•
Бездердің біразы эпителийдің баулары мен фолликулдары түрінде
паренхиматозды мүшелер. Сонымен қатар басқа тіндердің қыметтерін
де атқарады. Гипоталамус пен эпифиз нерв тіні; бүйректе ренинді
бөлетін
юкстагломелулярлы жасуша; жүректе НУФ бөлетін –
ет тіні;
бүйректегі гормондар бөлетін интестициалды жасущалар –
дәнекер
тін.
Гормон –
бұл биологиялық белсенді зат. Өте аз және қажетті кезде бөлінеді.
Ағзадағы күрделі процесстердің бәріне қатысады. Түрлері:
1.
Белоктар мен полипептидтер –
гипофиз, гипоталамус, ұйқы безден
бөлінетін гормондар
2.
Қалқанша
без
гормондары, бүйрекүсті безі боз затының гормондары
туындылары жатады.
3.
Стероидты –
жыныс және бүйрек үсті безі қыртыс затынан бөлінетін
гормондар мен Д3 витамині
Гормондар қызметіне қарай жіктеледі:
I.
Орталық бездер: гипоталамус, эпифиз, гипофиз.
Бұлар басқа эндокринді
бездеге бақылау жасайды.
II.
Шеткі бездер: қалқанша, қосқалқанша, бүйрекүсті безі. Маңызды
қызметтерін
реттейді. Аденогипофизге тәуелсіз: қосқалқанша без,
бүйрекүсті без боз заты, ұйқы без аралшық жасушалары, тимус,
қалқанша
без кальцитониноциттері. Аденогипофизге тәуелсіз: қалқанша без,
қосқалқанша, бүйрек үсті безі
III.
Аралас бездер аталық/аналық жыныс бездері, плацента мен ұйқы безі
IV.
Гормон бөлетін жеке эндокриноциттер: нейроэндокринді жасушалар,
гормон бөлетін жеке эндокриноциттер жатады.
Дамуын байланысты жіктеледі:
1.Энтодермальды дамитындар:
a.
Бронхиогенді топтағы бездер: қалқанша, қосқалқанша, тимус
b.
Ұйқы
безіндегі Лангерганс аралшықтары
c.
Ас қорыту және тыныс алу жолдарында
орналасқан эндокриноциттер
2.Эктодерма және нейроэктодермадан дамитындар:
a.
Гипоталамус, эпифиз гипофиз
b.
Бүйрек үсті бездерінің боз заты, параганглийлер
c.
Қалқанша
бездегі кальцитонин бөлетін жасушалар