2
Әдеби KZ
Сұлтанмахмұт Торайғыров (1893-1920)
XX ғасырдағы қазақ әдебиетінің ірі тұлғасы, аса көрнекті ақын Сұлтанмахмұт Торайғыров
1893 жылы 28 қазанда Көкшетау облысының Қызылту ауданында туған.
Екі жасында
шешеден жетім қалған Сұлтанмахмұттың балалық шағы Баянауылда өтеді. Алты жасында
- хат таныған Сұлтанмахмұт 1908 жылы Баянауылда Әбдірахман молданың медресесінде
екі-үш жыл, 1911 жылы жаңаша оқыған Нұрғали деген мүғалімнен бір қыс оқиды. Пән
негіздерін үйреніп, білімге деген ынтасы артқан Сұлтанмахмұт одан әрі оқуын жалғастыру
арманына жете алмайды. Троицк, Семей, Томск сияқты ірі қалаларға барып оқуын
жалғастыруға ниеттенсе де, қамқоршысы
мен қаржының жоқтығынан, тұрмыстың
қиыншылығынан ол мақсаты орындалмайды. Бірақ оптимист
Сұлтанмахмұт өз бетімен
ізденіп көп оқыды, ғылымның әралуан
саласынан хабардар болды, сөйтіп заманының
оқымысты жастарының біріне айналды. Сұлтанмахмұт
Торайғыров жасында жабысқан
дерт кеселінен 27 жасында қайтыс болды. Аз жасағанына қарамай, ол қазақ поэзиясы мен
прозасын жаңа сатыға көтеріп кетті. Реалист-ақын XX
ғасырдың әдебиетінде жаңа
жанрлар туғызды, роман жанрының, реалистік поэманың қалыптасуына әсер етті. Оның
адам өмірінің мән-мағынасы жайлы "Адасқан өмір" поэмасы, XX ғ.
басындағы қазақтың
іріп- шіріген билеуші табының ескен,
тәрбие алған ортасы, ескілікке қарсы үн кетерген
"Қамар сұлу"
шығармасы, жастарды асқақ қиял, зор талапқа
бастайтын лирикасы - оны
қазақ әдебиетіндегі демократтық әдебиеттің ірі өкілі етті.
