1. Шеткі нерв жүйесі. Нервтердің құрылысы. Регенерациясы. Астана



Pdf көрінісі
бет54/104
Дата14.10.2023
өлшемі18,28 Mb.
#114412
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   104
Байланысты:
Снимок экрана 2023—05—29 в 17.12.16

22. Эндокриндік жүйе. Жалпы морфо
-
функциялық сипаттамасы. 
Гормондар туралы түсінік және олардың организмдегі маңызы. Жіктелуі. 
Нысанажасушасы және гормон туралы ұғым.
 
Эндокринді жүйе –
қан мен лимфаға гормондар бөлетін бездері мен ағзалар 
жиынтығы. Бұлар ағзадағы мүшелер қызметін реттеп, әртүрлі жүйелерді 
байланыстырып, олардың қызметінде керек рөльдерін атқарады. 
Репродукцияны, көбею, энергия алмасу, секреция, экскреция, мінез
-
құлық 
реакуияларын реттейді. Жалпы бұл бездер ішкі ортаның тұрақтылығын, яғни 
гомеостазын реттейді.
Ерекшеліктері:

Бұл бездерде секрет шығаратын өзектері болмайды, гормон тікелей 
қан
мен лимфаға ашылады.

Қан
капиллярларын бай



Бездердің біразы эпителийдің баулары мен фолликулдары түрінде 
паренхиматозды мүшелер. Сонымен қатар басқа тіндердің қыметтерін 
де атқарады. Гипоталамус пен эпифиз нерв тіні; бүйректе ренинді 
бөлетін юкстагломелулярлы жасуша; жүректе НУФ бөлетін –
ет тіні; 
бүйректегі гормондар бөлетін интестициалды жасущалар –
дәнекер
тін.
Гормон –
бұл биологиялық белсенді зат. Өте аз және қажетті кезде бөлінеді. 
Ағзадағы күрделі процесстердің бәріне қатысады. Түрлері:
1.
Белоктар мен полипептидтер –
гипофиз, гипоталамус, ұйқы безден 
бөлінетін гормондар
2.
Қалқанша
без гормондары, бүйрекүсті безі боз затының гормондары 
туындылары жатады.
3.
Стероидты –
жыныс және бүйрек үсті безі қыртыс затынан бөлінетін 
гормондар мен Д3 витамині
Гормондар қызметіне қарай жіктеледі:
I.
Орталық бездер: гипоталамус, эпифиз, гипофиз. Бұлар басқа эндокринді 
бездеге бақылау жасайды.
II.
Шеткі бездер: қалқанша, қосқалқанша, бүйрекүсті безі. Маңызды 
қызметтерін
реттейді. Аденогипофизге тәуелсіз: қосқалқанша без, 
бүйрекүсті без боз заты, ұйқы без аралшық жасушалары, тимус, қалқанша 
без кальцитониноциттері. Аденогипофизге тәуелсіз: қалқанша без, 
қосқалқанша, бүйрек үсті безі
III.
Аралас бездер аталық/аналық жыныс бездері, плацента мен ұйқы безі
IV.
Гормон бөлетін жеке эндокриноциттер: нейроэндокринді жасушалар, 
гормон бөлетін жеке эндокриноциттер жатады.
Дамуын байланысты жіктеледі:
1.Энтодермальды дамитындар:
a.
Бронхиогенді топтағы бездер: қалқанша, қосқалқанша, тимус
b.
Ұйқы
безіндегі Лангерганс аралшықтары
c.
Ас қорыту және тыныс алу жолдарында орналасқан эндокриноциттер
2.Эктодерма және нейроэктодермадан дамитындар:
a.
Гипоталамус, эпифиз гипофиз
b.
Бүйрек үсті бездерінің боз заты, параганглийлер
c.
Қалқанша
бездегі кальцитонин бөлетін жасушалар




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   50   51   52   53   54   55   56   57   ...   104




©emirsaba.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет