыздар. 
Түсінік  картасы  бойынша  5  оқушыны 
таңдап, олармен диалогқа түсіңіз. Ойын-
сауық жөнінде сұхбат жүргізіңіз. Кестені 
толығымен толтырыңыз. 
 
 
Қай ойын-
сауық 
түрі? 
Неліктен? 
Ерекшелігі 
неде? 
Осы  ойын-
сауық 
түрінің 
актуалдығы 
неде? 
1-
оқушы 
 
 
 
 
 
 
Оқыту 
мақсаттары 
критерийлері 
Тапсырма 
О1 
Сөйлесімдегі 
негізгі 
ойды 
анықтайды, 
қорытындысын 
-
берілген  тақырып   
бойынша өз 
көзқарасын 
дәлелдер  келтіру 
арқылы  дәлелдей 
алады. 
Эссе жазыңыз. 
«Қазіргі қоғамның негізгі тірегі – жастар. 
Алайда 
кейінгі 
жылдары 
біздің 
жастардың 
батыстан 
келген 
субмәдениетке еліктеуі айқын байқалады. 
Қалай ойлайсыз, осы  жастардың 
77 

шығарады. 
А4  
Кез 
келген 
тақырыпта 
өз   
ойын   жеткізеді. 
Ж1  
Таңдаған  стиль 
түрін  қолдана 
отырып, 
қоғамдық-
әлеуметтік, 
әдеби-мәдени 
тақырыптарға 
қатысты 
іскерлік 
хат 
және 
эссе 
түрлерін 
талапқа 
сай 
сыни 
көзқараспен 
жазады. 
-
эссенің 
талаптарын  қатаң 
сақтайды  (кіріспе, 
негізігі, 
қорытынды бөлім) 
-
өз 
көзқарасын 
білдіруде 
дәлелдері 
кем 
болды. 
-
эссе  талаптарына 
сай болмады. 
субмәдениетке 
еліктеуі  қаншалықты  қоғам    үшін 
қауіпті?  Оның  алдын  алатын  шаралар 
бар ма?» 
 
 
14-
кесте – Қалыптастырушы бағалауға арналған тапсырма. 
11-
сынып, 1-тоқсан,1-бөлім. Қазіргі қоғам: Қазақстандағы әлеуметтік теңсіздік 
 
Оқыту 
мақсаттары 
Критерийлері 
Тапсырма 
О6  
Шығарма 
тақырыбын, 
кейіпкерлерін 
әлем 
әдебиеті 
шығармалары 
тақырыбымен, 
кейіпкерлерімен 
салыстырады, 
талдайды. 

жүктеу/скачать 4,17 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: