Кейбір өнеркәсіптік меншік объектілеріне өтiнiмдi жасау, ресiмдеу және қарау

ортадан шыққан немесе басқа тәсілдермен алынған өнімдер жатады. 
 
       Пайдалы модельге объектісі ретінде биотехнологиялық өнімдерге келесілер жатады: 
 
      тірі нысандар, атап айтқанда, өсімдіктер, жануарлар, Заңның 2-бабының 2-тармағында 
және 6-бабының 3-тармағында көрсетілгендерден басқа және микроорганизмдер, өсімдіктер 
мен жануарлардың жасушасы және өсімдіктер мен жануарлардың ағзасынан бөлінген немесе 
басқа тәсілдермен алынған басқа элементтер, микроорганизмдердің штаммы, өсімдіктер мен 
жануарлардың жасушасы; тірі емес нысандар, атап айтқанда, өсімдіктерден, жануарлардан не 
микроорганизмдерден немесе басқа тәсілмен алынған гормондар, цитокиндер, ферменттер, 
антигендер, антиденелер, нуклеин қышқылдарының тізбегі, плазамидтер, векторлар, т.б. 
тұрады. 
 
       Өсімдіктер мен жануарларды сипаттау үшін келесі белгілер пайдаланылады: 
 
       мақсаты; 
 
       шығу тегі және алу тәсілі; 
 
       таксономикалық тәнділігі; 
 
       пайдалы қасиеті; 
 
       генотип және/немесе фенотиптің ерекшеліктері; 
 
       өсімдік немесе жануардың генетикалық конструкция ерекшеліктері; 
 
      өсімдік немесе жануардың құрылымдық элементтерінің ерекшеліктері;
 
       өсімдік немесе жануарды продуцирует пайдалы зат туралы мәліметтер және өнімділік 
деңгейі; 
 
       көбею ерекшеліктері; 
 
       пайдалы қасиетті сақтау тұрақтылығы. 
 
       Микроогранизмдер штаммдары, өсімдіктер немесе жануарлар жасушалар культурасын 
сипаттау үшін келесі белгілер пайдаланылады: 
 
       мақсаты; 
 
       шығу тегі (алу тәсілі, тектілік штаммасы, бөліну көзі немесе ата-аналық 
штаммаларының сипаттамасы); 
 
       таксономикалық тәнділігі; 
 
       культуралдық-морфологиялық белгілері; 
 
       физиологиялық-биохимиялық белгілері; 
 
       цитологиялық белгілері; 
 
       молекулярлық-биологиялық белгілер; 
 
       маркерлік белгілері (генетикалық, иммунологиялық, биохимиялық, физиологиялық); 
 
       онкогенділігі (медициналық және ветеринариялық саладағы штаммдар мен жасушалар 
үшін); 
 
       биотехнологиялық сипаттама: штамм немесе дақылмен өңделген пайдалы заттың атауы 
мен қасиеті, белсенділік (өнімділік) деңгейі және оны анықтайтын тәсілдер; 
 
       ұзақ пайдалану кезіндегі пайдалы қасиеттің сақталу тұрақтылығы туралы мәліметтер; 
 
      вируленттілік, иммуногендік, антигендік құрылым, антибиотиктерге сезімталдық, 
қарама-қайшы қасиеттер (медициналық және ветеринарлық саладағы штаммдар мен жасушалар 
үшін);
 
       көбею ерекшеліктері; 
 
       гибридтеу қағидаты (гибридті микроорганизмдер штаммдары үшін); 
 
       криоконсервация туралы мәліметтер. 
 
       Өсімдіктер немесе жануарлар жасушалары өскіндерінің сипаттау үшін қосымша үшін 
мынадай белгілер: 
 
       пассаждар саны; 
 
       кардиологиялық сипаттамасы; 
 
       өсу (кинетикалық) сипаттамалары; 
 
       жануар организмінде өсіру (гибрид үшін) сипаттамасы; 
 
       морфогенезге қабілеттілігі (өсімдіктер жасушалары үшін) пайдаланылады. 
 

       Микроорганизмдер консорциумының, өсімдіктер немесе жануарлар жасушалары 
өсімдіктерінің сипаттамасы үшін жоғарыда аталған белгілерге қосымша мынадай белгілер: 
 
       бейімдеу және селекция факторы мен жағдайы; 
 
       таксономикалық құрам; 
 
       жеке құрауыштардың сәйкестілігі мен алмастырғыштылығы; 
 
      бөлінушілік;
 
       культуралды-морфологиялық белгілері, цитологиялық белгілері, физиологиялық-
биохимиялық және жеке құрауыштардың өзге де белгілері; 
 
       тұрақтылығы және/немесе бәсекеге қабілеттілігі; 
 
       консорциумның жалпы физиологиялық ерекшеліктері пайдаланылады. 
 
       Тірі емес нысандарға жататын биотехнологиялық өнімдерді сипаттау үшін мынадай 
белгілер пайдаланылады: 
 
       құрылымы белгіленген немесе жартылай белгіленген өнімдер үшін - құрылымдық 
формула немесе құрылым ерекшеліктері, оның ішінде нуклеин қышқылы үшін нуклеотидтердің 
бірізділігі, белоктар, полипептидтер, пептидтер үшін аминоқышқылдардың бірізділігі, 
құрама элементтердің болуы мен орналасу тәртібі, соның ішінде реттейтін және код беретін 
салалар, сайттар және плазмид, векторлардың, генетикалық конструкциялардың, рекомбинант 
және гибридтік молекулалар үшін; 
 
       құрылымы белгіленбеген өнімдер үшін физика-химиялық және өзге қасиеттері, соның 
ішінде осы өнімдерді теңдестіруге оларды басқа белгілі өнімдерден айырады. 
 
       Барлық биотехнологиялық өнімдер үшін олардың жүзеге асыратын қызметі немесе 
белсенділік түрі мен шыққан тегі көрсетіледі. 
 
       4) материалдық объектілердің көмегімен материалдық объектілерге іс-әрекеттердің 
орындалу үдерісі өнертабыс объектісінің тәсілі болып табылады. 
 
      Тәсілді сипаттау үшін мынадай:
 
       іс-әрекеттің немесе іс-әрекеттер жиынтығының бар болуы; 
 
       осындай іс-әрекеттердің уақыт ішіндегі орындалу тәртібі (бірізділікті, бір 
уақытта, әр түрлі тіркесімде); 
 
       іс-әрекеттерді жасау шарты, режимі; 
 
       заттарды (әуелгі шикізатты, реагенттерді, катализаторларды және т.б.), 
құрылғыларды (аспаптар, жабдықтар және т.б.), микроорганизмдердің штаммдары, өсімдіктер 
немесе жануарлар жасушаларының өскіндерін пайдалану; 
 
       5) пайдалы модельдің объектісі ретінде белгілі өнім немесе тәсілді жаңа мақсат 
бойынша қолдануға олардың өзге мақсатқа сәйкес пайдаланылуының жатуы. 
 
       6) жаңа мақсатта қолдануға қоғамдық қажеттіліктерді қанағаттандыру үшін заттардың 
(табиғи және жасанды түрде алынған) алғашқы қолданылуы, яғни мұндай мақсат айқындалмаған 
табиғи заттардың, экспериментте алынған заттардың, өндіріс қалдықтарының және т.б. 
кәдеге жарату мақсатын белгілеулер пайдаланылады. 
 
       Бұрыннан белгілі өнім немесе тәсілді жаңа мақсаттағы немесе жаңа өнімді жаңа 
мақсатта қолданылуын сипаттау үшін қолданылатын объектінің оны теңестіру үшін жеткілікті 
қысқаша сипаттамасы және осы жаңа мақсатты көрсету пайдаланылады. 
 
       9. Пайдалы модельдің сипаттамасы оны жүзеге асыру үшін жеткілікті толық түрде 
ашылады. 
 
      10. Сипаттама пайдалы модель атауымен басталады, 1971 жылғы 24 наурыздағы 
Халықаралық патенттік жіктеу, (бұдан әрі - ХПС) туралы Страсбург Келісімнің баған 
ағымдағы редакциясын Мәлiмделген пайдалы модель, осы бағанның индексі мынадай бөлімдерді 
қамтиды:
 
       1) пайдалы модельге қатысты техника саласы; 
 
       2) техника деңгейі; 
 
       3) пайдалы модельдің мәні; 
 
       4) сызба сұлбаларының және/немесе өзге материалдардың (егер олар қоса тіркелсе) 

тізбесі; 
 
       5) пайдалы модельді жүзеге асыру мүмкіндігін растайтын мәліметтер. 
 
       Сипаттама бөлімін мәліметтері бар (әдеби дереккөзге, бұрын берілген өтінім 
сипаттамасына, қорғау құжатына және соған ұқсас сипаттамаға) көзге сілтеме жасаумен 
алмастыруға жол берілмейді. 
 
      11. Пайдалы модельдің атауы оның мақсатын сипаттайды және дәл және қысқа болуы 
тиіс. Пайдалы модельдің атауында «патент» сөзі, жеке атауы жөнсіз атаулар пайдалы 
модельді анықтау мақсаттарына қызмет етпейтін жарнама немесе сауда атаулары, тауар 
таңбалары немесе қысқартулар мен терминдер пайдаланбауға тиіс. Пайдалы модельдің атауы 
жеке түрде жазылады. Ерекшеліктер жекеше түрде қолданылмайтын атаулар немесе жалпы 
құрылымдық формуласы қамтылатын химиялық қосылыстарға қатысты пайдалы модельдердің 
аттары болып табылады.
 
       Химиялық қосылыстарға жататын пайдалы модельдің атауында химияда қабылданған 
номенклатуралардың бірі бойынша оның атауы немесе соған жататын топ (сынып) атауы 
енгізіледі, сондай-ақ қосылыстың нақты мақсатына көрсету келтірілуі мүмкін. 
 
       Құрамы анықталмаған зат-қоспа алу тәсіліне жататын пайдалы модельдің атауына оның 
мақсатына сілтеме немесе осы заттың биологиялық белсенділік түрі кіреді. 
 
       Биологиялық белсенді заттар үшін биологиялық белсенділік түрі, ал 
биотехнологиялық өнімдер үшін - атқаратын функциясына сілтеме келтіріледі. 
 
       Микроорганизмдер штаммына қатысты пайдалы модельге атауына штаммның мақсаты 
көрсетілген латын тіліндегі биологиялық объекттің тұқымдық және түрлік (халықаралық 
номенклатура талаптарына сәйкес) атауы енгізіледі. 
 
       Өсімдіктер немесе жануарлар жасушаларына жататын пайдалы модельдің атауына 
жасушалар өсіріндісінің атауы мен мақсаты енгізіледі. 
 
       Белгілі өнім немесе тәсілдің жаңа мақсаты бойынша, сондай-ақ жаңа өнімнің 
белгіленген мақсаты бойынша қолданылуына қатысты пайдалы модельдің атауы тиісті объекті 
үшін қабылданған қағидалар бойынша жасалады және оның мақсатын сипаттайды. 
 
      Жаңа мақсаты - белгілі өнім немесе үдерісі үшін қолдану, сондай-ақ белгілі бір 
мақсат үшін жаңа өнімге қатысты пайдалы модельге атауы тиісті объект үшін қабылданған 
ережелерге сәйкес жасалған, және оның мақсаты сипаттайды отыр. Басқа - (өндіру) 
объектіні алуға (дайындауға) жүзеге асыруға немесе оны пайдалануға арналған пайдалы 
модель тобының атауы, бір пайдалы модельдің толық екіншісінің қысқартылған атауын 
қамтиды. Басқа пайдалануға арналған, олардың бірі нысандарына қатысты пайдалы модельдiң, 
топ аты тобының ішінде пайдалы модельдер толық аттары бар.
 
       Бірі екіншісін алуға (даярлауға), жүзеге асыруға немесе пайдалануға арналған 
объектілерге жататын өнертабыстар тобының атауында бір пайдалы модельге толық атауы және 
басқасының қысқартылған атауы болады. Бірі екіншісінде пайдалануға арналған объектілерге 
жататын пайдалы модель тобының атауында топқа кіретін пайдалы модельдердің толық 
атауларын қамтиды. 
 
       Нұсқаларға жататын пайдалы модель тобының атауында жақшада «нұсқалар» сөзімен 
толықтырылған топтың бір пайдалы модельдің атауын қамтиды. 
 
      Орыс тілінде өтінішті жағдайда пайдалы модельдің аты көрсетілген және қазақ 
тілінде болуы тиіс.
 
       12. «Пайдалы модель жататын техника саласы» сипаттамасы бөлімінде пайдалы 
модельдің қолданылу саласы көрсетіледі, егер мұндай салалар бірнеше болса, басымдары 
көрсетіледі. 
 
       13. «Техника деңгейі» сипаттамасы бөлімінде мәнді белгілерінің жиынтығы бойынша 
пайдалы модельге неғұрлым жақын соған ұқсасты (прототипті) бөліп ала отырып, өтінім 
берушіге белгілі пайдалы модель баламалары туралы мәліметтер беріледі. 
 
      14. Әрбір саған ұқсасты сипаттау кезінде өтінім берілген пайдалы модельдің мәнді 
белгілерімен сәйкес келетін оның ашылған ақпарат көзіндегі библиографиялық мәліметтері 

келтіріледі саған ұқсастың белгілерді келтіреді.
 
       15. Егер пайдалы модель нақты мақсатты немесе биологиялық белсенді түрі бар 
анықталмаған құрамдағы қоспалар алу тәсіліне жататын болса, оған ұқсас ретінде осындай 
мақсаттағы немесе осындай биологиялық белсенді қоспа алу тәсілі көрсетіледі. 
 
       Егер пайдалы модельге жаңа дербес химиялық қосылыстар тәсіліне жататын болса, 
оның белгілі құрылымдық баламасын алу тәсілі туралы мәліметтер; 
 
       Биотехнологиялық өнімге жататын пайдалы модельдің неғұрлым жақын оған ұқсасын 
сипаттау кезінде сондай мақсаттағы заттар туралы мәліметтер келтіріледі. 
 
       Микроорганизм штаммына, өсімдіктер немесе жануарлар жасушаларының өсірінділеріне 
- заттың продуцентіне жататын пайдалы модельдің неғұрлым жақын ұқсасын сипаттау кезінде 
осы заттың белгілі продуценті туралы және заттектің өсіндісі туралы мәліметтер 
келтіріледі. 
 
       Егер пайдалы модель белгілі жаңа өнімге немесе жаңа мақсат бойынша қолданылуға 
жататын тәсілге, немесе белгілі мақсаттағы өнімде қолдануға қатысты болса, онда осы 
мақсаттағы белгілі өнімдер немесе тәсілдер оған ұқсас заттарға жатады. 
 
       Пайдалы модель тобы сипатталған кезде соған ұқсас туралы мәліметтер әрбір пайдалы 
модель үшін жеке келтіріледі. 
 
      16. «Пайдалы модельдың мәні» сипаттамасы бөлімінде пайдалы модельдің мәнін алатын 
мәліметтер келтіріледі.
 
      Егер белгілер қол жеткізілетін техникалық нәтижеге ықпал етсе (оның ішінде әртүрлі 
белгілер әртүрлі техникалық нәтижелерге ықпал еткенде), яғни көрсетілген нәтижемен 
себеп-салдарлы байланыста болса елеулі белгілерге жатады.
 
       17. Техникалық нәтиже пайдалы модельді жүзеге асырғанда (жасағанда) немесе 
пайдаланғанда техникалық әсердің, қасиеттің, көріністің және т.с.с. сипаттамаларын 
білдіреді. 
 
      18. Техникалық нәтиже айналмалы сәттің азаюын, үйкелу коэффицентінің төмендеуін, 
сыналанудың алдын алуын, тербелістің төмендеуін, ісікке қарсы белсенділіктің 
жоғарылауын, дәрілік препараттың әсер етуінің шоғырлануын, құю құрылымының ақауларын 
жоюын, жұмыс істеу органының ортамен қатынасын жақсартуын, сұйықтықтың сарқылуының 
төмендеуін, дымқылдатудың жақсартуын, қабыршақтықты алдын алуын көрсетеді.
 
      19. Егер:
 
      адамның ақыл ойының қатысуымен ерекше қабылдауының ерекшелігі нәтижесінде ғана 
көрсетілсе;
 
      қатысушылардың арасындағы немесе белгіленген уағдаластық қағидаларға сүйене 
отырып, қызметтердің сол немесе өзгертулерінің жүзеге асырылуы кезінде белгілі бір 
тәртіптің сақталуының арқасында оған қол жеткізілсе;
 
      математикалық әдісті, электронды өлшеудің машинасы немесе оларда қолданылатын 
алгоритмдерді қолданған кезде ақпаратты алуда жүзеге асса;
 
      сол не өзге нысанда белгілі бір ұстауышта ақпараттың маңызды мазмұнының 
ерекшеліктерімен ескерілсе;
 
       қызықты және көріністі болса, алынатын нәтиже техникалық сипатқа ие емес болып 
табылады. 
 
       Егер пайдалы модель ақпарат жеткізгішке жататын болса, атап айтқанда, машина 
оқитынға, және жеткізгіште жазылған ақпараттың мазмұнын көрсететін, атап айтқанда, 
электронды есептеу машинасы үшін бағдарламаның немесе осындай алгоритм бағдарламасында 
пайдаланылатын белгілерді тартумен сипатталатын болса, онда техникалық нәтиже егер 
көрсетілген ақпаратта қамтылған нұсқаулардың іске асырылуының арқасында ғана көрініс 
табатын болса, осы пайдалы модельді іске асыратын амалға жататын болып есептелмейді. 
 
       20. «Пайдалы модельдің мәні» бөлімінде пайдалы модельді жүзеге асыру кезінде 
алынатын техникалық нәтиже көрсетіле отырып, мәлімделген пайдалы модель бағытталған 
мәселе егжей-тегжейлі ашылады. 
 

      21. Егер пайдалы модельдің орындауында немесе оны ерекше жағдайда пайдалануда 
қосымша техникалық нәтижелер алынған болса, оларды атап көрсету керек.
 
       22. «Пайдалы модельдің мәні» бөлігінде пайдалы модельді сипаттайтын барлық 
маңызды белгілері келтіріледі, неғұрлым жақын оған ұқсас заттың ерекшеліктері 
айқындалады, бұл ретте сұратылған құқықтық қорғау көлемі таралатын барлық жағдайда 
техникалық нәтижесін алуды қамтамасыз ететін белгілер жиынтығы және пайдалы модельді тек 
жекелеген жағдайларда сипаттайтын орындаудың, нақтылы нысандарында немесе оны 
пайдаланудың ерекше жағдайларында сипаттайтын белгілер көрсетіледі. 
 
      23. Белгі сипаттамасын осы белгі ашылған ақпарат көзіне сілтеме жасап алмастыруға 
жол берілмейді.
 
      24. Егер пайдалы модель жасау кезінде тек белгілі мақсаттағы техникалық құралдар 
арсеналын кеңейту немесе осындай құралдарды алғашқы рет алу міндеті ғана шешілетін 
болса, техникалық нәтиже осы мақсатты іске асырумен осы мақсатты іске асыратын құралды 
жасауда және оны арнайы көрсету талап етілмейді, тек ұсынылатын пайдалы модель осындай 
мақсаттағы құралдар арсеналын кеңейтетіні туралы түсіндірме келтіру жеткілікті.
 
      Пайдалы модельдің тобына көрсетілген мәліметтер, оның ішінде техникалық нәтиже 
туралы мәліметтер, әрбір пайдалы модель үшін бөлек беріледі;
 
      Әрбір микроорганизм штаммын, жануарлар мен өсімдіктер дақылдарын сипаттау, объект 
бастапқы немесе жақын тектес штаммдардан айырмашылықтары болатын қасиеттері көрсетіледі;
 
      Пайдалы модельді сипаттау үшін қолданылатын аминқышқылдар мен нуклеотидтер 
бірізділігі оны пайдалы модельдің сипаттамасы үшін пайдалану жағдайында егер 
бірізділіктер тізбесіндегі бірізділік сипаттамасы осындай мәтінді пайдаланумен берілсе, 
тиісті бос мәтін келтіріле отырып, «SEQ ID NO» түрінде бірізділіктер тізбесіндегі 
бірізділік нөмірі көрсетілу жолымен беріледі.
 
       Жаңа мақсатта қолданылатын белгілі өнімге немесе тәсілге қатысты пайдалы 
модельдің сипаттау кезінде, белгілі объектінің сипаттамалары ол сипатталған ақпарат 
көзіндегі библиографиялық негізі және деректер келтіріледі, оның белгілі және жаңа 
мақсаттары көрсетіледі; егер пайдалы модель белгілі мақсаттағы жаңа өнімді қолдану 
түрінде сипатталса, онда қолданылатын объектінің белгілерінен басқа осы мақсатты 
білдіретін қасиеттері туралы деректер келтіріледі. 
 
      25. «Сызба сұлбаларының тізбесі» бөлімінде сұлбалар тізбесінен басқа олардың 
әрқайсысында не бейнеленгеніне қысқаша сілтеме беріледі. Егер пайдалы модельдің мәнін 
түсіндіретін өзге графикалық материалдар ұсынылса, олар да тізбеде көрсетіледі және 
олардың мазмұндарына қысқаша түсінік келтіріледі.
 
       26. «Пайдалы модельдерді жүзеге асыру мүмкіндігін растайтын мәліметтер» бөлімінде 
өтінім беруші көрсеткен мақсатты іске асыру мен пайдалы модельді жүзеге асыру мүмкіндігі 
және «Пайдалы модельдің мәні» бөлімінде көрсетілген техникалық нәтижені алу мүмкіндігі 
көрсетіледі. 
 
       Мәні жалпы түсінікпен көрсетілген белгіні пайдалану арқылы сипатталатын 
мүмкіндігі, атап айтқанда, функционалдық жалпылау деңгейінде көрсетілген пайдалы 
модельді жүзеге асыру осындай белгіні немесе оны алу әдістерін іске асыру үшін құралдың 
өтінім материалдарында тікелей сипаттаумен расталады. 
 
       Пайдалы мдельдің сипаттамасы үшін мәндер интервалы түрінде берілген сандық 
белгілерді пайдаланған кезде, осы интервалда техникалық нәтижені алу мүмкіндігі 
көрсетіледі. 
 
      27. Құрылғыға жататын пайдалы модельді жүзеге асыру мүмкіндігін растайтын 
деректерде өтініш беруші кқрсеткен мақсатты іске асырумен пайдалы модель қалай жүзеге 
асырылатыны көрсетіледі. Сипаттамадағы құрылымдық элементтердің цифрлық белгілер олардың 
сызба сұлбаларындағы цифрлы белгілеріне толық көлемде сәйкес келуге тиіс;
 
       Пайдалы модель конструкциясы сипаттамасынан кейін оның әрекеті (жұмысы) немесе 
сызба сұлбаларына сілтемемен пайдаланылу тәсілі сипатталады; 
 

       Мәні жалпы түсінікпен, атап айтқанда функционалдық жалпылау деңгейде көрсетілген 
белгіні пайдаланумен сипатталатын пайдалы модельді жүзеге асыру мүмкіндігі тікелей 
өтінім материалдарында осындай белгіні іске асыру үшін немесе оны алу әдістерін 
сипаттаумен не оны алу әдістерінің белгілі болуын көрсетумен расталады. 
 
       Егер функционалды деңгейде сипатталатын нысан бағдарламаланған (күйіне 
келтірілген) көп функциялды құралдарды пайдалануды көздесе, онда аталған функция 
құрылғысы құрамында оған нақты телінген осындай құралмен атқару мүмкіндігін растайтын 
мәліметтер ұсынылады. 
 
      Егер мұндай мәліметтер қатарында, атап айтқанда, есептеуіш алгоритм келтірілсе, 
оны блок-тәсіл түрінде немесе, егер бұл мүмкін болса, тиісті математикалық көрінісінде 
келтірген жөн.
 
      Егер интервал ретінде сандық қасиеттері берілген болса, техникалық нәтижесі осы 
интервалда көрсетіледі;
 
       Егер пайдалы модельді жүзеге асыру мүмкіндігі және көрсетілген мақсатты оның іске 
асыру туралы тек эксперименталдық деректер куәландыратын болса, пайдалы модельді 
сипаттау кезінде тиісті деректер келтіріле отырып, оны жүзеге асыру мысалдары келтірілуі 
тиіс. Келтірілген мысалдар көрсетілген талапты сақтау туралы қорытынды өтінім беруші 
пайдалы модель нысанында келтірген түсінікпен қамтылған белгіні іске асырудың әр түрлі 
жеке нысандарда таралатындай жеткілікті болуы тиіс. 
 
      28. Затқа жататын пайдалы модельдерді жүзеге асыру мүмкіндігін растайтын 
мәліметтер:
 
      1) белгіленген құрылымы бар химиялық қосылыстарға жататын пайдалы модель үшін 
белгілі әдістермен дәлелденген құрылымдық формула, физика-химиялық константалар 
келтіріледі, қосылыс алынған формула сипатталады және аталған мақсат бойынша пайдалы 
модельді пайдалану мүмкіндігі көрсетіледі. Биологиялық белсенді қосылыстар үшін, сондай-
ақ сандық белсенділік сипат көрсеткіштері және улылығы, ал қажет болған жағдайларда - 
таңдалған әрекеттер мен басқа да көрсеткіштер келтіріледі;
 
       2) егер жаңа дербес химиялық қосылыс микроорганизмдер штаммы, өсімдіктер мен 
жануарлар жасушаларын пайдалану арқылы алынса, осы штаммның жасушалар дақылы қатысуымен 
биосинтез тәсілі туралы мәліметтер, ол жөніндегі көрсеткіштер және оны депозиттеу туралы 
мәліметтер келтіріледі; 
 
       3) егер пайдалы модель жалпы құрылымдық формуламен сипатталған белгілі құрылымы 
бар дербес химиялық қосылыстар тобына (қатарына) жататын болса, барлық қосылыстар 
топтарын (қатарын) алу тәсілінің жалпы схемасын, сондай-ақ нақты қосылыстар тобын 
(қатарын) алу мысалын, ал егер топқа (қатарға) химиялық табиғаты бойынша әр түрлі 
радикалдар қосылса, осы түрлі радикалдармен қосылыстар алу мүмкіндігін растауға 
жеткілікті мысалдарды келтіру жолымен алу мүмкіндігі расталады; 
 
       4) алынған қосылыстар үшін, сондай-ақ белгілі әдістермен расталған олардың 
құрылымдық формулалары, физика-химиялық константалары, химиялық табиғаты әртүрлі 
радикалдар бойынша кейбір қосылыстарға қатысты мүмкіндігін растаумен көрсетілген 
мақсатын іске асыру мүмкіндігінің дәлелі келтіріледі; 
 
       5) егер пайдалы модель аралық қосылыстарға жататын болса оның белгілі ақырғы 
өнімге ұқсатылуы, не одан нақты мақсатты немесе биологиялық белсенділікті жаңа ақырғы 
өнім алу мүмкіндігі көрсетіледі; 
 
      6) анықталмаған құрылымды жаңа химиялық қосылыстарға немесе анықталмаған құрамды 
қоспа және/немесе құрылымға жататын өнертабыстар үшін осы қосылыстарды немесе қоспаларды 
басқаларынан ажыратуға қажетті көрсеткіштер келтіріледі. Қосылыстар немесе қоспалар алу 
үшін бастапқы реагенттер туралы мәліметтер, сондай-ақ өтінім беруші көрсеткен осы 
қосылыстар немесе қоспалардың, атап айтқанда, осы мақсатын белгілейтін қасиеттері туралы 
мәліметтердің мақсатын іске асыру мүмкіндігін растайтын көрсеткіштер келтіріледі;
 
       7) егер пайдалы модель композицияға (қоспа, ерітінді, балқыма, шыны) жататын 

болса оның композициялық құрамына кіретін ингредиенттер, олардың сипаты және цифрлық 
арақатысы көрсетілген мысалдар келтіріледі. Композиция, егер онда ингредиент ретінде 
жаңа зат болса, оны алудың тәсілі сипатталады; 
 
      8) келтірілген мысалдарда әрбір ингредиенттің мазмұны пайдалы модельдің аралық 
маңызды формуласында көрсетілген шегінде болады (өнертабыс формуласындағы 
ингредиенттердің цифрлық арақатысы пайызында (массасы немесе көлемі жөнінде) мысалда 
көрсетілген барлық ингредиенттердің жиынтық мазмұны 100%-ға теңеледі).
 
      29. Биотехнологиялық өнімге жататын пайдалы модельдерді жүзеге асыру мүмкіндігін 
растайтын мәліметтер (тірі объектіге):
 
      1) өсімдік немесе жануарға жататын пайдалы модельдер үшін өсімдіктердің немесе 
жануарлардың шығу тегі мен оларды алу тәсілі ашылады, сондай-ақ оны өтінім берілген 
мақсатта пайдалану мүмкіндігі және өсімдік немесе жануарда сол пайдалы қасиеттің бар 
болуы расталады; өсімдік немесе жануарды сәйкестіруге болатын белгілер келтіріледі. 
Осындай талаптар өсімдік немесе жануардың ұрпағына, сондай-ақ олардың жеке бөліктеріне 
(элементтеріне) қойылады;
 
      2) егер өсімдік немесе жануарды жасаған кезде оны қандай да бір өнім (заттек) 
көмегімен алуға мақсат қойылса, онда сол өнімнің (сол заттектің) рас алынғаны және 
қойылған қасиеттердің бар екендігін растайтын мәліметтер келтіріледі. Қажет болған 
жағдайда өнімділік деңгейі туралы мәліметтер келтіріледі;
 
      3) микроорганизм штамына өсімдіктер жануарлар жасушаларының дақылдарына жататын 
пайдалы модельдер үшін номенклатуралық деректер және штаммның шығу тегі, қоректену 
ортасының сандық және сапалық құрамдары туралы деректер (себілетін және ферментациялық), 
өсіру жағдайлары (температурасы, рН, үлесті масса ауысымы, жарықтылығы) және т.б. 
ферментация уақыты, биосинтез сипаты, пайдалы (мақсатты) өнімдер, өнімнің шығуы туралы, 
белсенділік (өнімділік) деңгейі және оны айқындау (тесттеу) тәсілдері көрсетіледі. 
Мақсаттық өнімдерді бөліп алу және тазарту тәсілі ашылады (жаңа мақсаттық өнімдер 
продуценттері үшін, мысалы, антибиотиктер, ферменттер, моноклональды антиденелер және 
т.б.);
 
      4) микроорганизмдер, өсімдіктер мен жануарлар жасушалары консорциумдары үшін 
келесі деректер келтіріледі: құрауыштар бар-жоғын тексеру әдісі, осы бойынша селекция 
жүргізілген бөліну (селекция) және әдісі, ұзақ өсіру кезіндегі консорциум тұрақтылығы, 
бөтен ағзалар залалдарына төзімділік;
 
      5) микроорганизмдер штаммына, өсімдіктер немесе жануарлар жасушаларына не оның 
пайдаланылатын тәсіліне жататын пайдалы модельдерді жүзеге асыру мүмкіндігі штамм 
өсімдіктер немесе жануарлар жасушаларын алу тәсілінің сипатталуымен расталады, күні 
өнертабыстың басымдық күнінің алдынан келетін сақтау туралы (депозитарий-коллекция атауы 
және депозиттелген объектіге берілген тіркеу нөмірі) мәліметтер ұсынылады;
 
      6) егер микроорганизмдер штаммы өсімдіктер не жануарлар жасушалары концорциум 
патент қызметі мерзіміне объектінің өмірлік қабілетін қолдауға кепілдік беретін 
халықаралық немесе қазақстандық коллекцияға орналастырылса, патент рәсімі мақсаттарына 
арналған депозиттеу жүзеге асырылды болып есептеледі.
 
      30. Биотехнологиялық өнімге, атап айтқанда, (тірі емес объектіге) жататын пайдалы 
модельдерді жүзеге асыру мүмкіндігін растайтын мәліметтер:
 
      1) барлық биотехнологиялық өнімдер үшін олардың қызметі немесе белсенділік түрі, 
шығу тегі мен оларды алу тәсілі ашылады, және мәлімделген мақсатта пайдалану мүмкіндігі 
расталады;
 
      2) құрылымы анықталған немесе жартылай анықталған өнімдер үшін, одан басқа 
құрылымдық формула, немесе құрылу ерекшеліктері оның ішінде нуклеин қышқылы үшін 
нуклеотидтердің тізбегі, белоктар, полипептидтер, пептидтер үшін аминқышқылдарының 
тізбегі және құрамды, оның ішінде реттейтін және код саласындағы элементтердің, плазмид, 
векторлар, генетикалық конструкциялар, ремкомбинаттық және гибридтік молекулалар үшін 

сайттар мен маркерлердің бар болуы және орналасу тәртібі келтіріледі.
 
      3) құрылымы анықталмаған өнімдер үшін оларды теңестіруге болатын, атап айтқанда 
басқа белгілі өнімдерден айыратын белгілер жиынтығы келтіріледі;
 
      4) моноклондық антиденелер үшін оларды алу тәсілі, атап айтқанда, антиденені 
өңдейтін гибридом туралы, оның ішінде оны депозиттеу туралы куәлік беріледі. Медициналық 
және ветеринарлық өнімдер үшін улылығы, пирогенділігі, жақпауы немесе басқа шектілімдер 
туралы мәліметтер беріледі;
 
      5) егер пайдалы модель жалпы құрылымдық элементі (элементтері) бар жаңа өнімдер 
тобына жатса, оларды алудың жалпы тәсілін ашу арқылы өнім тобын алу мүмкіндігі, сондай-
ақ топтың нақты қосындыларын алу үлгілері расталады. Атап айтқанда, егер пайдалы модель 
нуклеотидтері немесе аминоқышқылдарының тізбегі белгіленген нуклеин қышқылына немесе 
белокқа (полипептидке, пептидке), сондай-ақ қоспа, делеция немесе нуклеотидтерді не 
аминоқышқылдарды алмастыру нәтижесінде пайда болған олардың нұсқаларына жатса, осындайда 
пайда болатын қоспалардың, делециялардың алмастырулардың таралмауы туралы мәліметтер, 
өнімдері көрсетіле отырып беріледі, және осындай тәсілмен алынған өнімдер алғашқы өнім 
сияқты белсенділік пен соған ұқсас қызмет түрлеріне қабілетті болады;
 
      6) нуклеин қышқылдарының будандық тізбектері үшін будандастыру түрі мен 
будандастыру деңгейі (пайызы) көрсетіледі. Бұл ретте будандастыру дәрежесін бағалау 
тәсілі ашылады, көзбен будандасатын нақты тізбектердің үлгілері беріледі, және осындай 
бірізділіктердің қызметтік ерекшеліктерін растайтын мәліметтер келтіріледі;
 
      7) нуклеин қышқылының, белоктардың, полипептидтер мен пептидтердің гомологиялық 
және комплементарлық тізбегі үшін гомология немесе комплементарлықтың дәрежесі (пайызы) 
көрсетіледі. Бұл ретте гомология немесе комплементарлықтың дәрежесін бағалау тәсілі 
ашылады, аталған дәрежеде алғашқы көзбен гомологиялы немесе комплементарлы нақты 
тізбектердің үлгісі беріледі, және осындай бірізділіктердің қызметтік ерекшеліктерін 
растайтын мәліметтер келтіріледі;
 
      8) аралық және соңғы өнімді білдіретін пайдалы модель тобы үшін аталған аралық 
өнімнен қасиеттері мен белсенділік түрі анықталған соңғы өнімді алу тәсілі ашылады.
 
      31. Тәсілге жататын пайдалы модельдерді жүзеге асыру мүмкіндігін растайтын 
мәліметтер:
 
      1) тәсілге жататын пайдалы модельдер үшін мысалдарда материалдық объектіге әрекет 
тіркестігі (әдістер, операциялар), сондай-ақ әрекет өткізу жағдайы, нақты режимдер 
(температура, қысым), егер бұл қажет болса мұндайда пайдаланылатын (құрылғы, заттектер 
және штаммдар) көрсетіледі. Егер тәсіл басымдық күніне дейінгі белгілі құралдарды 
(құрылғы, заттектер және штаммдар) пайдаланумен сипатталса, осы құралдарды көрсету 
жеткілікті. Белгісіз құралдарды пайдалану кезінде олардың сипаты келтіріледі және 
қажетті жағдайларда графикалық кескіндемесі тіркеледі;
 
      2) тәсілде жаңа заттарды пайдалану кезінде оларды алу тәсілі ашылады;
 
      3) жалпы құрылымдық формуламен сипатталған жаңа химиялық қосылыстар тобын 
(қатарын) алу тәсіліне жататын пайдалы модельдер үшін осы тәсілмен қосылыстар тобын 
(қатарын) алу мысалы келтіріледі, ал егер топқа (қатарға) химиялық табиғат бойынша сан 
түрлі радикалдар қосылыстары кірсе, осы түрлі радикал қосылыстар алу мүмкіндігін 
растауға жеткілікті мысалдар көлемі келтіріледі. Топқа (қатарға) кіретін қосылыстар алу 
үшін физика-химиялық сипаттағы белгілі әдістермен расталған құрылымдық формулалар 
келтіріледі. Сипаттамада сондай-ақ мақсаты немесе жаңа қосылыстардың мақсаты немесе 
биологиялық белсенділігі туралы мәліметтер көрсетіледі;
 
      4) анықталмаған құрылымды химиялық қосылыстар немесе анықталмаған құрылымды 
және/немесе құрамды қоспалар алу тәсіліне жататын пайдалы модельдер үшін осы қосылысты 
басқаларынан ажыратуға қажетті мәліметтер көрсетіледі. Қосылыстар немесе қоспалар алу 
үшін бастапқы реагенттер туралы мәліметтер, сондай-ақ өтінім беруші көрсеткен осы 
қосылыстар немесе қоспалар мақсатын, атап айтқанда, осы мақсат ескерілетін қасиеттер 

туралы мәліметтер, іске асыру мүмкіндігін растайтын деректер келтіріледі;
 
      5) биотехнологиялық өнімді алу тәсіліне жататын пайдалы модель үшін алынған өнім 
берілген қасиеттерге шынымен қабілетті екендігі және белгіленген мақсат бойынша 
пайдаланатындығы расталады, өнімді теңдестіретін белгілер келтіріледі, тиісті 
жағдайларда - құрылымдық формуласы, құрылысы мен құрамының ерекшеліктері, сондай-ақ 
өнімді түріне қарай басқа да белгілері беріледі;
 
      6) жалпы құрылымдық элемент (элементтері) бар биотехнологиялық өнім тобын алу 
тәсіліне жататын пайдалы модель үшін топтың барлық өнімдерін алу мүмкіндігін растайтын 
үлгілер саны келтіріледі, бұл ретте алынған барлық өнімдер биотехнологиялық 
белсенділіктің бір түріне қабілетті және сол бір функцияны жүзеге асыратыны расталады;
 
      7) белгісіз микроағзалар штаммы, өсімдіктер немесе жануарлар жасушасы дақылдарын 
көбейту тәсілін пайдаланғанда, оларды депозиттеу немесе пайдалы модельді жүзеге асыруға 
жеткілікті штамм немесе жасуша дақылын алу тәсілі туралы мәліметтер келтіріледі;
 
      8) элементі немесе бұйымның өзі анықталмаған құрамнан және құрылымнан даярланған 
бұйымды алу тәсіліне жататын пайдалы модель үшін материал туралы және материал 
қасиеттері және элементті пайдалану сипаттары және/немесе тұтастай бұйым туралы деректер 
келтіріледі.
 
      32. Жаңа мақсат бойынша белгілі өнімді немесе тәсілді қолдануға жататын пайдалы 
модельді жүзеге асыру мүмкіндігін растайтын мәліметтерде олардың осы мақсатта іске 
асырылу мүмкіндігін растайтын мәліметтер келтіріледі.
 
      33. Пайдалы модель формуласының мақсаты және оған қойылатын талаптар:
 
      1) пайдалы модель формуласы патентпен берілетін құқықтық қорғау көлемін анықтауға 
арналады;
 
      2) пайдалы модель формуласы толығынан сипаттамаға негізделуге тиіс, яғни пайдалы 
модельді оның сипаттамасындағы түсініктермен сипатталуы тиіс;
 
      3) пайдалы модель формуласы, егер ол өтінім беруші көрсеткен техникалық нәтижеге 
жетуге жеткілікті маңызды белгілерінің жиынтығы болса, оның мәнін көрсеткен болып 
танылады;
 
       4) пайдалы модель белгілері пайдалы модель формуласында оларды ұқсастыру 
мүмкіндігін, яғни олардың мәндік мазмұнының белгілі техникалық деңгейі негізінде 
маманның біртекті түсінуін қамтамасыз ететіндей болып көрсетіледі; 
 
       5) пайдалы модель формуласындағы белгі сипатын ақпарат көзіне сілтемемен 
алмастыруға болмайды. Белгі сипатын сипаттама немесе өтінім сызбаларына сілтемемен 
алмастыруға, оның ұқсастығы туралы талаптарға нұқсан келтірмей белгіге мұндай сілтемесіз 
сипаттау мүмкін болмаған жағдайларда ғана жол берілуі мүмкін. Мұндай жағдайларда, атап 
айтқанда, «...сұлбада көрсетілгендей...», «сипаттама... бөлігінде... сипатталғандай...» 
деген сөздер пайдаланылуы мүмкін. Сызбаларға сілтеме сөзбен немесе математикалық 
тәсілмен сипатталуға келмейтін, орындалу нысанымен ерекшеленетін объектілерді сипаттау 
кезінде, сондай-ақ өнертабыс объектісі қасиеттері тек кестелер және диаграммалар немесе 
биотехнологиялық өнімдер көмегімен ғана сипатталуы мүмкін химиялық заттар болып 
табылатын жағдайларда пайдаланылуы мүмкін, олардың ауызша мінездемесі қиындау және 
өнертабыс формуласын ыбырсытып жібереді. 
 
       Атап айтқанда, егер пайдалы модель сипаттамасы үшін нуклеотидтер мен/немесе 
аминоқышқылдар тізбегі пайдаланылса, онда пайдалы модель формуласында тізбектер 
тізілімінде олардың мына түрде «SEQ ID NO:» нөміріне немесе тиісті графикалық 
материалына сілтеме жасауға болады; 
 
      6) пайдалы модель белгісін егер ортақ ұғымдағы сипаттамалар өтінім беруші 
көрсеткен техникалық нәтиже алуды басқа да белгілер жиынтығымен қамтамасыз етсе, оны 
іске асырудың түрлі нысандарын қамтитын ортақ ұғыммен (функциясын, қасиетін және т.б. 
білдіретін) сипатталады;
 
      7) егер мұндай белгі, не кез келген жол берілген көрсетілген баламамен жол 

берілетін кез келген таңдау кезінде пайдалы модельдердің басқа да белгілер жиынтығымен 
сол бір ғана техникалық нәтиже алуды қамтамасыз етсе, белгі баламалы түрде көрсетілуі 
мүмкін;
 
      8) пайдалы модель формуласына сызба белгілер көрсетілмейді;
 
       9) пайдалы модель формуласында материалдардың шартты атауларының және соған 
ұқсастарды пайдалану егер олар жалпы танылған болса және тура мәні болса жол беріледі. 
 
      34. Құрылғыға жататын пайдалы модель формуласының ерекшелігі құрылғы белгілері 
формулада оның статистикалық жағдайын сипаттайтындай баяндалады.
 
      Құрылғының конструкциялық элементін орындауды сипаттау кезінде оның 
жылжымалылығын, оның белгілі функцияны іске асыру мүмкіндігін көрсетуге жол беріледі.
 
      35. Заттекке жататын пайдалы модель формуласының ерекшеліктері:
 
      1) кез келген текті белгіленген құрылымы бар дербес химиялық қосылыстарды 
сипаттайтын пайдалы модель формуласына қосылыстың химияда қабылданған номенклатуралардың 
бірі бойынша атауы немесе қосылыстың белгісі және оның құрылымдық формуласы енгізіледі 
(қосылыстың мақсатын көрсетілмейді);
 
      2) анықталмаған құрылымға химиялық қосылу жағдайында пайдалы модель формуласына 
осы қосылыс басқаларынан айыруға қажетті физика-химиялық және өзге сипаттамалар, атап 
айтқанда, оны алудың тәсілі енгізіледі;
 
      3) композицияға жататын пайдалы модель формуласына оған кіретін ингредиенттер, 
және қажет болған жағдайларда ингредиенттердің сандық мазмұнына жататын белгілер 
енгізіледі;
 
      егер композицияны сипаттайтын формуланың ингредиенттердің сандық мазмұнына жататын 
белгілері болса, онда олар мазмұнның (төменгі және жоғарғы) ең аз және ең көп шегін 
сипаттайтын кез келген бір маңызды, әдетте, екі маңызды бірлікте көрінеді;
 
      4) композиция ингредиенттерінің бірінің мазмұны бір маңызда көрсетілуіне болады, 
ал қалған ингредиенттер мазмұны - осы жалғыз маңызға қатысты маңыздар аралығы түрінде 
көрсетуге жол беріледі;
 
      композиция құрамындағы антибиотиктер, ферменттер, анатоксиндер бірлік мазмұны 
композицияның қалған компоненттер бірлігінен өзге бірліктерде көрсетілуі мүмкін;
 
      егер композицияға жататын пайдалы модель қосымша ингредиент енгізілуімен 
сипатталса, формулаға тиісті ерекшелік белгілерінің алдынан «қосымша бар» деген сөз 
тіркесі енгізіледі;
 
      мақсаты белсенді бастаумен айқындалатын, ал басқа құрауыштары осы мақсаттағы 
композицияларда дәстүрлі қолданылатын шеңбердің бейтарап тасушылары болып табылатын 
композициялар үшін формулада тек осы белсенді бастау және композиция құрамындағы оның 
цифрлық мазмұны, оның ішінде «тиімді саны» нысанында көрсетуге болады;
 
      мұндай композиция сипатының басқа нұсқасында белсенді бастаудан өзге «мақсаттық 
қосымша» жинақты ұғымы нысанында басқа компоненттер (бейтарап тасушылар) көрсетілуі 
мүмкін. Мұндай жағдайда белсенді бастау мен мақсаттық қосымшаның цифрлық ара қатысы 
көрсетіледі;
 
      егер пайдалы модель белгісі ретінде күрделі құрамды белгілі заттек көрсетілсе, 
функциясын немесе осы заттың қасиетін және оның негізін көрсетіп оның арнаулы атауын 
пайдалануға жол беріледі. Мұндай жағдайда пайдалы модель сипаттамасында осы заттек 
сипатталған ақпарат көзі келтіріледі.
 
      36. Биотехнологиялық өнімге жататын пайдалы модель формуласының ерекшеліктері:
 
      1) анықталған немесе жартылай анықталған құрылымды тірі емес объектілерге жататын 
өнімдерді сипаттайтын пайдалы модель формуласына құрылымдық формула және осындай 
өнімдердің құрылысын, атап айтқанда нуклеин қышқылдары (гендер, ген фрагменттері) үшін 
нуклеотидтердің тізбегі және белоктар, полипептидтер мен пептидтер үшін 
аминоқышқылдардың тізбегін анықтайтын басқа белгілер енгізіледі;
 
       2) құрылымы анықталмаған тірі емес объектілерге жататын өнімдерді сипаттайтын 

пайдалы модель формуласына аталған өнімдерді теңдестіре алатын, атап айтқанда басқа 
белгілі өнімдерден айыратын физика-химиялық және өзге қасиеттерінің жиынтығы енгізіледі. 
 
      3) осы екі жағдайда да өнімнің атқаратын қызметі немесе белсенділік түрі және 
өнімнің шығу тегі көрсетіледі;
 
      4) пайдалы модель формуласының бір тәуелсіз тармағында бір пайдалы модель ретінде 
егер олар біркелкі қызмет немесе белсенділік түріне, шығу тегіне және ортақ мәнді 
құрылымдық элементке (элементтерге) ие болса бірнеше биотехнологиялық өнімдер келтірілуі 
мүмкін,. Өнімдердің пайдалы модель формуласының бір тармағына бір ғана белсенділік 
негізінде бірлесуіне жол берілмейді;
 
      5) тірі объектілерге жататын өнімдерді сипаттайтын пайдалы модель формуласына 
аталған өнімдерді теңдестіретін, соның ішінде өнімді алу тәсілін, оның шығу тегін, оның 
құрамына енетін гендік элементті, пайдалы қасиеттер мен басқа белгілерді сипаттайтын 
белгілер енгізіледі;
 
      6) микроорганизм штаммын, өсімдіктер немесе жануарлар жасушасының көбейуін 
сипаттайтын өнертабыс формуласына штамм тегінің және түрінің атауы латын тілінде 
халықаралық номенклатура талаптарына сәйкес, немесе өсімдіктер немесе жануарлардың 
атауы, сондай-ақ ресми коллекция-депозитарийдың аббревиатурасы немесе қысқарған атауы, 
депозиттелген объектіге коллекциядан берілген тіркеу нөмірі және штаммның мақсаты 
енгізіледі.
 
      37. Тәсілге жататын пайдалы модель формуласының ерекшелігі - материалдық 
объектінің іс-әрекеттерін сипаттайтын тәсіл белгілерін осы мақсатта сабақты етіс, ашық 
рай, үшінші жақта, көпше түрінде (жылытады, дымқылдатады, қыздырады) қолданып 
мазмұндайды.
 
      38. Пайдалы модель объектісі белгілі өнім немесе тәсілді жаңа мақсат бойынша 
немесе жаңа өнімді белгілі мақсат бойынша қолдану болып табылса, мынадай құрылымдағы 
формула пайдаланылады: «...ретінде (белгілі өнім, тәсіл, немесе жаңа өнімнің атауы 
немесе сипаты) қолдану (қолданылатын объектінің жаңа мақсаты келтіріледі)».
 
      39. Формуласы біртізбекті және көптізбекті болады және тиісінше бір немесе бірнеше 
тармақты қамтиды.
 
      Біртізбекті формула оны орындау немесе пайдаланудың жекелеген жағдайларына қатысты 
дамыту және/немесе анықтауы жоқ маңызды белгілер жиынтығымен бір пайдалы модельді 
сипаттау үшін қолданылады.
 
      Көптізбекті формула пайдалы модельді орындау немесе пайдаланудың жеке жағдайларына 
немесе пайдалы модельдер тобын сипаттауға қатысты оның белгілер жиынтығын дамыту 
және/немесе нақтылау бір пайдалы модельді сипаттау үшін қолданылады;
 
      40. Бір пайдалы модельді сипаттайтын көптізбекті формуланың бір тәуелсіз тармағы 
және келесі оған тәуелді тармағы (тармақтары) болады;
 
      41. Пайдалы модельдер тобын сипаттайтын көптізбекті формуланың бірнеше тәуелсіз 
тармақтары болады, олардың әрқайсысы пайдалы модельдер тобының біреуін сипаттайды. Бұл 
ретте топтың әрбір пайдалы модель тиісті тәуелсізге бағынышты тәуелді тармақтарды 
тартумен сипатталуға тиіс;
 
      42. көптізбекті формула тармақтары «1»-ден бастап, мазмұндалу тәртібімен бірінен 
соң бірі араб цифрларымен нөмірленуге тиіс.
 
      43. Пайдалы модельдер тобын сипаттайтын формулаларды орналастырған кезде келесі 
тәртіп сақталады.
 
      1) жекелеген пайдалы модельдердің сипаттайтын тәуелсіз тармақтарда, әдетте, 
формуланың басқа тармақтарына сілтемелер болмайды (мұндай сілтемеге тек осы тәуелсіз 
тармақты ондағы басқа тармақпен толық қайталамаған жағдайда ғана жол беріледі);
 
      2) түрлі пайдалы модельдер топтарын сипаттау үшін бір ғана мазмұнды тәуелді 
тармақтар келтірілетін жағдайларды қоса отырып, тәуелді тармақтар өздері бағынышты 
тәуелсіз тармақтармен топтасады.
 

      44. Формула тармағына қойылатын талаптар:
 
       1) формула тармағы, әдетте, неғұрлым жақын ұқсас белгілері сәйкес келетін пайдалы 
модель белгілерінен тұратын шектеу бөлімінен, оның ішінде формула баяндалуы басталатын 
бағыттағы тектік ұйымнан және пайдалы модельді неғұрлым жақын баламасынан ажырататын 
белгілер кіретін ерекшелік бөлімінен тұрады; 
 
      2) Формула тармағын құрастыру кезінде шектеу бөлімі баяндалған соң «мен 
ерекшеленетін» деген сөз тіркесі келтіріліп, бұдан кейін тікелей ерекшелік бөлімі 
келтіріледі;
 
      3) формула тармағы, әдетте, неғұрлым жақын ұқсас белгілері сәйкес келетін пайдалы 
модель белгілерінен тұратын шектеу бөлімінен, оның ішінде формула баяндалуы басталатын 
бағыттағы тектік ұйымнан және пайдалы модельді неғұрлым жақын баламасынан ажырататын 
белгілер кіретін ерекшелік бөлімінен тұрады;
 
       4) пайдалы модель формуласы шектеуші және айырмашылық бөлікте тармақсыз 
ажыратусыз қорытынды жасалып жатыр: 
 
      Химиялық қосылыс;
 
       Микроорганизмдердің штаммы, жануарлардың және өсімдік торшаларының мәдениеті; 
 
      Белгілі өнімнің және жаңа өнімнің қолданылу әдісі, немесе жаңа өнімді белгілі бір 
мақсатта пайдалану;
 
      Аналогы жоқ пайдалы модель;
 
      Формулалар тармағы бір нұсқада өрнектеледі;
 
      45. Формуланың тәуелсіз тармағына қойылатын талаптар:
 
      1) ол пайдалы модельді құқықтық қорғау сұралып отырған көлемін айқындайтын оның 
белгілер жиынтығымен сипаттайды және пайдалы модель объектісін логикалық анықтау түрінде 
көрінеді.
 
      2) пайдалы формуласының тәуелсіз тармағы бір ғана пайдалы модельге қатысты болуға 
тиіс.
 
      3) егер ондағы белгілер жиынтығы бір ғана техникалық нәтиже алуды қамтамасыз 
етпейтін белгілер баламасы түрінде көрінсе, не әрқайсысы бірнеше функционалды дербес 
белгілер құрайтын белгілердің баламалық түрінде көрінсе (құрылғының торабы, бөлшегі және 
т.б.), оның ішінде қандай да болмасын осындай белгілерге арналған баламаның таңдауы 
басқа (басқалар) белгісіне (белгілеріне) жүргізілген таңдауға тәуелді болса;
 
      аталған жиынтықта оны бары, сондай-ақ жоғына да жол берілетіндей түрде танылатын 
белгі енеді (атап айтқанда, «құрылымдық элемент болуы мүмкін» үлгідегі сөз 
пайдаланылғанда);
 
      ортақ мақсаттағы құралдар жиынтығы көрсетілген іске асырусыз дербес мақсатты 
құралдар жиынтығына жататын әрқайсысы құралдар жиынтығының сипаттамасына енеді.
 
      46. Формуланың тәуелді тармағына қойылатын талаптар:
 
      1) тармақ тәуелсіз тармақта келтірілген пайдалы модельді тек оны орындау немесе 
пайдаланудың жеке жағдайларын сипаттайтын пайдалы модель белгілері жиынтығының дамуын 
және/немесе анықталуын қарастырады;
 
      2) тармақтың шектеулі бөлігі әдетте тәуелсіз тармақта келтірілгенмен салыстырғанда 
қысқаша мазмұндалған пайдалы модель мақсатын көрсететін тектік ұйымнан және осы тәуелді 
тармақ жататын тәуелсіз тармақ және/немесе тәуелді тармақтан (тармақтардан) тұрады. 
Тәуелді тармақ формуланың бірнеше тармағына бағынысты болғанда оларға сілтемелер 
баламаларды пайдаланумен көрсетіледі.
 
      Егер жекелеген жағдайларда оны орындау немесе пайдалануда пайдалы модельді 
сипаттау үшін тәуелді тармақ белгілерімен қатар тек тәуелсіз тармақ белгілері қажет 
болса, осы тәуелді тармақтың тәуелсізге бағыныстылығы тиісті тәуелді тармақтар арқылы 
пайдаланылады.
 
      Егер аталған сипатқа формуланың бір немесе бірнеше тәуелді тармақтарының белгілері 
қажет болса, осы тәуелді тармақтың тәуелсіз тармаққа бағыныстылығы тиісті тәуелді 

тармақтар арқылы пайдаланылады;
 
      3) тармақ ол бағынысты формуланың сол тармағында сипатталған пайдалы модель 
белгілері алмастырылмайтындай немесе алып тасталмайтындай баяндалуға тиіс, сондай-ақ осы 
Қағидалардың 44-тармағының 3) тармақшасында көрсетілген сипатты жиынтық белгілер кірмеуі 
керек;
 
      Егер формуланың тәуелді тармағы тәуелсіз тармақ белгілерін алмастыратын немесе 
алып тастайтындай мазмұндалса, осы тәуелді тармақ өзі бағынатын тәуелсізбен бір пайдалы 
модельді сипаттайды деп танылуы мүмкін емес.
 
       47. Сызбалар және/немесе өзге де материалдарды ресімдеу: 
 
       1) пайдалы модель мәнін түсіну үшін қажет болған жағдайда сызбалар және/немесе 
өзге де материалдар ұсынылады; 
 
      2) айқындаушы материалдар графикалық кескіндемелер (схема, сурет, графика, эпюр, 
осциллограмма), фотосуреттер және кестелер түрінде ресімделеді;
 
      3) пайдалы модельдер сызбалармен немесе схемалармен бейнелеу мүмкін болмаған 
жағдайларда суреттер ұсынылады;
 
      4) фотосуреттер графикалық кескіндемелерге қосымша ретінде ұсынылады;
 
      5) сызбалар, схемалар және суреттер жеке (жекелеген) парақта (парақтарда) 
ұсынылып, оң жақ жоғарғы бұрышында пайдалы модельдің атауы келтіріледі;
 
      6) ұсынылатын сызбалар мен өзге де материалдар сипаттама мәтінімен келістірілуге 
тиіс. Сызбалардағы барлық белгілерге сипаттамада сілтеме болуға тиіс.
 
      48. Реферат жасау:
 
      1) реферат пайдалы модельдер туралы қысқаша ақпарат болып табылады, яғни атауын, 
пайдалы модельге жататын техника саласының сипаттамасын қамтитын пайдалы сипаттамасының 
қысқаша баяндалған мазмұны және/немесе егер бұл атауынан анық болмаса, әрбір тәуелсіз 
тармағының барлық маңызды белгілері сақталатындай формуланы еркін баяндау жолымен 
сипатталатын қол жеткен техникалық деңгейі көрсетілген пайдалы модель мәнінің 
сипаттамасы кіреді;
 
      2) қажет болған жағдайда рефератқа сызба қосады. Ол сипаттамада көрсетілген 
сызбалардың бір сұлбасымен ұқсас болған жағдайда реферат мәтіні сияқты данада жеке 
парақта тапсырылады;
 
      3) рефератта қосымша мәліметтер болады – формуланың тәуелді тармақтарының бар-жоғы 
мен саны, графикалық кескіндемелер, кестелер.
 
      4) реферат мәтінінің көлемі - 1000 баспа таңбаға дейін болуға тиіс.
 
      49. Уәкілетті орган мен сараптама жасау ұйымы алдындағы өкілдікке сенімхат мынадай 
жолмен ресімделеді:
 
      1) сенімхат жазба нысанында жүргізіледі;
 
      2) сенімхатты өтінім беруші береді (қолын қояды). Заңды тұлға атынан берілетін 
сенімхатқа оның бірінші басшысы немесе қол қойған адамның лауазымы көрсетіле отырып, 
бұған құрылтайшы құжаттарымен уәкілеттік берілген өзге адамның қолы қойылып, осы заңды 
тұлғаның мөрімен (бар болған жағдайда) бекітіледі;
 
      3) сенімхатта өтінім беруші атынан өкіл жүргізе алатын тапсырылған іс-әрекеттер 
нақты көрсетілуге тиіс; сенімхатта оның берілген күні көрсетілуге тиіс, онсыз заңды деп 
танылмайды;
 
      4) сенімхатта оның берілген орны көрсетілуге тиіс;
 
      5) сенімхаттың қолданылу мерзімі үш жылдан аспауға тиіс. Егер сенімхатта қолданылу 
мерзімі көрсетілмесе, ол берілген күннен бастап бір жыл бойы күшін сақтайды. Қазақстан 
Республикасынан тыс жерлерде қолданылу мерзімі көрсетілмей берілген сенімхаттың 
қолданылу мерзімі сенімхат берілген елдің құқығы бойынша айқындалады;
 
      6) Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұратын жеке тұлғалар немесе шетелдік 
заңды тұлғалар берген сенімхат тек уәкілетті органда патенттік сенім білдірілген өкіл 
ретінде тіркелген жеке тұлға атына ғана берілуі мүмкін;
 

      7) сенімхат уәкілетті органда тіркелген бірнеше патенттік сенім білдірілген 
өкілдердің атына берілуі мүмкін, бұл ретте өкілдікті бұлардың кез келгені атқарады. Егер 
олардың іс-әрекеттері бір-біріне қайшы келсе, бұл туралы өтінім берушіге хабарланады, ал 
атқарылған іс-әрекеттер өтінім беруші мақұлдағанға дейін тоқтатыла тұрады;
 
      8) сенімхат берілген жеке тұлға өкілдік алған іс-әрекеттерді өзі жеке басымен 
жүзеге асыруға тиіс. Сенімнің ауысуы сенімхатпен өкілеттілік берілген жағдайда ғана 
мүмкін болады.
 
      9) сенімхаттың қолданысы:
 
      сенімхат мерзімі біткен;
 
      сенімхат берген тұлға оны кері қайтарып алған;
 
      сенімхат берілген тұлға сенім білдірушінің мүдделерін білдіруден бас тартқан 
кезде;
 
      сенімхат берген заңды тұлғаның қызметі тоқтатылған кезде;
 
      сенімхат берген тұлға қайтыс болған, оны әрекетке қабілетсіз, әрекетке 
қабілеттілігі шектеулі немесе хабарсыз кеткен деп танылған жағдайда тоқтатылады.
 
      10) Сенімхат қолданысының тоқтатылуымен бірге сенімнің ауысуы да күшін жояды.
 
      Сенімхатты берген тұлға оны тоқтатқан жағдайда, ол туралы сараптама жасау ұйымына 
хабарлауы керек.
 
      50. Өтінімде адамгершілікке және қоғамдық тәртіпке қайшы келетін сөздер, сызбалар, 
суреттер, фотосуреттер және өзге де материалдар; өнімдер немесе технологиялық 
процестерге, сондай-ақ басқа адамдардың өтінімдері немесе қорғау құжаттарына қатысты 
кемсітетін сөздер, пайдалы модельге немесе осы қағидалардың талаптарына өтінім 
құжаттарының сәйкес келетіндігін тану үшін қажетті болып табылмайтын сөздер немесе 
мәліметтер болмауға тиіс.
 
      51. Пайдалы модель формуласында, сипаттамада және оны түсіндіруші материалдарда, 
сондай-ақ рефератта стандартталған, ал олар болмаған жағдайда, жалпыға ортақ ғылыми және 
техникалық әдебиеттердей терминдер мен қысқартулар, пайдаланылады.
 
      Әдебиетте кеңінен қолданылмайтын терминдер мен белгілерді пайдалану кезінде 
олардың мағынасы мәтінде алғаш қолданылғанда түсіндіріледі;
 
      Ғылыми-техникалық әдебиетте ғылыми емес түсініктерге жатқызылған терминдерді 
қолдануға жол берілмейді.
 
      Барлық шартты белгілер толық жазылады. Сипаттамада және формулада терминология 
бірізділігі сақталады, яғни сипаттама мәтініндегі және формуладағы бір белгілер бір 
атаумен аталады. Терминология бірізділігінің талаптары физикалық бірлік өлшемдеріне және 
қолданылатын шартты белгілердге де қатысты болады.
 
      Пайдалы модель атауында қажет болған жағдайрда латын әліпбиі символдары мен араб 
цифрлары болуы мүмкін. Пайдалы модель атауында өзге әліпби символдарын, және арнайы 
таңбаларды қолдануға жол берілмейді.
 
      Физикалық көлемдер қолданыстағы Халықаралық бірліктер жүйесі бірліктерімен 
белгіленгені жөн.
 
      52. Барлық құжаттар оларды шектелмеген данадағы көшірмелерде тікелей 
репродукциялауға боларлықтай ресімделеді.
 
      Жолдары парақтың кіші жағына параллель орналасқан әрбір парақ бір жағынан ғана 
пайдаланылады.
 
      53. Өтінім құжаттары тығыз, ақ, тегіс, жылтырамайтын қағазда орындалады.
 
      54. Өтінімнің әрбір құжаты жеке парақтан басталады. Парақтың көлемі 210 х 297 мм. 
Сипаттаманы, формуланы, рефератты қамтитын парақ жолағының ең кіші көлемі:
 
      жоғарғы, оң және төменгі жақтары – 20,
 
      сол жағы – 25,
 
      Сызбалардан тұратын парақ бетінің ең кіші көлемі, мм:
 
      жоғарғы және сол жақтары - 25,
 

      оң жағы – 15,
 
      төменгі жағы – 10.
 
      Фотосурет мөлшері белгіленген өтінім құжаттарының парақтары көлемінен аспайтындай 
етіп таңдалады. Шағын көлемді фотосуреттер парақ көлемі мен сапасына қойылатын талаптар 
сақтала отырып, қағаз парағына желімделіп беріледі.
 
      55. Өтініш қүжаттарын ресімдеу:
 
      1) құжаттар қара түсті қаріппен басылады. Сипаттама, формула және реферат 
мәтіндері 2,1 мм кем емес бас әріптер биіктігімен арасында екі интервал қалдырып 
басылады;
 
      2) графикалық символдар, латын атаулары, латын және грек әріптері, математикалық 
формулалар немесе символдар қара түсті сиямен, пастамен немесе тушьпен жазылуы мүмкін. 
Формулаларды баспа түрінде және қолдан жазып араластыруға жол берілмейді.
 
      56. Сипаттамада пайдалы модель формуласы мен рефератта математикалық көрсеткіштер 
(формулалар), символдар және химиялық формулалар пайдалануға жол беріледі.
 
      Математикалық көрсеткіш нысаны регламенттелмейді. Математикалық формулалардағы 
барлық әріптік белгілер толық жазылады. Формулаға түсініктерді бағанмен жазып, әрбір 
жолдан кейін нүктелі үтір қойылады. Әріптік белгілердің толық жазылуы олардың формулада 
қолданылуы ретімен беріледі
 
      Сипаттамада математикалық белгілер мынадай түрде қолданылады:
 
      1) >, <, =, +, - және басқа математикалық белгілер математикалық формулаларда ғана 
қолданылады, ал мәтінде оларды сөздермен жазған жөн (артық, кем, тең және т.с.с);
 
      2) оң өлшемдер арасындағы аралықтарды белгілеу үшін (-) (бастап және дейін) 
таңбасын қолдануға болады. Басқа жағдайларда «бастап» және «дейін» деген сөздерді жазу 
керек, температура аралықтарын белгілеу кезінде (…) белгісін қолданған жөн;
 
      3) өлшемдерді пайызбен көрсеткен кезде пайыз таңбасы (%) саннан кейін қойылады. 
Егер өлшем бірнеше болса, онда пайыздық таңбасы олардың алдынан қойылады және олардан 
қос нүктемен бөлінеді;
 
      4) математикалық формулалардағы тасымалға тек таңба бойынша ғана жол беріледі;
 
      5) формулалар оларды мәтінге енгізу реті бойынша нөмірленеді. Нөмірді әрбір 
формуладан кейін оң жолақтың шегінде қою ұсынылады;
 
      6) құрылымдық химиялық формулаларды жазу кезінде элементтердің жалпыға ортақ 
қолданылатын символдарын қолдану қажет және элементтер мен радикалдар арасындағы 
байланыстар нақты көрсетілуі керек.
 
      Басылым нысанында берілетін нуклеотидтер және/немесе аминоқышқылдар реттілігінің 
тізбсің BOИC ST.25 стандартына сәйкес ресімделеді.
 
      Нуклеотид және/немесе аминоқышқылдар реттілігінің тізбесі көшірмесін машина оқитын 
нысанда ресімдеу.
 
      Басылып шығарылатын машина оқитын нысандағы реттіліктің тізбесі көшірмесі бір 
файлға, бір электрондық тасымалдағышта орналасуы керек. Электрондық тасымалдағышта 
жазылған деректер Windows үшін 1251 немесе MSDOS үшін 866 кодтық беттер пайдаланып 
әзірленеді (мәтіндік редактордың көмегімен Windows үшін Word 6 кем емес).
 
      Файлды тығыздауға файл өз бетімен ашылатын мұрағат ретінде берілсе ғана жол 
беріледі.
 
      Электрондық тасымалдағышта тұрақты жабыстырылған жазба қағаз болуы керек, онда 
өтінім берушінің аты, өнертабыстың атауы, жазылған күні, файл жасалған операциялық жүйе 
мен мәтіндік редактордың атауы басылып жазылады немесе бас әріптермен қолдан жазылған 
жазу болады.
 
      57. Графикалық кескіндемелерді ресімдеу:
 
       1) сызбалар, схемалар, графиктер, суреттер және тағы басқалар ұзын бойына 
біркелкі қалыңдықта өшпейтін қара нақты сызықтармен, сиясыз және бояусыз орындалады; 
 
      2) кескіндеме көлемі және айқындығы 3,2-ге дейінгі мөлшерде сызықтық кішірейте 

отырып, фотографиялық көшірмелеу кезінде барлық бөлшектерін айыруға боларлықтай етіп 
таңдап алынады;
 
      3) цифрлар мен әріптерді жақшаға, тырнақшаға, шеңберге алуға болмайды. Цифрлар мен 
әріптердің биіктігі 3,2 мм кем таңдалмайды. Цифрлық және әріптік белгілер айқын 
орындалады, олардың сызықтарының қалыңдығы кескіндеме сызықтарының қалыңдығына сәйкес 
келеді;
 
      4) әрбір графикалық кескіндеме оның түріне қарамастан араб цифрларымен сұлба 
ретінде (1-сұлба, 2-сұлба және тағы басқа) нөмірлеудің бірыңғай тәртібімен, сипаттама 
мәтінінде аталу кезегіне сәйкес нөмірленеді;
 
      Егер сипаттама бір сұлбамен түсіндірілсе, ол нөмірленбейді;
 
      5) бір парақта бірнеше сұлба орналастырылуы мүмкін, мұндайда олар бір-бірінен 
нақты бөлініп тұрады. Егер екі және одан да көп парақтарда орналастырылған сұлбалар 
тұтас сұлба бөлшектерін құраса, олар түрлі парақтарда кескінделген кез келген 
сұлбалардың қандай да бір бөлігін қалдырып кетпей жинақталуы тиіс.
 
      Жекелеген сұлбалар парақта немесе парақтарда барынша қанық орналастырылып және 
кескіндеме парақтың ұзын жағынан тік орналасқан жағдайда оқылатындай болуы керек;
 
      6) сызбада тік бұрышты (ортогоналды) проекцияны (әрқилы түрде, кесінділерде және 
жармаларда) пайдалану жөн болып табылады; сондай-ақ аксонометрлік проекцияны пайдалануға 
да жол беріледі;
 
      7) кесінділер сілтемелік белгілер мен негізгі сызықтарды анық оқуға кедергі 
жасамайтындай көлбеу сызбалармен орындалады;
 
      8) сызбадағы әрбір элемент, оны нақты кескіндеуге пропорциялар айырмашылығы қажет 
болатын жағдайларды есептемегенде, барлық басқа элементтерге тепе-тең орындалады;
 
      9) сызбалар «су», «бу», «ашық», «жабық», «А-А» (кесіндіні белгілеу үшін) және тағы 
басқалар қажетті сөздерден басқа қандай да болмасын жазбаларсыз орындалады;
 
      10) сызбаларда көлемі көрсетілмейді. Қажет болса олар сипаттамада келтіріледі;
 
      11) сызбалардағы кескінделген элементтер пайдалы модель сипаттамасына сәйкес араб 
цифрларымен белгіленеді.
 
      Бірнеше сұлбаларда ұсынылған бірдей элементтер бірдей цифрмен белгіленеді. Әртүрлі 
сұлбаларда ұсынылған әртүрлі элементтерді бір ғана цифрмен белгілеуге болмайды.
 
      Сипаттамада аталмаған белгілер сызбаларда келтірілмейді;
 
      12) егер графикалық кескіндеме схема түрінде ұсынылса, онда оны орындау кезінде 
стандартталған шартты графикалық белгілер қолданылады. Схеманың бір түрінде схеманың 
басқа түрдегі жекелеген элементтерді кескіндеуге болады (мысалы, электрлік схемада - 
кинематикалық және гидравликалық схемалар элементтері).
 
      Егер схема элементтердің графикалық белгілері ретінде тік бұрыштар түрінде 
ұсынылса, онда цифрлық белгілерден басқа тік бұрышқа тікелей элемент атауына жазылады. 
Егер элементтің графикалық кескіндеме мөлшерлері оған мүмкіндік бермесе, элемент атауы 
шығармалы сызықта көрсетуге (қажет болған жағдайда, схема бетінде орналасқан сурет 
астындағы жазу түрінде) болады;
 
      13) сызбалар, схемалар, суреттер пайдалы модельдің сипаттамасы мен формуласында 
келтірілмейді.
 
      58. Ақпараттар көздерінің библиографиялық деректері олар бойынша ақпарат көзі 
айқындалатындай етіп көрсетіледі.
 
      59. Өтінім беру үшін, өтінім бергеннен кейін ол бойынша іс жүргізуді және өтінімді 
қарау кезінде өзге де іс-әрекеттерді жүзеге асыру үшін өтінім беруші осы Қағидалардың 
49-тармағына сәйкес сенімхат бере отырып, өкіл тағайындауы мүмкін.
 
      Басқа өтінім берушілерге өкіл ретінде өтінім берушілердің біреуі, егер олар 
бірнешеу болса, пайдалы модель авторы, патенттік сенім білдіруші немесе өзге тұлға 
болады.
 
      Заңның 36-бабы 2-тармағына сәйкес Қазақстан Республикасынан тыс жерлерде тұрақты 

тұратын немесе заңды шетелдік тұлғалар өтінім бойынша іс жүргізуді және патентке 
байланысты істерді, егер басқа тәртіп Қазақстан Республикасының халықаралық нөмірімен 
орнатылмаса, тек уәкілетті органда тіркелген патенттік сенім білдірілген өкілдер арқылы 
жүргізе алады.
 
      Сенімхат өтініммен бірге немесе іс жүргізу процесінде ұсынылады және өтінімге қоса 
тігіледі. Өкілді өтінім бергенге дейін тағайындаған жағдайда сенімхат өтініш түскен 
күннен бастап екі айдан кешіктірмей немесе сәйкесінше сұрау салудың жіберілген күнінен 
бастап үш ай мерзімде ұсынылады.
 
      Сенімхат бойынша әрекетке уәкілетті өкілдің кез-келген әрекеті немесе уәкілетті 
органның және сараптама жасау ұйымының оған қатысты кез-келген әрекеті қандай салдарлар 
иеленсе, өтінім берушінің немесе өтінім берушіге қатысты да сондай салдарлар болады.
 
      Тиісті түрде ресімделген сенімхат берілгенге дейін өкіл жасаған іс-әрекет жарамсыз 
деп саналады және ескерілмейді.
 
      Өтінім беруші немесе оның құқығын иеленуші сараптама жасау ұйымына жазбаша өтініш 
беру арқылы өкіл тағайындауды жоя алады.
 
      60. Хат-хабарды өтінім беруші немесе оған уәкілетті оның өкілі әр өтінімге жеке 
жүргізеді. Материалдар сараптама жасау ұйымына тікелей немесе пошта арқылы ұсынылады.
 
      Өтінім берілгеннен кейін жіберілген материалдарда оның нөмірі және өтінім 
берушінің немесе оның өкілінің қолы болу керек. Егер өтінім беруші заңды тұлға болып 
табылса, оның атынан берілетін материалдарға заңды тұлғаның атынан ұйымның басшысы 
немесе заңды тұлғаның құрылтайшылық құжаттарымен оған уәкілетті адам лауазымын көрсете 
отырып қолын қояды, қолы осы заңды тұлғаның мөрімен бекітіледі.
 
      Материалдар факспен берілуі мүмкін. Бұған дейін факспен жіберілген материалдарды 
бірегейлендіретін факспен берілген материалдардың түпнұсқалары олар факспен берілген 
күннен бастап бір ай ішінде ілеспе хатпен бірге табыс етілуі керек.
 
      Факспен берілген материалдар түпнұсқалары табыс етілгенге дейін ұсынылған болып 
есептелмейді.
 
      Егер материалдардың түпнұсқалары аталған мерзім өткеннен кейін түссе немесе 
факспен түскен материалдар ұсынылған түпнұсқалармен бірегей болмаса, түпнұсқалар табыс 
етілген күн материалдардың түскен күні болып есептеледі, ал факспен түскен 
материалдардың мазмұны бұдан әрі назарға алынбайды.
 
      Өтінімнің нөмірі көрсетілмеген материалдар нөмірді жанамалап анықтау мүмкін 
болмаса қаралмай кері қайтарылады;
 
      Өтінім бойынша өндіріс процесінде жіберілген материалдар Заңда белгіленген 
мерзімде ұсынылады.
 
      Сараптама жасау өндірісі мемлекеттік тiлде немесе орыс тiлінде жүргізіледі. Өтінім 
беруші өзге тілде беретін материалдарға олардың мемлекеттiк тiлдегi немесе орыс 
тiлiндегi аудармасын қоса тапсырады. Аударма белгiленген мерзiмде табыс етiлгенге дейін 
өзге тілде берілген материалдар назарға алынбайды, бұл туралы өтінім беруші 
хабарландырылады.
 
      Сараптама жасау ұйымына оқылуы қиын, кемшіліктермен ресімделіп жіберілген 
материалдар қаралмайды. Мұндай материалдарды ұсынған адамға тиісті хабарлама жіберіледі.
 
      Құпия белгісі бар материалдар арнайы байланыс пайдаланыла отырып жіберіледі.
 
      61. Өтiнiм берушiнiң өтiнiм құжаттарына осы өтiнiм бойынша тиiстi шешiм 
қабылданғанға дейiн мәлiмделген объектiнiң мәнiн өзгертпей түзетулер мен нақтылаулар 
енгізуге құқығы бар.
 
      Өтінім құжаттарына түзетулер мен нақтылаулар енгізу парақтарды ауыстыруға беру 
жолымен жүзеге асырылады. Ауыстырылатын парақтар тиісті құжаттың мемлекеттік немесе орыс 
тіліндегі немесе мемлекеттік және орыс тіліндегі құжат аудармасының әрбір данасы үшін 
ұсынылады және осы Қағидалардың 50-57-тармақтарының талаптарын қанағаттандыруы тиіс.
 
      Ілеспе хатта ауыстырылатын парақтарға ұсынылатын өзгерістердің қысқаша 

түсініктемесі беріледі. Егер өзгерістер өтінім берушінің бастамасы бойынша енгізілсе, 
түсініктеме өтінім берушінің хатында баяндалады. Өзгерістер енгізілгені үшін белгіленген 
мөлшерде төлем төленгенін растайтын құжат қоса беріледі. Заңның 21-бабының 1-тармағына 
сәйкес өтінім берушіні көрсетуге қатысты өзгерістер өтiнiм берушiнiң өтінішхаты патент 
беруге жаңа өтінішпен өзгеріс енгізуді дәлелдейтін төлемақы құжатын өтінім бойынша 
тиiстi шешiм қабылданғанға дейiн ұсынылады. Егер түзетулер библиографиялық деректерде 
көрсетілгендердің кесірінен қате басылса және құжатты түзету тікелей көшірмелеу кезінде 
айқындығына кері әсерін тигізбесе түзетулер енгізу қажеттігі ауыстыру парақтары табыс 
етілмей-ақ өтінім берушінің хатында жазылуы мүмкін.
 
      Өтінім берушінің, өтінім беруші өкілінің атын көрсетуге қатысты өзгерістер, егер 
ол бұрынғы адам болып қалса, оның мекенжайы немесе хат алмасуға арналған мекенжайы, 
өтінім берушінің атауының өзгеруi нәтижесiндегi өзгерiстер, сондай-ақ өтiнiм 
құжаттарындағы техникалық сипаттағы қателердi (оның ішінде анық түзетулер) түзету 
Заңның 21-бабының 2-тармағына сәйкес пайдалы модельді тиiстi Мемлекеттiк тiзiлiмде 
(бұдан әрі – Мемлекеттік тізілім) тiркеген күнге дейiн жасалуы мүмкін. Егер өзгерту 
өтінім берушінің атауына қатысты болса және заңды тұлғаны қайта құру нәтижесі болып 
табылса, бұл туралы уәкілетті орган толтырған белгіленген тәртіппен ресімделген және осы 
қайта құру болғанын растайтын құжаттың көшірмесі хатқа қоса беріледі. Егер жалпыға таныс 
білімдерден маман үшін ұсынылған түзетулерден басқа ештеме қолдану мүмкін емес болса, 
түзету анық болып табылады.
 
      62. Авторлар құрамына өзгерістер енгізу:
 
      1) патент беру туралы өтініште көрсетілген авторды құрамға енгізу немесе құрамнан 
шығару авторлардың құрамына өзгеріс енгізу болып танылады;
 
      2) авторлардың құрамына өзгерістер осы Қағидалардың 7-тармағына сәйкес ресімделген 
патент беру туралы жаңа өтініш беру жолымен енгізіледі;
 
      3) патент беру туралы жаңа өтінішке қоса өтінім нөмірі мен берген күні көрсетіле 
отырылып, авторлардың құрамына тиісті өзгерістер енгізу туралы еркін нысанда жазылған 
өтінімхат ұсынылады. Өтінімхатқа өтінім беруші қол қоюы керек және авторлардың құрамынан 
шығарылған жағдайда нотариалды расталған шығарылатын автордың (ұлттық авторларға және 
үкіметаралық келісімге сәйкес берілген өтінім бойынша өнертапқыш авторларының ғана) қолы 
қажет. Шығарылатын автордың келісімі өтінім нөмірі мен түскен күні көрсетіле отырып, 
жеке хатпен ресімделуі мүмкін;
 
      4) егер авторлар құрамына патент беру туралы жаңа өтінішті беру мерзіміне бұған 
дейін берілген өтініште аталған автордың қолын алу мүмкін болмаған жағдайда, өтінімхатқа 
мынадай тәртіппен ресімделген жазбаша келісім қоса беріледі:
 
      егер автор өлген жағдайда немесе ол өлген деп танылса оның атынан өзгерістер 
енгізуге мұрагер қол қояды, ол мұрагерлікке құқық беру туралы куәліктің нотариалды 
расталған көшірмесін ұсына отырып, өзінің мұрагерлігіне құқығы бар екендігін заңды түрде 
айғақтауы қажет;
 
      автор шетелде болған жағдайда сенім білдірілген адам осындай құқығын куәландыратын 
тиісті түрде ресімделген құжатты ұсынады. Мұндай құжат патенттік сенім білдірілген 
өкілдің атына тапсырылатын іс-әрекеттерді нақты көрсете отырып, уәкілетті органда 
тіркелген сенімхат немесе заңдастыру Қазақстан Республикасының халықаралық шарттарының 
немесе өзара шарттардың күшімен қажет етілмейтін жағдайлардан басқа, Қазақстан 
Республикасының консулдық мекемесінде заңдастырылған, басқа адамға берілген сенімхат 
болуы мүмкін;
 
      автордың болу орны туралы мәліметтер болмаған және оларды алу мүмкін болмаған 
жағдайда, ол сот арқылы Қазақстан Республикасы Азаматтық кодексінің 28-бабына сәйкес 
хабар-ошарсыз кеткен деп танылуы мүмкін және мүдделі тарап авторды хабар-ошарсыз кеткен 
деп тану туралы сот шешімінің көшірмесін ұсынады, ол мәні бойынша мәселені шешу кезінде 
назарға алынады;
 

      автор әрекетке қабілетсіз немесе әрекетке қабілеттілігі шектеулі деп танылған 
жағдайда, асырап алушы немесе асыраушысы асырап алған немесе асыраушысы деп белгілеу 
туралы сот шешімінің көшірмесін ұсына отырып, оның атынан өзгерістер енгізуге келісімге 
қол қояды.
 
      5) Қазақстан Республикасынан тысқары тұратын азаматтар мен шетелдік заңды тұлғалар 
уәкілетті органда тіркелген сенім білдірілген өкілдер арқылы авторлардың құрамына 
өзгерістер енгізуге құжаттар береді, бұл ретте сенім білдірілген өкілдің атына берілген 
сенімхат аталған іс-әрекеттерді орындауға тапсырманы құрауы тиіс;
 
      6) егер өтінім түскен күннен бастап екі ай өткен соң өтінім берушілердің құрамына 
өзгерістер енгізілсе, патент беру туралы өтінімге төлем туралы құжат қоса беріледі;
 
      7) осы тармақтың 2)- 6) тармақшаларында көрсетілген құжаттар болмаған жағдайда 
немесе ұсынылған құжаттар осы тармақтардың талаптарын қанағаттандырмаса өтінім берушіге 
хабарлама жіберілген күннен бастап үш ай мерзімде жетіспейтін немесе түзетілген 
құжаттарды беру ұсынылады. Сұралған құжаттарды ұсынбаған жағдайда жаңа өтініш берілмеген 
болып есептеледі және өзгерістер енгізілмейді, бұл туралы өтінім беруші 
хабарландырылады.
 
      63. Өтінім берушілердің құрамына өзгерістер енгізу:
 
      1) өтінім берушілердің құрамын өзгерту құрамына қосымша адамды қосу немесе патент 
беру туралы өтініште бұған дейін аталған өтінім берушілердің құрамынан адамды шығару 
жолымен өтінім берушілердің құрамын жартылай өзгерту болып танылады;
 
      2) өтінім берушілердің құрамын өзгерту осы Қағидалардың 7-тармағына сәйкес 
ресімделген патент беру туралы жаңа өтініш беру жолымен енгізіледі. Өтінім берушілердің 
құрамына өзгертулері бар жаңа өтініш берген жағдайда жаңа өтініште авторлардың қолдары 
міндетті емес;
 
      3) патент беру туралы жаңа өтінішке қоса өтінім нөмірі мен тіркелген күні 
көрсетіле отырылып, өтінім берушілердің құрамына тиісті өзгерістер енгізу туралы қолмен 
жазылған өтінімхат ұсынылады. Өтінімхатқа белгіленген тәртіппен патент беру туралы 
алғашқы өтініште аталған өтінім беруші (өтінім берушілер) қол қоюы қажет. Заңды тұлғаның 
атынан ұйымның басшысы немесе, заңды тұлғаның құрылтайшылық құжаттарымен оған уәкілетті 
адам лауазымын көрсете отырып қолын қояды, қолы осы заңды тұлғаның мөрімен бекітіледі.
 
      Патент алуға құқықтың беру жағдайында өтінім берушіні құрамына қатысты өзгертулер 
енгізу Қағидалардың 2 Қосымшасына сәйкес толтырылады. Өтініште өтінім берушінің патент 
алу құқығын беріп және алып жатқан тұлғалардың қолдары қойылады. Заңды тұлғаның атынан 
ұйымның басшысы немесе, заңды тұлғаның құрылтайшылық құжаттарымен оған уәкілетті адам 
лауазымын көрсете отырып қолын қояды, қолы осы заңды тұлғаның мөрімен бекітіледі, егер 
заңды тұлғаның мемлекетінің заңнамасына сәйкес мөрмен бекіту көзделген болса.
 
      Шығарылатын өтінім беруші-жеке тұлғаның қолы нотариалды куәландырылуы керек (тек 
ұлттық өтінім берушілер мен үкіметаралық нөмірлердің деректеріне сәйкес өтінім берушілер 
үшін).
 
      4) автор қайтыс болған жағдайда немесе оны қайтыс болды болып жариялағанда, 
өзгерістерді енгізу нөміріне оның атынан мұрагері қол қояды, ол мұраға өз құқығын заңды 
түрде дәлелдеуі керек, мұрагерлік құқығы туралы куәліктің нотариалды куәландырылған 
көшірмесін береді;
 
      5) алғашқы өтініште аталған өтінім берушінің-жеке тұлғаның қолын алу мүмкін 
болмаған жағдайда осы Қағидалардың 62-тармағының 4) тармақшасы қолданылады;
 
      6) заңды тұлғаны қайта ұйымдастыру (қосу, бөлу, бөлініп шығу, қайта құру) 
салдарынан өтінім берушінің құрамына өзгерістер енгізген жағдайда өтінімхат пен жаңа 
өтінішке аталған құқық түрі бойынша құқықтық мирасқор растайтын құжатты ұсына отырып, 
қол қояды (бөлу балансынан немесе алу-беру актісінен көшірме).
 
       7) Заңды тұлғаны жою салдарынан өзгерістер енгізілген кезде қолдаухат пен жаңа 
өтінішті беру құқығы фактісін растайтын құжатты ұсына отырып, тиісті құқықтар көшкен 

адам қол қояды. 
 
      8) Егер заңды тұлғаны жою кезінде патент алу құқығы берілмесе немесе жойылған 
заңды тұлғаның қолын алу мүмкін болмаса, өтінімхатқа аталған заңды тұлға үшін қол қою 
қажет емес. Бұл ретте мүдделі тарап заңды тұлғаның жойылған фактісін растайтын құжатты 
ұсынады.
 
      9) Өзгерістер енгізуге ақы төлегенін растайтын құжат болған жағдайда авторлардың 
құрамына өзгерістер енгізіледі;
 
       10) Осы тармақтың 2–9 тармақшаларында көрсетілген құжаттар болмаған жағдайда 
және/немесе ұсынылған құжаттар осы тармақтардың талаптарын қанағаттандырмаса өтінім 
берушіге хабарлама жіберілген күннен бастап, үш ай мерзімде жетіспейтін немесе 
түзетілген құжаттарды беру ұсынылады. 
 
      Сұралған құжаттарды ұсынбаған жағдайда жаңа өтініш берілмеген болып есептеледі 
және өзгерістер енгізілмейді, бұл туралы өтінім беруші хабарландырылады.
 
      64. Өтінім беруші (оның өкілі) алдын ала танысу күні мен уақытын келісе отырып, 
сараптама жасау ұйымында да өтінім мен оған қатысты материалдардың немесе оның 
бөліктерінің көшірмелерін сұрату арқылы да өзі берген өтініммен және оған қатысты 
материалдармен таныса алады.
 
      65. Өтінім берушінің қатысуымен өтінімге байланысты мәселелерді қарау сараптама 
жасау ұйымының ұсынымы немесе өтінім берушінің өтініші бойынша екі тарап осы 
мәселелермен таныстырылғаннан кейін өткізіледі. Сараптама мәселелері кездесудің мақсатқа 
сай екендігі хабарлана отырып, сұрау салуда, өтінім берушінің мәселелері – оны өткізу 
туралы өтініште мазмұндалуы мүмкін.
 
       Сұраным болған жағдайда өтінім беруші оған жауапты үш айлық мерзім ішінде береді, 
бұл өтінім берушінің өтінімді қарауға қатыса алу ниетіне байланысты емес. 
 
      Өтінімді қарау мерзімі мен уақыты алдын ала келісіледі. Мән-жай өзгерген жағдайда 
тағайындалған уақытта өтінімді қарауға қатыса алмайтын тарап бұл туралы тез арада басқа 
тарапты хабарландырады.
 
      Егер сараптама жасау ұйымы немесе өтінім беруші өтінімді бірге қарау ертерек 
немесе мақсатқа лайық емес деп санаса, сараптама жасау ұйымының ұсынысы немесе өтінім 
берушінің өтініші тиісті дәлелдер жүргізумен бас тартылуы мүмкін.
 
       Өтінім беруші сараптама жасау ұйымына келгенде оның өтінішін оның қатысуымен 
қарау туралы өтінішін қанағаттандыру жөнінде алдын ала келісілмеген жағдайда бас 
тартылуы мүмкін. 
 
      Өтінімді қарауға өтінім беруші немесе өтінім берушінің өкілі, өкілетті тұлға осы 
Қағидалардың 49-бабының шарттарын сақтаған жағдайда қатыса алады, жалғыз өтінім беруші 
болып табылмайтын тұлға басқа өтінім берушілер болмаған жағдайда тек өкілдікке сенімхаты 
бар болғанда ғана қатысады.
 
      Келіссөздер егер мәселелер сараптамашы және өтінім берушімен тікелей шешілгенде; 
Сараптама кеңесі - егер сараптама тарапынан кейбір мамандардың қатысуымен мәселелерді 
шешу қажет болғанда жүргізіледі.
 
      Келіссөздер немесе сараптама кеңестерінің нәтижелері бойынша белгілі нысан бойынша 
екі дана хаттама жасалады, онда қатысушылар туралы мәліметтер, тараптармен келтірілген 
дәлелдер мен ұсыныстар, және бұдан арғы іс жүргізу туралы мәліметтер болады.
 
      Хаттамада:
 
      өтінім берушімен (оның өкілімен) ұсынылған өнертабыстың формуласының жаңа 
редакциясы;
 
      өтінімді қайтарып алу туралы өтінім;
 
      жазбаша түсініктемелерді талап ететін сараптама мәселелері келтіріледі.
 
      Хаттамаға талқылаудың барлық қатысушылары қолын қояды. Бір дана өтінімнің 
материалдарына тіркеледі, екіншісі өтінім берушіге (оның өкіліне) беріледі.
 
      Талқыланған мәселелер бойынша келісім болмаған жағдайда хаттамада қарауға 

қатысқандардың ерекше пікірлері жазылуы мүмкін. Хаттаманың тиісті шешімдерді құрайтын 
өтінім берушіге (оның өкіліне) берілетін данасын іс жүргізуді немесе сараптама сұранысын 
тоқтату туралы хабарлама (өтінім қайтарылып алынған жағдайда) ауыстыруы мүмкін, бұл 
туралы онда тиісті жазба ресімделеді.
 
      Хаттаманы өтінім берушінің сараптама сұранысына жауабы (егер жауап беру үшін 
белгіленген мерзімдер бұзылмаған болса) ауыстыруы мүмкін. Бұл ретте хаттамаға тиісті 
жазба жазылады.
 
      66. 1) Егер мерзім «... күннен бастап... ішінде (кешіктірмей) (өткенге дейін)» сөз 
тіркестерімен білдірілсе, аталған күннен кейінгі келесі күннен бастап есептеледі. 
Мерзімнің аяқталуы мерзімнің соңғы айының тиісті күні аяқталады. Егер мерзімнің соңғы 
күні жұмыс емес күніне келсе, мерзімнің аяқталу күні болып одан кейінгі жұмыс күнінің 
бірінші күні саналады. Егер мерзімнің аяқталуы сол айдың ішіндегі тиісті санның жоқ 
күніне келіп түссе, мерзім сол айдың соңғы күні аяқталады.
 
      2) Мерзімнің соңғы күні байланыс ұйымына тапсырылған материалдар уақытында 
жіберілген болып саналады.
 
       67. Сұратылған құжаттар мен қосымша материалдарды тапсыру мерзімін ұзарту: 
 
      Заңның 23-бабының 2-тармағына сәйкес өтінім берушінің сұралған материалдарды ұсыну 
мерзімі тиісті өтінімхат берілген кезде ұзартылуы мүмкін.
 
      Өтінімхатқа мерзімді ұзартуға белгіленген мөлшерде төлем төленгенін растайтын 
құжат табыс етіледі. Егер мұндай құжат табыс етілмесе, өтінімхат берілмеген болып 
есептеледі.
 
      Мерзімді ұзарту туралы өтінімхат өтінім беруші сұранысты жіберген күннен бастап үш 
ай ішінде еркін нысанда табыс етіледі.
 
      Сұралған материалдарды ұсыну мерзімін ұзарту туралы өтінім берушіге хабарланады.
 
       Өтінімхатты табыс ету мерзімі сақталмаған жағдайда ол қанағаттандырылмайды, бұл 
туралы өтінім беруші хабарландырылады. 
 
      68. Өтінімхатқа мерзімді ұзартуға белгіленген мөлшерде төлем төленгенін растайтын 
құжат табыс етіледі. Егер мұндай құжат табыс етілмесе, өтінімхат берілмеген болып 
есептеледі.
 
       Мерзімді ұзарту туралы өтінімхат өтінім беруші сұранысты жіберген күннен бастап 
үш ай ішінде еркін нысанда табыс етіледі. Сұралған материалдарды ұсыну мерзімін ұзарту 
туралы өтінім берушіге хабарланады. 
 
      Өтінімхатты табыс ету мерзімі сақталмаған жағдайда ол қанағаттандырылмайды, бұл 
туралы өтінім беруші хабарландырылады.
 
      Заңның 22-бабының 13–тармағына сәйкес өтінім берушінің сұралған материалдарды 
ұсыну мерзімі тиісті өтінімхат берілген кезде ұзартылуы мүмкін. 
 
      69. Өтінімді келесі жағдайларда кері қайтарып алуға болады:
 
      1) Өтінім беруші өтінімді кері қайтарып алуға құқылы.
 
      Кері қайтарып алу туралы өтініш еркін нысанда пайдалы модель Қазақстан 
Республикасының пайдалы модельдерді Мемлекеттік тізілімде тіркеген күнге дейін берілуі 
мүмкін.
 
      Мұндай өтініш келіп түскен кезде өтінім берушіге белгіленген мерзімде кері 
қайтарып алу туралы хабарлама жіберіледі.
 
      2) Өтінімді кері қайтарып алу туралы хабарламаны өтінім берушіге жібергеннен кейін 
осы өтінімге қатысты іс жүргізу тоқтатылады.
 
       Кері қайтарылып алынған өтінімнің құқықтық салдарлары болмайды, яғни онымен 
ешқандай заңды мәні бар әрекеттер бұдан кейін жасалмайды (мұндай өтінімге сараптама 
жүргізілмейді, патент берілмейді, өнертабысқа өтінімге айнала алмайды) және одан әрі 
өтінім берушінің осы өтінім бойынша негізделуге құқығы жоқ (атап айтқанда, келесі өтінім 
берген кезде кері қайтарып алған өтінімнің түскен мерзімі немесе оған қосымша 
материалдардың түскен күні бойынша басымдық танытуға болмайды); кері қайтарып алынған 

өтінім өнертабыс өтінімдеріне сараптама процесіндегі техника және олардың жаңалығы 
тексерілген кезде пайдалы модельдер деңгейіне қосылмайды. 
 
      Осы өтінішті назарға алу туралы хабарламаны өтінім берушіге жібергеннен кейін 
келіп түскен өтінімді кері қайтарып алу туралы өтінім берушінің өтінішін жарамсыз деп 
тану туралы оның өтініші жоғарыда 2–тармақшада атап өткен өтінімді кері қайтарып алу 
нәтижелерін жоюға негіз болмайды.
 
      Осы тармақтың 2-тармақшасындағы ережелер сондай-ақ кері қайтарып алынған деп 
саналатын өтінімдерге қатысты да қолданылады.
 

жүктеу/скачать 0,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: