Адам анатомиясы



Pdf көрінісі
бет170/177
Дата06.10.2023
өлшемі11,6 Mb.
#113293
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   177
Байланысты:
Атлас адам анатомиясы 2 том

а.
pudenda interna,
 
тармақтары канмен қамта- 
масыз етеді. Артерия жамбас астау куысынан 
үлкен шонданай тесігі аркылы шығып, шон­
данай білігін орап, кіші шонданай тесігі арк­
ылы шонданай-тік ішек шұнкырына кіріп, 
бірнеше ірі тармақтар, төменгі тік ішек арте- 
риясын, 
a. rectalis inferior,
 
шат артериясын, 
а,
perinealis,
 
еркек жыныс мүшесінің немесе 
деліткінің дорсалді артериясын, 
a. dorsalis
penis, s. clitoridis,
 
береді.
Шаттан веналык кан аттас веналар аркы­
лы ішкі мықын веналарына ағады.
Л им ф а там ы рлары беткей шап лимфа 
түйіндеріне ағады.
Ш атты ж ы ныс н ервісін ің тармактары: 
төменгі тік ішек нервтері, 
п. rectalis inferior,
 
шат 
нервтері, 
n. p e rin e a lis
 
ж эне де құйымшак 
нервісінің тармағы - арткы өтіс-құйымшақ 
нервтерімен, 
пп. anococcygei,
 
нервтендіріледі.


IV ТАРАУ
ЭНДОКРИНДІ БЕЗДЕР
GLANGULAE ENDOCRINAE


Э Н Д О К Р И Н Д ІБ Е З Д Е Р
(Т Ү Т ІК Т Е Р ІЖ О Қ Б Е З Д Е Р ).
Организмде өтетін процестерді реттеу 
жүйке жүйесімен ғана емес, сонымен катар 
эндокринді бездермен қамтамасыз етіледі. 
Ақырғыларына топографиялық орналасуы 
және шығу тегі әртүрлі бездер жатады,олар- 
дың түтіктері жоқ және шығаратын секретін 
(инкрет) тікелей қанға немесе лим ф аға 
бөледі. Эндокринді бездердің (ағзалардың) 
жұмыс өнімдері — гормондар. Бұл өте аз 
мөлшерінде организмнің әртүрлі функция- 
сына эсер ете алатын жоғары дәрежелі био- 
логиялық активті заттар. Гормондар (грек, 
hormao - тітіркендіремін) сұрыптаушы фун- 
кцияға ие, яғни нысана-мүшелердің жұмы- 
сына нақты эсер ете алады. Олар жасушалар- 
дын, тіндердің, мүшелердің және барлық 
организмнің өсу және даму үрдістеріне рет- 
теуші әсерді кам там асы з етеді. Гормон 
өнім інің арты қш ы лы ғы немесе ж етіспе- 
ушілігі организмде ауыр ауытқушылықтар 
мен ауруларды тудырады.
Бір-бірінен анатомиялык дараланған эн- 
докринді бездердің өзара әсері айтарлық. 
Нысана мүшелерге гормондар қан арқылы 
жеткізілетіндіктен мүшелердің бұл реттелуін 
гуморалді реттелу деп атайды. Сонда да орга­
низмде өтетін барлы қ үрдістер орталы к 
жүйке ж үйесінің бақы лауы нда болады. 
Мүшелер жүйесінің осындай реттелуі жүйке- 
гуморалді деп аталады.
Қазіргі кездегі эндокринді мүшелердің 
жалпыға ортақжіктелуі олардың эпителийдің 
әр түрлерінен пайда болуына байланысты 
[Зварзин А.А., Щелкунов С.И., 1954].
1. 
Жұтқыншақ ішегінін эпителиалді жа- 
мылғысынан дамитын, шығу тегі эндотер- 
малді бездер — бранхиогенді топ. Олар қал- 
қанша және қалқанша жанындағы бездер.
2. 
Шығу тегі эндотерм алді бездер — 
ішектік түтіктік эпителиінен дамыған — ұйкы 
безінің эндокринді бөлігі (панкреаттық арал- 
шыктар).
3. 
Шығу тегі мезодермалді бездер — ин- 
терреналді жүйе, бүйрекүсті безінін қыртыс 
заты мен жыныс бездерінің интерстициалді 
жасушалары.
4. 
Ш ығу тегі эктодермалді бездер — нерв 
түтігінің алдыңғы бөлігінің туындылары (не-
врогенді топ) — гипофиз және томпақ дене 
(мидың эпифизі).
5. 
Шығу тегі эктодермалді бездер - нерв 
жүйесінің симпатикал ык бөл імінің туындыла­
ры. Бүл топқа бүйрекүсті безінің милы заты 
мен параганглиялар жатады.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   177




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет