Исмагулов е. К., Кабанбаев а. Б., Мырзабек м. С

19
Кәсіпорынды энергиямен қамтамасыз етудің өзіндік ерекшеліктері бар, 
олар бір уақытта энергияны өндіру мен тұтынудан тұрады (сурет.1.2).
Кәсіпорынның 
энергия 
ресурстарына 
қажеттілігін 
анықтау 
энергетикалық және отын баланстарын құруға негізделген.
Энергия баланстары келесі сипаттамаларға сәйкес жіктеледі:
1.
мақсаты бойынша
-
перспективалық, ағымдағы, есептік;
2.
энергия тасымалдаушы түрлері бойынша
-
көмір, мұнай, газ, су, 
электр энергиясы;
3.
энергияны мақсатты пайдалану сипаты бойынша
-
қуат, 
технологиялық, өндірістік және экономикалық.
Кәсіпорынның энергия ресурстарына қажеттілігі прогрессивті шығыс 
нормалары негізінде анықталады, бұл жабдықты өндіру мен пайдалануды 
ұйымдастырудың неғұрлым ұтымды жағдайларында өнім бірлігіне немесе 
жұмыс бірлігіне минималды рұқсат етілген шығын деп түсініледі.
Энергия тұтыну нормалары бөлінеді:
1.
өнім бірлігіне немесе уақыт бірлігіне жиынтық;
2.
Бөлшекке, операцияға, жеке технологиялық процеске сараланған.
Кәсіпорынның электр энергиясына жалпы қажеттілігі (1.6) мына 
формула бойынша анықталады:
𝑃𝑃𝑃𝑃
эл
.
об
=
Н
р
.
э
х
𝑁𝑁𝑁𝑁
пл
+
𝑃𝑃𝑃𝑃
э
.
п
.
х
+
𝑃𝑃𝑃𝑃
ст
+
𝑃𝑃𝑃𝑃
пот
(1.6)
қайда: рал.об 
-
кәсіпорынның электр энергиясына жалпы қажеттілігі, 
квт
-
сағат;
Нр.э
-
өнім бірлігіне жұмсалатын электр энергиясы шығысының 
нормасы, квт
-
сағат;
Nпл
-
заттай көріністегі өнім шығарудың жоспарлы көлемі, дана;
Рэ.п. х.
-
өндірістік
-
шаруашылық қажеттіліктерге (жарықтандыру, 
желдету, жылыту және т. б.) электр энергиясының шығыны квт
-
сағат;
Рст
-
электр энергиясын басқа жаққа жоспарланған жіберу, квт
-
сағат;
ЖЖТ
-
желілердегі электр энергиясының жоспарланған шығындары, 
квт
-
сағат.
Тоннамен жылыту үшін бу шығыны (Qпар) (1.7) мына формула 
бойынша анықталады:
𝑄𝑄𝑄𝑄
пар
=
𝑞𝑞𝑞𝑞
𝑚𝑚𝑚𝑚
х
𝐹𝐹𝐹𝐹х
𝑉𝑉𝑉𝑉
𝑘𝑘𝑘𝑘
х
1000
1.7.
мұндағы: qm
-
1 м3 ғимаратқа жұмсалатын жылу шығыны, Ккал / сағ;
F-
жылыту маусымындағы сағат саны;
V –
объем здания, м
3
;
i-
булану жылуы, ккал / кг (540 ккал/кг).
Жылуға арналған отынға жылдық қажеттілік(QТ) мына формула 
бойынша анықталады (1.8):
𝑄𝑄𝑄𝑄
𝑇𝑇𝑇𝑇
=
𝑞𝑞𝑞𝑞
𝑚𝑚𝑚𝑚
х
𝐹𝐹𝐹𝐹
х
𝑉𝑉𝑉𝑉
1000
х
𝐾𝐾𝐾𝐾
𝑦𝑦𝑦𝑦
х
𝐾𝐾𝐾𝐾
ПД
1.8.

20
мұндағы: Ky
-
шартты отынның жылу шығару қабілеті (7000 ккал/кг);
Пәк
-
қазандық қондырғының пайдалы әсер коэффициенті (орташа 
алғанда 0,75
-
ке тең).
Өндірістік мақсаттар үшін сығылған ауаға жылдық қажеттілік 
()мына формула бойынша анықталады(1.9):
Q
B
= 1.5
∑
d 
х
K
И
х
F
э
m
i
(1.9),
мұнда: 1,5
-
құбырлардағы, тығыз емес қосылу орындарындағы 
сығылған ауаның жоғалуын ескеретін коэффициент;
d-
үздіксіз жұмыс кезінде бір ауа қабылдағышпен сығылған ауаның 
шығыны, м3 / сағ;
Ки
-
уақыт бойынша ауа қабылдағышты пайдалану коэффициенті;
Fэ
-
жабдық бірлігінің жұмыс уақытының тиімді (нақты) қоры, сағат;
КИ
-
жабдықты жүктеу коэффициенті;
m-
ауа қабылдағыштардың саны.
Суға деген қажеттілік оның қандай мақсатта қолданылатынына 
байланысты анықталады. Су өндірістік және тұрмыстық қажеттіліктерге 
пайдаланылады. Өндірістік қажеттіліктер үшін су салқындатқыш қоспаларды 
дайындау, бөлшектерді жуу, бүріккіш камералардың гидрофильтрлері және 
т. б. үшін пайдаланылады.
М3
-
де салқындатқыш сұйықтықтарды () дайындау үшін суға 
қажеттілікті айқындау үшін мынадай формуланы пайдаланады(1.10):
𝑄𝑄𝑄𝑄
вод
=
𝑞𝑞𝑞𝑞
в
х
𝑛𝑛𝑛𝑛∗𝐹𝐹𝐹𝐹
э
∗К
э
1000
(1.10)
мұндағы: qв
-
бір станокқа судың сағаттық шығыны, л.;
N-
станоктар саны;
Fэ
-
бір станок уақытының тиімді (жарамды) жылдық қоры, сағат;
Кэ
-
уақыт бойынша машиналарды жүктеу коэффициенті.
Энергия ресурстарына қажеттілікті анықтағаннан кейін кәсіпорынның 
барлық құрылымдық бөлімшелері үшін заттай және ақшалай түрдегі Шығыс 
лимиті белгіленеді.
Кәсіпорын үшін энергия есебін ұйымдастыру үшін Бақылау
-
өлшеу 
шаруашылығы құрылады және энергия есептегіштері орнатылады.
Энергияны пайдалануды талдау энергия ресурстарының шығыны 
бойынша бастапқы есепке алу деректеріне негізделеді[3].

жүктеу/скачать 5,79 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: