Оқулық «Желілік және жүйелік әкімшілендіру»



Pdf көрінісі
бет106/193
Дата02.10.2023
өлшемі7,08 Mb.
#112414
түріОқулық
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   193
Байланысты:
aparattandyrudy-tekhnikaly-raldary

6.2. 
 
ОПТИКАЛЫҚ-МЕХАНИКАЛЫҚ 
МАНИПУЛЯТОРЛАР 
 
 
 
6.2.1. Тінтуір 
 
Тінтуір əлемдегі бірінші манипулятор ретінде 1968 жылы 
Дуглас Энгельбартпен ойлап табылған. Ол 1970-жылдардың 
аяғында Apple Macintosh компьютерінің ажырамас бөлігі болды, 
себебі дəл осы компьютер толық түсті графикалық интерфейспен 
толықтырылды, 
мұнда 
пайдаланушы 
белгі-пиктограммалар 
бойынша тінтуірді шертіп, командалар берді. ДК мұндай 
интерфейсті кешірек алғандықтан, 
203 


ДК құрамындағы тінтуір тек қана 1980-жылдардың ортасында ғана пайда 
болды. Мұнымен қоса бірінші кеңестік ЭЕМ ұқсас əрекетті құрылғы 
«бауырсақ» деп аталды. 
Барлық компьютерлік тінтуірлердің құрамында компоненттер қатары 
болады: корпус, түйісулері бар баспа тақшасы, микроауыстырып-қосқыш 
(батырмалар), айналдыру дөңгелегі(-тері). 
Тінтуірлер əрекет ету принципі бойынша механикалық, оптикалық, 
лазерлі, трекбол-тінтуірлер, гироскоптік деп бөлінеді. 
204 


Ең көп танымалдары механикалық, оптикалық жəне лазерлі 
тінтуірлер. 
Механикалық тінтуір 
келесі негізгі элементтерден тұрады. 
Тінтуірдің корпусының төменгі жазықтығында саңылау болады, ол 
пластмасс тығырықты бұраумен ашылады. Тығырық астында 
резеңкелі жабыны бар металдан жасалған 1,5 ... 2,0 см диаметрлі 
кішкене шар болады (6.3-сурет). Шарлармен тікелей байланыста 
білікшелер болады. Сонымен бірге білікшелердің біреуі ғана 
шармен басқару үшін қызмет етеді, ал басқа екі білікшелер 
тінтуірдің механикалық жылжуын тіркейді. Кілемшемен тінтуірді 
қозғаған кезде шар қозғалысқа келеді де, онымен жанасатын 
білікшелерді айналдырады. Білікшелердің айналу осьтері өзара- 
перпендикуляр болады. Бұл осьтерде тесілген дисктер орнатылады, 
олар екі пластмасс цоколь арасында айналады. Бір цокольде жарық 
көзі болады, ал басқасында – фотосезгіш элемент (фотодиод, 
фоторезистор немесе фототранзистор). Растрлы типті мұндай 
фотодатчиктің 
көмегімен 
тінтуірдің 
салыстырмалы 
орын 
ауыстыруы нақты анықталады. Екі растрлы датчиктердің көмегімен 
тінтуірдің орын ауыстыру бағыты (фотосезгіш элементтердің 
жарықтандыру реттілігі бойынша) жəне импульстердің жиілігіне 
байланысты орын ауыстыру жылдамдығы орнатылады. Фотосезгіш 
элементтердің 
шығуындағы 
импульстер 
микробақылаушы 
көмегімен ДК үйлесімді деректерге түрлендіріледі жəне аналық 
тақшаға жіберіледі. 
Механикалық тінтуірлер ақпараттың фотоэлектрлік орамы 
есебінен оптикалық-механикалық деп те аталады. 


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   102   103   104   105   106   107   108   109   ...   193




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет