Методическое пособие по обучению интегрированным предметам «казахский язык и литература»

Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі  
Министерство образования и науки Республики Казахстан  
 
Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы  
Национальная академия образования имени И. Алтынсарина  
 
 
 
 
 
«ҚАЗАҚ ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ (Т2)» «ОРЫС ТІЛІ ЖӘНЕ ӘДЕБИЕТІ (Я2)», 
«КӨРКЕМ ЕҢБЕК» КІРІКТІРІЛГЕН ПӘНДЕРДІ ОҚЫТУ БОЙЫНША  
 
Әдістемелік құрал  
 
 
МЕТОДИЧЕСКОЕ ПОСОБИЕ ПО ОБУЧЕНИЮ ИНТЕГРИРОВАННЫМ 
ПРЕДМЕТАМ «КАЗАХСКИЙ ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» (Я 2), «РУССКИЙ 
ЯЗЫК И ЛИТЕРАТУРА» (Я 2), «ХУДОЖЕСТВЕННЫЙ ТРУД» ДЛЯ 
НАЧАЛЬНОЙ ШКОЛЫ  
 
Методическое пособие  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Астана  
2016  
1 

 
Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы Ғылыми кеңесімен баспаға 
ұсынылды (2016 жылғы 13 мамырдың № 4 хаттамасы)  
 
Рекомендовано  к  изданию  Ученым  советом  Национальной  академии 
образования им. И. Алтынсарина (протокол № 4 от 13 мая 2016 года)  
 
 
«Қазақ  тілі  және  әдебиеті  (Т2)»  «Орыс  тілі  және  әдебиеті  (Я2)»,  «Көркем 
еңбек»  кіріктірілген  пәндерді  оқыту  бойынша.  Әдістемелік  құрал.  -  Астана: 
Ы. Алтынсарин атындағы Ұлттық білім академиясы, 2016. – 128 б.  
 
Методическое пособие по обучению интегрированным предметам «Казахский 
язык  и  литература»  (Я  2),  «Русский  язык  и  литература»  (Я  2),  «Художественный 
труд»  для  начальной  школы.  Методическое  пособие.  -  Астана:  НАО  имени 
И. Алтынсарина, 2016. – 142 с.  
 
 
Әдістемелік  құрал  –  жаңартылған  білім  мазмұны  аясында  кіріктірілген 
пәндерді  оқыту  бағдарламасы  негізінде  сабақты  тиімді  ұйымдастыруда 
қолданылатын  әдіс-тәсілдер  жиынтығы  ретінде  жалпы  орта  білім  беретін  мектеп 
мұғалімдеріне ұсынылады.  
 
Методическое  пособие  рекомендовано  учителям  общеобразовательных  школ 
по использованию методов и приемов при обучении интегрированным предметам в 
условиях обновленного содержания образования.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
© Ы. Алтынсарин атындағы  
Ұлттық білім академиясы, 2016.  
© Национальная академия образования  
им. И. Алтынсарина, 2016.  
2 

Кіріспе  
 
Білім  –  елдің  зияткерлік  капиталын  қалыптастырушы  стратегиялық  ресурс. 
Осыған  байланысты  білім  Қазақстанның  барлық  даму  стратегияларында  аса 
маңызды  басымдықтардың  бірі  ретінде  айқындалған.  Елбасы  Н.Ә.  Назарбаев 2014 
жылғы 17 қаңтардағы «Қазақстан жолы: бір мақсат, бір мүдде, бір болашақ» атты 
Қазақстан халқына Жолдауында әлемдегі ең дамыған 30 елдің қатарына кіруде білім 
беру маңызды рөл  атқаратынын айта келіп, басым  бағыттарын белгілеп берді [1].  
Осы бағытта білім сапасын арттыру ісіне ерекше мән беру қажеттілігі артады. 
Сапалы  білім  беру  педагогтердің  шеберлігі  мен  іскерлігіне  байланысты.  Ал 
педагогикалық  шеберлік  пен  іскерлікті  дамытуда  жаңа  технологияны  қолданудың 
маңызы  зор.  Оқытудың  жаңа  технологиясы  –  оқытудың  тиімді  әдіс-тәсілдерін 
қолдануды, оқытудың әртүрлі әдістері мен формаларын біріктіруді, оқу материалын 
тиімді  пайдалануды,  оқудың  сапасына  білім  мен  біліктілікті  жүйелеуді  жүзеге 
асырады. Оқытудың жаңа педагогикалық технологиясы – оқыту- 
ды  ізгілендіру,  өзін-өзі  дамытып,  тәрбиелей  білетін,  заман  ағымына  ілесе  алатын 
кәсіби, білікті, жан-жақты жеке тұлға қалыптастыруды мақсат етеді. Оқушылардың 
кәсіби білім сапасын арттырумен бірге өз қабілетіне қарап, өзін-өзі дамыта отырып, 
өзіне  сын  көзбен  қарауға  мүмкіндік  береді.  Танымдық  белсенділігін  арттырып, 
шығармашылық қабілетін дамытады.  
2015  –  2016 
оқу жылынан бастап, республикамыздың 30 пилоттық мектебінде 
Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің 2014 жылғы                        6 
қарашадағы №455 бұйрығына сәйкес «Бастауыш білім берудің мемлекеттік жалпыға 
міндетті  стандарты»  бойынша  білім  мазмұнын  жаңарту  жұмысы  басталды.
 
Жаңартылған  білім  мазмұны  «мектепте  не  үшін  оқу  керек?»  деген  сұрақ  аясында 
болып,  білім  мазмұны  күтілетін  нәтижеге  және  баланың  бойындағы  түрлі 
дағдыларды қалыптастыруға бағытталады. 
Осыған  орай,  Назарбаев  Зияткерлік  мектептерінің  базасында  сынақтан 
өткізілген  жаңартылған  білім  мазмұнының  кіріктірілген  оқу  бағдарламалары 
болашақта жалпы білім беретін мектептердің оқу - тәрбие процесіне жаппай енгізу 
жоспарланып отыр.  
Кіріктірілген  білім  беру  бағдарламасында  қазақ  тілі  мен  әдебиет  пәнінің 
оқытылу да өзгеше. Бағдарлама оқушының білім, білік және төрт тілдік дағдысын: 
тыңдалым, айтылым, оқылым, жазылымды жетілдіруге бағытталған. Бұл төрт дағды 
оқу жоспарында «Шиыршық әдісімен» орналастырылған және бір - бірімен тығыз 
байланысты. Яғни, жыл бойына бірнеше рет қайталанып отырады және сынып өскен 
сайын тілдік оқу мақсат та күрделене түседі. 
Жалпы  орта  білім  беретін  мектептердің  бастауыш  сыныптарына  арналған 
кіріктірілген  «Көркем  еңбек»  пәні  оқушыларды  ұрпақтардың  рухани  тәжірибесі 
ретінде  өнерге  тартуға,  көркем  өнер  әрекеттерінің  тәсілдерін  меңгеруге,  баланың 
шығармашылық, дарындылық, тұлғалық қабілеттерін дамытуға бағытталған.  
«Көркем  еңбек»  пәні  деп  «Бейнелеу  өнері»  мен  «Еңбекке  баулу»  пәндерін 
біріктіріп, тұтас бір пән ретінде ұсынып отырмыз. Себебі «Еңбекке баулу» пәнінде 
оқылатын  кез  келген  бір  тақырыпты  қарастыратын  болсақ,  ең  алдымен  сол 
тақырыптың  бейнесін  көз  алдымызға  елестетеміз  немесе  саламыз.  Мысалы, 
ермексаздан  қандай  да  бір  жануарды  немесе  құсты  мүсіндеу  керек  болса,  оның 
суретін  қарастырамыз,  мүсіннің  дайын  бейнесін  көз  алдымызға  елестетеміз,  содан 
3 

соң  тапсырманы  орындауға  кірісеміз.  Кіріктірілген  пәннің  «Көркем  еңбек»  деп 
аталуына осы себеп болды. 
«Көркем  еңбек»  пәні  баланың  қоршаған  әлемге  көзқарасын  өзінің 
шығармашылық  жұмыстарында  көрсете  білу  қабілетін  дамыту,  әртүрлі 
материалдармен  жұмыс  істеу  техникасын  игеруі,  бастауыш  сынып  оқушылары 
қолдарының  моторикасы  және  қолдың  буындары  үшін,  иілгіштігін,  икемділігін 
және көзбен шамалау дәлдігін жақсартуы үшін өте маңызды.  
«Көркем  еңбек»  пәнiн  оқыту  барысында  бастауыш  сыныптардағы  тілдік 
пәндерде  еңбек  және  оған  қатысты  ұғымдарды  түсіну  мен  дұрыс  қолдану, 
сұрақтарға  толық  жауап  беру,  орындалған  жұмыстың  нәтижесімен  таныстыруда 
сөйлеу дағдыларын қалыптастыру жүзеге асырылады.  
Бұйымдар  дайындауда  әртүрлі  өлшем  бiрлiктерiн  қолдану,  аппликация 
жасауда,  ашық  хат  әзірлеу  және  безендіруде,  коллаж,  оригами  техникаларында 
нақты  математикалық  логика  және  симметрияны  пайдалануы,  заттың  пішінін 
анықтауы арқылы «Математика» пәнінен алған білімдерін пайдаланады. 
«Дүниетану»  пәнімен  байланыс  бөлме  өсімдіктерін  өсіру  дағдыларынан, 
өсімдіктер және жануарлар әлемі туралы білімін пайдаланудан көрініс табады. 
Оқушының  эмоционалдық  мәдениетін  қалыптастыру  үшiн  музыкалық 
шығармаларды  пайдалану  «Музыка»  пәнімен  пәнаралық  байланысты  орнатуға 
көмектеседі.  
Бүгінгі  күні  барлық  алдыңғы  қатарлы  елдер  жоғары  сапалы  білім  жүйесімен 
жұмыс  істеуде.  Осыған  орай  біздің  елімізде  де  жоғары  сапалы  білім  жүйесіне 
көшуге бағытталған білім мазмұнын жаңарту шараларын іске асырылуда. Өйткені, 
бүгінгі  таңда  елдің  бәсекеге  қабілеттілігі  оның  азаматтарының  парасаттылығымен 
анықталады, сондықтан білім беру жүйесі болашақтың талабына сәйкес дамуы тиіс. 
Оқушыларды  заманауи  әдіс  –  тәсілдермен  оқытып,  ой  –  өрісі  кең,  саналы,  еркін 
азамат етіп тәрбиелеу қажеттілігі де осы себептен туындап отыр. Оның үстіне білім 
берудің  жүйесін  қарқынды  дамытқан  бұл  процестің  жалпы  білім  беретін 
мектептерге де енгізіле бастауы көңілді қуантады.  
Курстың  ерекшелігі  –  алға  қойған  мақсаты  айқын,  бағдары  жүйелі.  Бұл 
бағдарлама  оқытуды  ізгілендіру,  өзін-өзі  дамытып,  тәрбиелей  білетін,  заман 
ағымына ілесе алатын кәсіби, білікті, жан-жақты жеке тұлға қалыптастыруды мақсат 
етеді.  Оқушылардың  кәсіби  білім  сапасын  арттырумен  бірге  өз  қабілетіне  қарап, 
өзін-өзі дамыта отырып, өзіне сын көзбен қарауға мүмкіндік береді. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
4 

1 «Қазақ тілі мен әдебиеті (Т2)» кіріктірілген пәндерін оқыту кезіндегі тәсілдер 
мен принциптер 
 
Р. Декарттың «Барлық ғылымдардың байланыстылығы сондай, олардың бәрін 
бірден  оқыту  –  олардың  біреуін  басқасынан  бөліп  оқытудан  оңай»  деген  пікірін 
еске  алсақ,  пәнаралық  байланыс  білім  берудің  кіріктірілген  технологиясының 
құрамына енеді. Оның ұғымының ауқымы кең.
  
Философиялық  –  педагогикалық  ұстаным  жағынан  бұл  технология  –  жеке 
тұлғаның ойлау дәрежесі мен бүкіл адамзат қауымы санасының сан ғасырлық даму 
дәрежесін ретке келтіруші, үйлестіруші қозғаушы күш.
  
Кіріктіру  ұстанымының  басты  қағидасы  –  ғылыми  -  жаратылыстану  және 
қоғамдық - гуманитарлық білімдерді жеке білім аймағында шартты түрде қарастыра 
отырып,  оқушыларға  әлемнің  біртұтастығы  жайлы  ғылыми  -  синтездік  білім  беру 
болып табылады.
 
Кіріктіріп  оқыту  ұстанымдары  кіріктіріп  оқытудың  басты  мақсатына  – 
оқушылардың ойлау қабілетінің дамуына тікелей бағытталған. Яғни: 
1. 
Білімдердің синтезі. Оқу материалын тұтас, жинақталған, жүйеленген түрде 
қабылдау  оқушының  ой-өрісінің
 
кеңдігін  қамтиды.  Кіріктіру  әдістерімен 
зерделенетін  мәселені  шешу  ойлау  қабілетін  белсенділігі  мен  мақсаттылығын 
дамытады. 
2. 
Оқу  материалын  тереңдету.  Оқу  материалын  терең  ұғыну  кең  ауқымды 
ойлауға ықпал етеді. 
3. 
Мәселенің  өзектілігі,  немесе  мәселенің  практикалық  маңыздылығы.  Оқу 
материалын меңгеру барысында практикалық мәселені шешу оқытудың тәжірибелік 
бағытын  күшейтеді,  оқушының  сын  тұрғысынан  ойлауын,  теория  мен  практиканы 
салыстыра алу қабілетін дамытады. 
4. 
Баламалы  шешім.  Белгілі  жағдайда  жаңа  тәсілдерді  қолдана  алу,  мәселені 
ерекше шеше алу, шешу жолдарын таңдай алу, ойлау ерекшелігін дамытуға ықпал 
етеді.  Шешімдерді  салыстыру  ой  ұшқырлығын,  сын  тұрғысынан  ойлауды,  ойдың 
жинақтығын,  жүйелілігін  дамытады.  Оқушылардың  дұрыс  шешімді,  мақсатқа 
жетудің  қысқа  жолын  таңдау  барысында  ұтымды,  тиімді,  мақсатты  ойлау 
қабілеттері арта түседі.  
5. 
Шешімнің дәлелдігі. Мәселені дәлелді шешу ойлау қабілетін дамытады [2].  
Кіріктірілген  білім  бағдарламасының  алға  қойған  мақсаты  айқын,  бағдары 
жүйелі.  Зиялы  азаматты  –  әлеуеті  жоғары  дамыған,  жаңашыл  ойлай  білетін,  рухы 
мықты,  өз  білімін  қоғамның  алға  басуына  жұмсай  алатын  адамды  тәрбиелеуге 
ұмтылатын  білім  беру  бағдарламасында  тәрбие  мен  оқыту  ажырамас  байланыста 
болады.  
«Білім  туралы»
 
Қазақстан  Республикасының  Заңында:  «Білім  беру  жүйесінің 
басты міндеті – ұлттық және жалпыадамзаттық құндылықтар, ғылым мен практика 
жетістіктері  негізінде  жеке  адамды  қалыптастыруға,  дамытуға  және  кәсіби 
шыңдауға  бағытталған  білім  алу  үшін  қажетті  жағдайлар  жасау»  деп  көрсетілген. 
Осы тұста кіріктірілген білім бағдарламасы көп табыстарға негіз болады. Өйткені, 
кіріктірілген бағдарлама бірнеше құндылықты негізге алады. Олар:  
-
 
құрмет; 
-
 
ынтымақтастық; 
-
 
азаматтық жауапкершілік қалыптастыру; 
5 

-
 
ашықтық; 
-
 
өмірбойы білім алу [2]. 
Белгіленген  құндылықтар  аясындағы  мақсат  –  жоғары  білімді,  шығармашыл 
адамның үйлесімді тұлға ретінде дамуы үшін қолайлы білім беру кеңістігін жасау.  
Міне,  тек  осындай  сипаттағы  қолайлы  білім  беру  кеңестігінде                             
оқып – тәрбиеленген мектеп түлегі кең ауқымды дағдыларға ие болады. Нақтырақ 
айтқанда: 
-
 
сын тұрғысынан ойлау; 
-
 
білімін шығармашылықпен пайдалана білу; 
-
 
зерттеушілік дағдылары; 
-
 
АКТ дағдылары; 
-
 
топта және жеке ынтымақтастықта жұмыс істей білуі; 
-
 
коммуникативтік дағдылары (тілдік дағдыларын қоса алғанда); 
-
 
қойылған  міндеттер  мен  күрделі  мәселелерді  шеше  білу  дағдылары  т.б. 
бірнеше дағдылар қалыптасады [2]. 
 
Ал  жалпы  кіріктірілген  оқу  дегеніміз  не?  Кіріктірілген  оқу  бағдарламасының 
артықшылығы неде? Осы сұрақтардың жауабын зерделеп көрелік.  
Кіріктірілу  –  бұл  бір  оқу  мазмұнының  пәндік  концепцияларға  сай  әртүрлі 
саладағы жан-жақты білімдермен тоғысуы, бір-бірімен араласып кетуі. Кіріктірілген 
сабақтар  оқушыға  әлем  туралы,  заттар  мен  құбылыстардың  өзара  байланыстары 
туралы  біртұтас  мағлұмат  береді,  олар  құрылысы  бойынша  белгілі  қалыпқа 
сыймайды,  сондай-ақ,  оқу  сағаттарын  барынша  үнемді  пайдалануға  мүмкіндік 
береді.  Осы  сабақтарда  оқушылардың  бейнелі  ой-өрісі  дамып,  пәннің  жалпы 
мазмұнын өмірмен байланыстыру арқылы шығармашылық мүмкіндіктері ашылады. 
Кіріктірілген  сабақтардың  құрылымы  нақтылығымен,  сыйымдылығымен, 
орамдылығымен,  сабақтың  әр  сатысындағы  оқу  материалының  логикалық  өзара 
келісімімен, материалдың зор ақпараттық мүмкіндігімен ерекшеленеді.     
Оқу процесінде пәндерді кіріктіріп оқыту: 
- 
ерекше дарынды оқушыларға мәнді де саналы оқуға; 
- 
сабақ құрылымында проблемалық жағдайлар үлесін ұлғайтуға; 
- 
жеке  тұлғаның  зерттеушілік  типін  қалыптастыратын  оқушының  ойлау 
әрекетін белсендіруге; 
- 
оқушыға  бір  мезгілде  әрекетті  орындауда  барлық  мақсат  қоюдан  нәтижеге 
дейінгі барлық процесіне бақылау жасауға; 
- 
білім  берушілік,  дамытушылық  және  танымдық  үшбірлікті  ұстаздың  шексіз 
шығармашылығы тұрғысынан жүзеге асыруға; 
- 
сабақтың ақпараттық сыйымдылығын арттыруға; 
- 
оқушылардың  уәждемесін  арттыруға,  олардың  оқу  -  танымдық  әрекетін 
белсендіруге, шаршағандары мен қажуларын азайтуға; 
- 
сабақ  процесінде  өтілетін  тақырыптың  күнделікті  өмірмен
 
тікелей 
байланысына мән беруге; 
- 
оқушылардың шығармашылық ойлауын дамытуға; 
- 
олардың алған білімдерін өмірде қолдана білулеріне көмектеседі [2]. 
Қазақ  тілі  –  қарым-қатынас  жасау  негізі  және  Қазақстан  Республикасының 
мемлекеттік  тілі.  Оқушылар  қазақ  тілін  үйрене  отырып,  айтылым,  тыңдалым, 
оқылым  және  жазылым  дағдыларымен  қатар  түсіну  және  жауап  беру,  анализ, 
салыстыру  және  бағалау  дағдыларын  дамытады,  сонымен  бірге  оларды  өмірде 
6 

тиімді  қолдана  білуді  үйренеді.  Тілді  меңгеру  әлемдік  деңгейде  жаңа  өзгерістерге 
бейім,  жаңашыл,  ұлттық  құндылықтарды  түсінетін  жеке  тұлға  қалыптастыруға 
ықпал етеді. 
«Қазақ  тілі  мен  әдебиеті»  кіріктірілген  пәні  –  өзге  тілде  білім  беретін 
мектептердегі  оқу-тәрбие  процесінің  маңызды  бөлігі  болып  табылады.  Қазақ  тілі 
мен әдебиетінің тақырыптық және тілдік ортақтығы арасындағы өзара байланыстың 
күшейтілуі  арқылы  оқушылардың  қазақ  тілінің  түрлі  стильдерін  бір  оқу 
бағдарламасы аясында меңгеруіне ықпал етеді. Өйткені ортақ тақырып қазақ тілінен 
мен әдебиеттен алынатын білімдердің ерекше синтезін жасайды. Оны меңгерту үшін 
жаңа  деңгейдегі  оқу  -  танымдық  процесті  ұйымдастыратын  әдістер  мен  тәсілдер 
жүйесі де айқындалуы керек. 
Қазақ  тілі  мен  әдебиетін  екінші  тіл  ретінде  оқытатын  мектептерде  кіріктіре 
оқытудың  басты  мақсаты  –  оқушыны  қазақ  тілінде  сауатты  сөйлету,  оқығанын, 
естігенін,  тыңдағанын  түсінуге,  сауатты  түсініп  қазақ  тілінде  барлық 
коммуникативтік әрекеттерді (1-сурет) жазуға дағдыландыру [2].  
 
ТЫҢДАЛЫМ
АЙТЫЛЫМ
ОҚЫЛЫМ
ЖАЗЫЛЫМ
Коммуникативтікдағдылардыдамыту
7
 
1-
сурет – Коммуникативтік дағдыларды дамыту сұлбасы.  
Дереккөзі: Назарбаев зияткерлік мектептерінің тәжірибесінен. 
 
Қазақ  тілі  мен  әдебиетін  кіріктіріп  оқытқанда,  оқушылардың  тіл 
заңдылықтарын, коммуникативтік әрекеттерді әдебиет мәтіндеріндегі түрлі өмірлік 
жағдаяттарға  «тікелей  қатыса»  отырып  меңгерту  мүмкіндігі  өте  зор.  Осындай 
кіріктіре  оқыту  арқылы  оқушылардың  сөйлеу,  жазу,  оқу,  тыңдау  әрекеттерін 
танымдық қызығушылықтарын дамыта отырып қалыптастыру жолы қалыптасады.  
«Кіріктірілген  қазақ  тілі  мен  әдебиеті»  пәнін  оқытудың  мақсаты,  міндеттері, 
ұстанымдары  мен  әдістері,  танымдық  талдаудың  шығармашылық  деңгейге  өсу 
барысында іске асырылатын мағыналық бағдарлары, байланыстары, технологиялық 
шарттары жаңа жүйеде қалыптасады.  
«
Қазақ  тілі  мен  әдебиеті»  пәнін  кіріктіріп  оқытудың  мақсаты  –  оқушыларды 
шығармашылықпен  жұмыс  істеуге  және  сын  тұрғысынан  ойлауға  дағдыландыру. 
Оқушылар  әңгіме,  поэзия,  драма,  сондай-ақ  ғылыми  және  бұқаралық  ақпарат 
құралдарының  материалдарын  (газет  -  журналдар,  т.б.)  сын  тұрғысынан  оқи 
отырып,  өз  түсініктерін  дамытады.  Оқу  арқылы  танымдық  дағдыларын  арттыра 
отырып, білім әлеміне жол ашады. 
7 

«
Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінің кіріктіріп оқыту (бағдарламасының мақсаты – 
оқушыларға  өз  ойын  жеткізу  жолдары,  әңгімелерді  баяндау  және  өздерінің 
қызығушылықтары,  жоспарлары  туралы  диалог  барысында  айту;  тілдесім  мен 
аудиовизуалды  материалды  тыңдау  барысында  өз  көзқарастарын  білдіре  отырып 
жауап  беру;  көркем  және  көркем  емес  (нұсқаулық,  жарнама)  мәтіндерге  мақсатқа 
сай  қорытынды  және  анализ  жасау;  қысқа  жүйелі  мәтіндерді  жазу  барысында 
қажетті және қызықты ақпараттарды пайдалана білу дағдыларын меңгерту.  
«
Қазақ  тілі  мен  әдебиеті»  пәнінің  кіріктіріліп  оқыту  бағдарламасында  оқу 
пәнінің  мазмұнын  анықтаудың  негізі  болып  табылатын  оқыту  мақсаттарының 
жүйесі түрінде ұсынылған күтілетін нәтижелері қалыптастырылған.   
Мазмұны тұрғысынан оқу бағдарламалары оқушыны өзін-өзі оқыту субьектісі 
және тұлғааралық қарым-қатынас субьектісі ретінде тәрбиелеуде нақты оқу пәнінің 
қосатын  үлесін  айқындайды.  Оқу  бағдарламалары  білім  беру  құндылықтарының 
өзара  байланысы  мен  өзара  шарттылығына  негізделген  тәрбиелеу  мен  оқытудың 
біртұтастығы  қағидатын  және  нақты  пәнді  оқыту  мақсаттарының  жүйесі  бар 
мектепті  бітіргеннен  кейінгі  нәтижелерін  іске  асыруға  мүмкіндік  береді.  Оқу 
бағдарламаларының  тек  пәндік  білім  мен  білікке  ғана  емес,  сонымен  қатар  кең 
ауқымды дағдылардың қалыптасуына бағытталғаны оның ерекше өзгешелігі болып 
табылады.  Оқыту  мақсаттарының  құрастырылған  жүйесі:  білімді  функционалдық 
және  шығармашылық  қолдану,  сын  тұрғысынан  ойлау,  зерттеу  жұмыстарын 
жүргізу,  ақпараттық  -  коммуникациялық  технологияларды  пайдалану,  қарым-
қатынас  жасаудың  түрлі  тәсілдерін  қолдану,  топпен  және  жеке  дара  жұмыс  істей 
алу, мәселелерді шешу және шешімдер қабылдау сияқты кең ауқымды дағдыларын 
дамытуға  негіз  болады.  Кең  ауқымды  дағдылар  оқушының  мектептегі  білім  алу 
тәжірибесінде де, келешекте мектепті бітіргеннен кейін де жетістігінің кепілі болып 
табылады   
Экономикадағы  заманауи  инновациялар,  еңбек  нарығындағы  өзгерістер 
оқушылардың  күрделі  міндеттерді  шешу  үшін  немесе  оларды  шешудің  жаңа 
тәсілдерін  табу  үшін  жағдаятқа,  идеялар  мен  ақпараттарға  талдау  жасау  және 
бағалауға,  алған  білімі  мен  тәжірибесін  жаңа  идея  мен  ақпаратты  жинақтау  үшін 
шығармашылық  қолдануға  мүмкіндік  беретін  дағдылар  жиынтығын  меңгеру 
қажеттілігіне  себепші  болады.  Жігерлілік,  алғырлық,  өзгерістерге  дайындығы, 
байланысқа бейімділігі сияқты тұлғалық қасиеттер өзекті болып отыр.  
Нақты  пән  бойынша  күнделікті  білім  беру  процесінің  мазмұны  оқу 
мақсаттарына  бағынады  және  оқушылардың  меңгерген  білім,  білік  және 
дағдыларын  кез  келген  оқу  процесінде  және  өмір  жағдаяттарында 
шығармашылықпен пайдалану даярлығын қалыптастыруға, жетістікке қол жеткізуде 
қажырлылықты дамытуға бағытталған, өмір бойы білім алуға ынталандырады.    
Кең ауқымдағы дағдылармен бірлікте жеке қасиеттердің дамуы: «қазақстандық 
патриотизм  мен  азаматтық  жауапкершілік»,  «құрмет»,  «ынтымақтастық»,  «еңбек 
пен  шығармашылық»,  «ашықтық»,  «өмір  бойы  білім  алу»  сияқты  білім  берудің 
басты құндылықтарына оқушыларды дағдыландырудың негізі болып табылады. Бұл 
құндылықтар  оқушының  тәртібі  мен  күнделікті                 іс-әрекеттерін 
ынталандыратын тұрақты тұлғалық бағдары болуы тиіс.  
«
Қазақ  тілі  мен  әдебиеті»  пәнінің  кіріктіріліп  оқыту  бағдарламасы  бойынша 
оқушылардың  білім,  білік  және  дағдыға  қойылатын  талаптары  «Шет  тілін 
меңгерудің  жалпы  еуропалық  құзыреті»  (CEFR)  деңгейлерін  (А1,  A2,  B1,  B2,  С1) 
8 

негізге ала отырып айқындалған және әр деңгейдің соңындағы күтілетін нәтижелер 
түрінде берілген.  
С1 – Жоғары деңгей: 
Әртүрлі  тақырыптар  бойынша  көлемді  мәтіндерді  түсінеді,  олардың  астарлы 
мағыналарын ажырата алады. 
В2 – Ортадан жоғары деңгей: 
Нақты  және  абстрактілік  тақырыптар  бойынша  күрделі  мәтіндердің,  оның 
ішінде кәсіби мәтіндердің жалпы мазмұнын түсіне алады.  
В1 – Орта деңгей: 
Оқуда,  бос  уақытта  кездесетін  әртүрлі  тақырыптар  бойынша  әдеби  тілде 
берілген нақты хабарлардың негізгі ойларын түсіне алады.  
А2 – Базалық деңгей: 
Өмірдің  негізгі  салаларымен  байланысты  тіркестер  мен  жиі  пайдаланатын 
сөйлемдерді түсінеді.  
А1 – Қарапайым деңгей: 
Нақты  міндеттерді  орындауға  қажетті  таныс  фразалармен  сөйлемдерді 
пайдалана алады.  
«
Қазақ тілі мен әдебиеті» пәндерін кіріктіріп оқу арқылы оқушылар: 
-
 
 
сөздік қоры мен тілдік сауаттылығын дамытады; 
-
 
 
тілдің қоғамдық-әлеуметтік қызметін түсінеді; 
-
 
 
ойлау және танымдық қабілеттерін дамытады;  
-
 
 
коммуникативтік  дағдыларын  жағдаятқа  сай  дұрыс  қолдана  білуді  және 
өзгелермен еркін қарым-қатынас жасауды үйренеді; 
-
 
 
қазақ  халқы  мен  мемлекеттік  тілге  деген  құрмет  сезімін  қалыптастырады, 
қызығушылығын арттырады [3]. 
«
Қазақ тілі мен әдебиеті» пәнінің кіріктіріліп оқыту бағдарламасы «қалай білім 
алу керектігін білетін», дербес, ынталы, қызығушылығы жоғары, сенімді, жауапты, 
ой-өрісі  дамыған  жеке  тұлғаны  қалыптастыруға  бағытталған  қағиданы  ұстанады. 
Мұғалімдер  оқушылардың  бойында  бұл  қасиеттерді  қалыптастырып,  дамытуда 
оқытудың түрлі стратегияларын қолданады. Атап айтқанда:  
-
 
 
оқушылардың жеке пікірін тыңдай білу, олардың бұған дейін алған білімдері 
мен  қалыптасқан  түсініктерін  одан  әрі  дамыту  үшін  оларды  қолданудың 
маңыздылығын құптау; 
-
 
 
мұқият  іріктелген  тапсырмалар  мен  іс-әрекет  түрлері  арқылы  оқушыларды 
ынталандыра және дамыта оқыту; 
-
 
 
мәселелерді  шешу  әдіс-тәсілдерін  оқушыларға  түсінікті  жолмен  құру  және 
көрсету; 
-
 
 
оқушылардың білім алуына «Оқыту үшін бағалау»  арқылы қолдау көрсету; 
-
 
 
оқушылардың зерттеу жұмыстарын жүргізуіне және зерттеу әдіс–тәсілдеріне 
негізделген белсенді оқытуға бейімдеу;   
-
 
 
оқушылардың сын тұрғысынан ойлау дағдыларын дамыту; 
-
 
 
оқушылардың  жеке,  топтық  және  тұтас  сыныптық  жұмыс  түрлерін 
ұйымдастыру [4].