Алматы мектегь 1989
« Ә с е м п а з б о л м а әрнеге»
жүктеу/скачать 4,18 Mb. Pdf көрінісі
|
syzdykova rabiga shalabaev belgibai korkem mtindi lingvistik
| « Ә с е м п а з б о л м а әрнеге»
( а' бс т р а к т ұғьіім а т а у л а р ы н ы н , к ө р к е м д і к к ы з м е т і ) Ө л с ц — ф и л о с о ф и я л ы қ - д и д а к т и к а л ы қ т о л ғ а у . С о н д ы қ т а н б ұл ш ы ғ а р м а а б с т р а к т ұ ғ ы м д а р д ы м о л қ а м т и д ы . О л а р қайрат, а қ ы л , эділет, шапқат, п ай д а , мақтан, қ а й ғ ы , мін, күндестік, аз ап, үс- таттық с ә з д е р і а р қ ы л ы к ә рі н е д і . Б ұ л ө л е ң н і ң б і р і п ші , е к і н ш і ж о л д а р ы н а л и н г в п с т и к а л ы қ т а л д а у ж а с а у к е р е к б о л а д ы . «Әсем- паз б о л м а ә ри е г с » д ег е н ж о л д а ғ ы ә с е м п а з сөзі « к ө р с е қ ы з а р , эуесқой» д ег ен м а ғ ы н а д а ж ұ м с а л г а н д а , к ел есі ж о л д а ғ ы ө н е р п а з : өз і не қ а р а м а - қ а р с ы қ о й ы л ғ а н : әр нә р с е г е у а қ ы т ш а оуе с т е н бе , г ү пк і л і к т і игер, с о н ы ң ө н е р п а з ы б ол д ег е н д і а й т а д ы . « Э н е р п а з э о л с а ц , а р қ а л а н » д е п ж а з ы л ы п ж ү р г е н е к і нші ж о л д ы қ а з а к , үй- ғыр т і л д е р і н і ң ж а қ с ы м а м а н ы Ә. Қ а й д а р о в : « Ө н с р п а з б о л с а ң э р қ и л а н » деп о қ у к е р е к д ейді . П а р с ы т і лі н д с һ ә р х и л «әр а л у а п , эр т ү р лі , о р қ и л ы » д ег е н д і б і л д і р е т і н сөз. Ғ а л ы м н ы ң б ұл т о п ш ы - лауыныи, ж ө н і б а р : а р қ а л а н етістігі м а ғ ы н а ж а ғ ы н а н осы ж о л ғ а келігі т ұ р ғ а н ж о қ ( не мен а р қ а л а н у ке р е к , не ү ш і н нені а р қ а л а у к е р е к ? ) , а л «әр ж а қ т ы б о л с а ң , көп нә р с е г е өнергіаз б о л с а ң , сен це д ү н и е н і ң бір кі р п і ші іспеттісің, ке т і к ж е р г е б а р ы п қ а л а н а біл, ягни е з і ңд і к е р е к іске ж ү м с а » д ег е н ой ә л д е қ а й д а л о г и к а ғ а сый- ымды. С о н д а ә р қ и л а н сөзі қ а з і р д е қ о л д а н ы л ы п ж ү р г е н о р қ и л ы цег енні ң бір в а р и а н т ы б о л ы п ш ы ғ а д ы . Ь ұ л ө л е ң д е а б с т р а к т ұ ғ ы м д ы б і л д і р е т і н с ө з д е р д і ң дені а р а б - па р с ы т і л д е р і н е н енг ен с ә з д е р еке ні көрі ні п т үр. О л а р т ү ң ғ ы ш оет а қ ы н н ы ц өзі қ о л д а н ғ а н б е й т а н ы с э л е м е н т т е р емес, қ а з а қ ті- ліне б ү р ы н н а н енген, сіңісті б о л ғ а н с өз д е р . Б ү л а р д ы ң і ші нде іЗір ғ а н а үстаттық т ү л ғ а с ы ж а й ы н д а м ы н а н ы а й т у ғ а б о л а д ы : б үл ■чүнде н о р м а р е т і н д е а й т ы л ы п ж ү р г е н үстаз сөзі А б а й т ұ с ы н д а {стаз — ү с т а т б олып , екі в а р и а н т т а қ о л д а н ы л ғ а н ы и б а й қ а й м ы з . Сөзді ң үстаз т ү р і н д е қ а л ы и т а с у ы — е ц с о ң г ы к с з д е р д і ң же мі с і. 46 |