213
Түркия мен Әзербайжан: әлемдік түркі қауымдастығының тартылыс орталығы
Түркиядағы халықтың, ұлттың, қоғам мен мемлекеттің де жадында. Мұны
мен бүгінгі күннің ең басты шарты деп ойлаймын.Түркия мен елі үшін
Әзербайжаннан жақын ел жоқ. Әзербайжан мен Түркия қатынастарының түрлі
көкейтесті мәселелерін талқылағанда Гейдар Әлиев айқындап берген осынау
стратегияны айқын көреміз және екі елдің арасындағы үнемі тереңдей түсетін
байланыстардың осы кешенді тұтас тұғырын аңғарамыз.
Жалпы ұлттың көшбасшысы Гейдар Алиев түркі әлемінің бірлігін нығайтып,
бекіте түсудегі Түркияның рөлін қай кездеде жоғары бағалаумен болды. Ол
бірнеше рет Түркия мемлекетінің негізін қалаушы Мұстафа Кемал Ататүріктің
тарихи рөлін жоғары бағалады. Оны жиырмасыншы ғасырдың ұлы ойшылы
деп бағалап, оның тұлғасымен тарихи еңбектері және идеяларына бауырлас
Әзербайжан халқының аса үлкен құрметпен қарайтынын талай атап өтті.
Ататүріктің кемеңгерлігі мен даналығы біздер үшін тарихи күш беретін қайнар-
деп атап көрсетті ол /15.т.22с.441/. Гейдар Әлиевтің Түркия мен Әзербайжан
жайындағы ұстанымдарының, пікірлері мен ойларының серпіндеріне қарап
отрсақ, осынау ұлы стратег-көшбасшының
болып жақтан оқиғалар мен
үрдістерді дұрыс бағалап, екі ел үшін де пайлаы болар шешімдерге келіп, қимыл-
әректетер үшін ең оңтайлы жолдарды таңдай білгенін көреміз. Осынау екі ел
үшін ғана емес, жалпы түркі мемлекеттері үшін де жоғарыдағыдай өте дұрыс
стратегиялық шешімдер негізінен мызғымас ынтымақтастықтың іргетасына
сүйенеді. 1999 жылдың 1 қарашасында Әзербайжан Республикасының
Президенті Гейдар Әлиевке Ататүрік атындағы халықаралық бейбітшілік
сыйлығын табыстау барша түркі әлемі үшін, әсіресе түрік-Әзербайжан қарым-
қатынастары үшін ерекше маңызды оқиға болды. Бұл оқиғаны жалпыұлттық
көшбасшы Гейдар Әлиевтің өзі былай деп бағалады: «Маған Ұлы Ататүріктің
атындағы халықаралық бейбітшілік сыйлығы табыс етілді. Мен мұны мақтан
етемін. Ататүріктің тұлғасы мен оның құрған мемлекеті Түркияның мен үшін
үлгі, өнеге болып табылады» /35.т.22.441б/. Гейдар Әлиевке Ататүрік атындағы
халықаралық сыйлықтың тапсырылуы Түркия
мен Әзербайжан арасындағы
өзара тиімді ықпалдастықтың тереңдей түсуіне жол ашып, кейбір белгіленген
идеялар мен жобалардың жүзеге асуын жеделдетті.
Әзербайжан мен Түркия қарым-қатынастарының жаңа беттерін ашып
берген өзінің саяси бағыттарымен Гейдар Алиев осы екі мемлекет арасындағы
ынтымақтастықтың жаңа көкжиектерін белгілеп, жалпы түркі әлемі үшін де
бірлесе дамитын өркениеттің жаңа мүмкіндіктерін жасап берді. Бұл стратегия
барша түркі мемлекеттері үшін, әсіресе осы заманғы Түркия үшін де ерекше
маңызға ие. Түркиядағы саяси ахуалдар алуандығы мен бағыттары қанша-
лықты өзгергенімен, осынау ұлы түркілік мемлекеттің алған бағытынан және
Ататүріктің белгілеп берген жолынан таймайтынына деген сенім күшті.
Гейдар Алиев өзінің саяси бағыттарымен Әзербайжан мен Түркия қарым-
қатынастарының одан әрі өркендеуінің жаңа көкжиектерін ашып, түркі әлемінің